Patronlar maaşlara ne kadar zam yapacak?

Kurdaki dalgalanma ürün ve hizmet fiyatlarına yani enflasyona yansımaya başladı. Enflasyon ağustos ayı itibariyle yüzde 17,9'a ulaştı. Pek çok şirketin çalışanlarına zam yaptığı yılbaşına az kala nasıl bir zam yapılacağı soru işareti. Henüz yeni yıl gelmeden bu yılki ekonomik koşulları göz önüne alarak çalışanlarının ücretlerine eylül ayında zam yapan şirketler de oldu. Siemens, 1 Eylül itibarıyla çalışanlarına yüzde 10 genel ücret artışı yapacağını ve 2019 başında ülke koşullarını göz önünde bulundurarak ocak ayı genel ücret artışını yeniden değerlendireceğini açıkladı. Türkiye iş Bankası iştiraklerinden olan Şişecam'dan da benzer bir açıklama geldi. Şişecam "Ekonomik dalgalanmalara karşı çalışanlarımızı desteklemek adına aylık ücretli çalışanlarımıza ek ücret artışı yapılması kararı alınmıştır" açıklamasında bulundu.

MERCER ARAŞTIRDI

Bu uygulamaların devamı gelir mi bilinmez. Ama 2019 yılında şirketlerin çalışanlarının ücretlerine ne kadar zam yapacaklarıyla ilgili olarak danışmanlık şirketi Mercer bir araştırma yaptı, iş dünyasındaki ücret, zam eğilimleri ve enflasyon beklentilerini ortaya koyan 2018 Yıl Sonu Ücret Artışı ve Enflasyon Beklentisi Anketi, Türkiye'den 177 şirketin katılımıyla gerçekleşti. Mercer'ın dünyada ve Türkiye'de yaptığı 'Ücret Araştırması' dışında gerçekleştirdiği bu spot ankete katılan şirketlerin yüzde 75'i global ve yüzde 25'i ise yerel şirketlerden oluşuyor.
Peki, ankette nasıl sonuçlar alındı? Araştırmanın sonuçlarına göre, yılbaşında Türkiye'de yapılacak ücret artışları yüzde 16 dolayında gerçekleşecek. Buna karşılık enflasyon beklentisi ise yüzde 19,75 düzeyinde çıkmış bulunuyor. Bu da ücretlerde reel olarak artış değil gerileme olacağı anlamına geliyor.

ÜCRETLER ENFLASYONA EZİLDİ

2011 yılından bu yana şirketlerin çalışanlarının ücretlerine yüzde 7-10 arasında zam yaptığını gördük. Genellikle şirketler yıllık enflasyon artışına ve performansa bağlı zamlar yaptılar. Örneğin bu yılın başında şirketler ücretlere ortalama yüzde 7-10 oranında zam yaptı. Tabii bu zam ağustos ayı itibariyle yüzde 17,9 olan enflasyonun ve geçen hafta açıklanan Yeni Ekonomi Programındaki yüzde 20,8'lik yıl sonu enflasyon tahmininin hayli altında kaldı. Yani çalışanların ücretlerinde reel olarak büyük bir gerileme yaşandı.
Geçen yıl ücret zammının en yüksek olduğu sektörlerin başında otomotiv ve savunma sanayi gelirken, bu sektörleri kimya, elektrik, elektronik ve otomasyon ile ambalaj takip ediyordu. Yabancı şirketlerin ise zam oranlarında yerlilerin önünde olduğunu gözlemlemiştik.

YABANCILARDA DAHA YÜKSEK

Bu yıl ise Mercer'ın yaptığı ve Türkiye'den hızlı tüketim ürünleri, perakende, dayanıklı tüketim malları, enerji, teknoloji, ilaç, kimya ve kağıt, hizmet, üretim, lojistik, sigorta gibi farklı sektörlerden, ağırlıklı olarak uluslararası firmaların katılımıyla gerçekleşen araştırmanın sonuçlarına göre, 2019 yılında ücret artışının global şirketlerde yüzde 16,13 seviyesinde, yerli şirketlerde ise yüzde 15,76 olarak gerçekleşmesi bekleniyor.
Mercer Türkiye Kariyer Bölümü Danışmanı Güneş Nalbantoğlu, anketin sonuçlarında ortaya çıkan enflasyon beklentisi ile ücret artış bütçelerindeki 3 puanın üzerindeki farkın, enflasyondaki beklenmedik artışa şirketlerin hızlı reaksiyon verememesinden kaynaklandığını kaydediyor. Mevcut durumda yılbaşına kadar bu oranların enflasyona yakın bir şekilde revize edileceği beklentisi hakim.

EK ÖDEME EĞİLİMİ

Şişecam ve Siemens örneklerinin önümüzdeki dönemde artabileceği gerçeği de araştırmaya yansımış durumda. Anketin sonuçlarına göre, şirketlerin yüzde 20'si 2018 yılı içerisinde ek ücret artışı gerçekleştirdiğini belirtiyor. Şayet ek ücret artışı gerçekleştirebilseydi şirketlerin yüzde 85'i bunu belli bir yüzde oranında artış sağlayarak, yüzde 15'i ise toplu bir sabit ödeme gerçekleştirerek yapacağını söylüyor.

Anketin sonuçlarına göre; 2018 yılı sonunda enflasyon oranının yüzde 20'yi aşması durumunda şirketlerin yüzde 55'i ücret artışını iki veya daha fazla seferde yapmayacağını belirtirken, yüzde 45'i ise bunu düşünebileceğini söylüyor. Evet olarak yanıt veren şirketlerin yüzde 95'i ise bunu iki seferde gerçekleştirebileceğini ifade ediyor. (FATOŞ BOZKUŞ/EKONOMİST DERGİSİ)