OPEC+'ın zorlu sınavı

FINANSGUNDEM.COM – DIŞ HABERLER SERVİSİ

OPEC(Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü) ülkeleriyle petrol ihracatı yapan diğer devletlerin de dahil olduğu uluslararası enerji grubu OPEC+ bu ayın başlarında 5’inci kuruluş yıldönümünü kutladı. Ancak bu yıldönümü oldukça çalkantılı bir dönemde gerçekleşti. 2016 yılında OPEC+ ilk kurulduğunda ülkeler ABD’nin kaya gazı ithalatına karşı bir blok oluşturmayı hedeflemekteydi. OPEC+ üyeleri için bundan sonraki süreç de daha kolay gözükmüyor.

Finansgundem.com’un derlediği bilgilere göre, 2020 yılında çöküşün eşiğine kadar gelen OPEC+ grubu Kovid-19 pandemisi ve enerji taleplerinde benzeri görülmemiş bir düşüşün yaşanması sonrasında enerji piyasasına koordineli bir cevap verme gereksinimi sonucu kurtarılmıştı. Petrol stratejisti Julian Lee Bloomberg International’daki yazısında bundan sonraki süreçte de OPEC+ ülkelerinin ciddi engellerle yüzleşmek zorunda kalabileceğini belirtiyor.

2014 yılında 110 dolar olan petrol fiyatları 2016 yılında 30 doların altına düşünce, petrol stoklarının tükenmesi tehdidiyle karşı karşıya kalan 13 OPEC üyesi Kasım 2016’da üretimi günde 1,2 milyon varile indirme konusunda anlaşmış ve üye olmayan ülkeleri de ek üretim kısıntıları yoluyla kendilerini desteklemeye çağırmıştı.

Ardından aralarında eski Sovyetler Birliği’nin en büyük üç petrol üreticisi olan Rusya, Kazakistan ve Azerbaycan'ın da yer aldığı 11 ülkeden oluşan bir grup, 2017'nin başından itibaren toplu üretimlerini günde yaklaşık 560 bin varil azaltmayı kabul etmişti.

Bu ilk üretim kesintisinin Haziran ayı sonuna kadar sürmesi gerekiyordu. Ancak bu kısıtlama bir değil iki kez uzatıldı. 2018'in sonunda bu kısıtlamalar daha da derinleştirilerek tekrar uzatıldı. Mart 2020'ye gelindiğinde, başlangıçta altı aylık bir kısıtlama olması gereken programı üç yıldan fazla bir süre devam etmişti.

Kovid-19 salgınının petrol talebini sarsmaya başlamasıyla, Suudi Arabistan Rusya'dan günde 1,5 milyon varil daha fazla arz düşürmesini talep etti. Rusya bu talebe karşı koydu ve daha geniş bir enerji örgütü haline gelen OPEC+ dağılmanın eşiğine geldi.

Ancak petrol üreticileri dağılmanın ardından sessizce köşelerine çekilmedi. Bunun yerine ayrılık sonrası en sert güç savaşlarını başlattılar. Kilitlenmelerin ve uluslararası seyahat kısıtlamalarının talebi azalttığı sırada petrol ülkeleri musluklarını açtı ve piyasayı ham petrolle doldurarak fiyatları rekor düşük seviyelere taşıdı. Fiyatlardaki rekor düşüşler Nisan 2020’de ülkelerin sanal toplantı biçiminde de olsa bir masa etrafında yeniden toplanması için yeterli oldu. OPEC+’ın o zamandan beridir ortaya koyduğu performans Julian Lee'nin ifadelerine göre hem Lee’yi hem de OPEC+’ın kendi beklentilerini gölgede bırakacak derecede başarılı.

OPEC+ son iki yılda pandeminin değişen tablosu karşısında talebe göre arzı ayarlama konusunda Lee’ye göre her zaman başarılı olamasalar da ciddi bir esneklik gösterdi. Örgüt erken dönem arz kesintisi planlarını ertelerken Suudi Arabistan da talebin yavaş olduğu zamanlarda kendiliğinden ek arz kesintisi uyguladı. Yakın zamanda, enerji piyasasındaki toparlanma hız kazandıkça düşen arzı piyasaya geri kazandırma programı sundular.

Esneklik konusunda daha da şaşırtıcı olansa, üreticilerin sözlerine bağlı kalma derecesi oldu. Lee bunu başaramayan ülkelerin bulunduğunu ancak bu kusurlu uyumun Suudi Arabistan’ın tek taraflı kesintilerine, Kazakistan’daki gibi bakım onarım kesintilerine ve Angola ve Malezya’daki düşen üretim kapasitesine yardımcı olduğunu belirtiyor. Petrol stratejisti talebin artmasıyla birlikte anlaşmanın başarısız olacağına dair beklentilerin de suya düştüğünü söyledi.

2022’de ise geleceğe ilişkin öngörüler bu yılki gibi belirsizliğini koruyor. Korona virüs pandemisi hala devam ediyor. Kasım ayında yeni bir varyantın ortaya çıkması, ülkelerin bu yeni varyantın yayılmasını kontrol altına almak istemesiyle petrol fiyatlarının yeniden düşmesine yol açtı.

Yakın gelecekte, OPEC+ ülkeleri aşırı arzın geri dönüşüyle ve bir kez daha üretimi azalma ihtiyacıyla karşı karşıya kalabilir. Aynı zamanda küresel enflasyondaki artış nedeniyle tüketici ülkeler muslukların açık tutulması baskısını oluşturabilir.

Ancak Lee talebin toparlanmaya devam ettiğinin varsayılması durumunda dahi, OPEC+’ın asıl endişe etmesi gereken konunun farklı olduğunu söylüyor. Zira tüm dünyada fosil yakıtlardan uzaklaşmaya yönelik bir eğilim gelişse de grubun gelecekte tüm dünyanın petrol ihtiyacını karşılayabilme yeteneği şüpheli. Rusya'nın en büyük ikinci petrol üreticisi Lukoil PJSC, OPEC+'nın her ay günde 400 bin varil eklemeye devam etmesi halinde yedek kapasitesinin tamamının Nisan ayına kadar kullanılacağını söylüyor.

Suudi Arabistan Enerji Bakanı Prens Abdülaziz bin Selman, dünyanın on yılın sonuna kadar günde 30 milyon varillik bir petrol arzı açığıyla karşı karşıya olduğu konusunda uyardı. Bu Lee’ye göre oldukça haklı bir uyarı. Zira Rusya dahil çok sayıda OPEC+ ülkesi halihazırda petrol arzı hedeflerini tutturamıyor. Birçok ülke de hızla kapasitelerinin sonuna yaklaşıyor. OPEC+’ın ihtiyaç duyduğu üretimi sağlamakta zorlanması uzun sürmeyebilir.

Julian Lee önümüzdeki 5 yılın petrol üreticileri için önceki beş yıl gibi zorlu olabileceğine işaret etti.

Türkiye'nin doğalgaz ithalatı Ekim'de arttı

Libya’da siyasi sürecin başarısızlığının bedeli petrolle ödeniyor

Avrupa’da enerji kıtlığı sanayi krizine dönüşüyor