Özel sektörde çalışanın tatil maliyeti nasıl karşılanacak

Önce devlet memurları için bayram tatili 10 güne çıkarıldı. Ardından işlerin olumsuz etkilenmeyeceği düşünülen özel sektör işyerlerinde de bayram tatili 10 güne çıkarıldı. Özel sektördeki kayıp işgünleri için; ya ilerideki bir tarihte telafi çalışması yapılacak veya çalışanların yıllık izinden düşülebilecek.
Özel sektördeki işverenler; tatili 10 güne çıkarırken en çok ‘çalışanlarının motivasyonunu’ düşündüler. Çalışanların büyük çoğunluğu tatilde iken işlerde aksamayacaksa kendi çalışanları için de tatili 10 güne çıkardılar. Dolayısıyla çalışanlarından tatil dönüşünde verim artışı beklentisi de olacaktır.

Motivasyon amaçlı işyerlerinde başka uygulamalar da olabiliyor... Çalışanlarının tatil masraflarını karşılamak gibi... Peki; yasal olarak şirketler çalışanlarının tatil masraflarını karşılayabilir mi? Ulaşım, konaklama, yemek gibi masrafları-faturaları şirket tarafından ödenebilir mi? Karşılanmak istenirse şirketlere vergi ödeme veya SGK prim ödeme yükümlülüğü doğuyor mu?

Öncelikle İş Yasası açısından bakalım... İş Yasası; çalışan lehine olan uygulamalara engel çıkarmayacaktır tabii ki... SGK mevzuatı açısından da ayni (nakdi olmayan) yardımlar için sigorta prim ödenmesi gerekmiyor. Vergi mevzuatına göre ise durum biraz farklı. Çalışana sağlanacak bu menfaat (tatil masraflarının karşılanması) ücret kabul ediliyor. Net maaş üzerinden nasıl vergi hesaplanıyorsa, tatil masraflarının şirketçe ödendiği durumda da ilave bir vergi hesaplanması gerekiyor.

ÜCRET SAYILINCA GİDER DE YAZILABİLİR

Şirketlerin çalışanlarının tatil masraflarını karşılaması başarı primi olarak da uygulanabiliyor, motivasyon amaçlı da olabiliyor. Her durumda Maliye bu uygulamanın vergiye tabi olduğunu belirtiyor. Yani bordroya dâhil edilmesi gerektiğini, diğer ödenen net maaş ve birçok yan hakta olduğu gibi üzerinden vergi hesaplanması gerektiğini belirtiyor. Ancak bu durumda vergilendirilmiş ücret olarak gider yazılabiliyor. Şirketin karşıladığı (çalışanın faydalandığı) tatil masraflarının direkt (ücret sayılıp vergi hesaplanmadığında) gider olarak kaydı uygun bulunmuyor.

ÇALIŞANLARIN İŞ AMAÇLI SEYAHAT MASRAFLARI

Çalışanların otel ve ulaşım masrafları ‘iş amaçlı’ olarak da yapılabiliyor. Şirketin satış-pazarlamacısı, satınalmacısı, yöneticisi, servis görevlisi gibi çalışanları olağan faaliyetleri yürütürken seyahat etmesi gerekebiliyor. Müşteri veya tedarikçi ziyareti, fuar ve seminerlere katılım, iş takibi gibi çeşitli amaçlarla bu seyahatler yapılabiliyor. Ve bu seyahatlerin; konaklama, ulaşım, yemek vb. masraflarının kaçınılmaz olarak şirket tarafından ödenmesi de gerekiyor.

Sayılan masrafların tümünün ticari kazancın elde edilmesi için gerçekleşeceği tartışmasız olduğundan gider yazılmasında da bir sakınca olmayacaktır. Ancak burada da kriterler var ve işletmelerin bu kriterleri de dikkate alması gerekiyor. Yasada yer aldığı haliyle ifade edecek olursak “işle ilgili ve yapılan işin ehemmiyeti (önemi) ve genişliği ile mütenasip (orantılı) seyahat ve ikamet giderleri” gider yazılabiliyor. Ayrıca seyahat giderlerinin “seyahat maksadının gerektirdiği süreye maksur (kısıtlı)” olması da gerekiyor. (Gelir Vergisi Kanunu Madde 40/4)