Pompadan vergi akışı kesildi

Benzin, motorin ve otogaz LPG’de tüketiciye yansıyan fiyatları kontrol etmek amacıyla, fiyat yükseliş ve düşüşlerinde otomatik olarak değiştirilen ÖTV, petrol fiyatlarındaki artış nedeniyle sıfıra kadar çekildi. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Ekim ayı başında yaptığı bir açıklamada, alınmayan ÖTV’nin tutarının 52 milyar TL’ye ulaştığını açıklamıştı.

EPDK tarafından açıklanan fiili iç pazar satışlarının tahmin için kullanıldığı ve 2022’de de tüketimin aynı kaldığı varsayımı altında, alınmayan ÖTV’nin en az 69 milyar TL’lik bir tutara ulaşacağı hesaplandı. Ekonominin normal seyrini sürdürmesi halinde dahi bu tutarın aşılacağı kesin olmakla birlikte, olabilecek en az seviyenin dahi ciddi miktarda bir vergi kaybına yol açacağı ortaya çıktı.

EPDK verilerine göre Türkiye’de Ocak-Ağustos döneminde 1 milyon 827,7 milyon ton benzin, 16 milyon 856,3 milyon ton motorin, 2 milyon 064,7 milyon ton da otogaz iç piyasada satıldı. Petrol fiyatlarındaki yükselişten dolayı da hükümet, son tüketiciye ulaşan akaryakıt fiyatlarındaki artışı önlemek için eşel-mobil sisteminde kullanılan akaryakıttan alınan ÖTV’yi sıfıra kadar çekti. Akaryakıt tüketiminde son açıklanan veri Ağustos olduğu için, 2020’deki salgın etkisi de dikkate alındığında, olağan artış miktarına yönelik tahminler zorlaşıyor. Bu nedenle, 2021 aylık ortalama tüketimin devam edeceği ve 2022’de de aynı tüketimin olacağı; yani olası en düşük ihtimale göre hesap yapıldığında, 8,8 milyar TL’si benzin, 59 milyar TL’si motorin ve 1.6 milyar TL’si otogaz kaynaklı olmak üzere 2022’de vazgeçilen ÖTV’nin 69.5 milyar TL’den az olamayacağı hesaplandı.

“Bütçe tasarrufuyla kısır döngü kırılmalı”

Mehmet Kaya'nın Dünya'daki haberinde değerlendirmede bulunan Gelir İdaresi Strateji Geliştirme Daire eski Başkanı, Yeni Ekonomi Danışmanlık AŞ. kurucu ortağı Nazmi Karyağdı, bu tür açıkların borçlanmayla ya da kamu hizmeti-diğer vergilerdeki artışla karşılandığını hatırlatarak, bütçe tasarrufuyla kısır döngünün kırılması gerektiğini savundu. Karyağdı, bütçe tahminlerine göre 2022’de de ÖTV alınmayacağı izlenimi edindiğini vurguladı. ÖTV alınmayarak akaryakıttan kaynaklı maliyet enflasyonunun düşük gerçekleşmesi amacının taşındığını belirten Karyağdı, ham petrol fiyat artışı, TL’nin aşırı değer kaybından kaynaklı kur farkına bağlı akaryakıt fiyat artışının enflasyona artış yönde etki ettiğine işaret etti. Karyağdı, “Tahsilinden vazgeçilen yaklaşık 69 milyar TL’lik ÖTV için 2022 bütçesinde tasarrufa gidilmesi yerinde olacak. Eğer harcamalarda bir kısıntı olmazsa, vatandaştan alınmayan ÖTV, borçlanma ile karşılanacak. Borç için bütçeden ödenecek ekstra faiz de yine sonuçta vatandaştan alınacak. Ya da alınmayan ÖTV, diğer vergilerde yapılacak artışlarla veya kamunun sunduğu mal ve hizmetlere yapılacak zamlarla karşılanacak. İki kötü arasında (enflasyon veya bütçe açığı) bir seçim yapmak yerine; bütçede tasarruf alanları yaratarak bu kısırdöngüyü kırmanın en uygun seçenek olduğunu düşünüyorum” görüşünü vurguladı.