OPEC anlaşması tehlikede

ABD'nin İran'la yapılan nükleer anlaşmadan çekilmesi ve Tahran'a ekonomik yaptırımlar uygulama tehdidinde bulunmasının ardından, Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) ve diğer petrol üreten ülkelerin kendi aralarında petrol üretimini azaltmak için yaptıkları anlaşma tehlikeye girdi.

Suudi Arabistan ve Irak'tan sonra petrol üretiminde 3. sırada olan İran, OPEC'in verilerine göre geçen mart ayında günlük 3 milyon 814 bin varil petrol üretti. İran'ın nisan ayındaki günlük ihracatı 2,6 milyon varil petrole ulaşarak Ocak 2016'da ülkeye uygulanan yaptırımların kaldırılmasından beri rekor seviyeye yükselmişti.

ABD ve Avrupa Birliği'nin (AB) nükleer programı nedeniyle İran'a 2012'de yaptırım uygulamaya başlaması, İran'ın günlük petrol ihracatının 2,5 milyon varilden yaklaşık 1 milyon varil petrole düşmesine neden olmuştu.

Petrol piyasalarının desteklenmesi

Suudi Arabistan Enerji, Sanayi ve Maden Kaynakları Bakanlığından bir yetkili, ülkesinin, dünya ekonomisinde büyümenin devamı ile üreticilerin ve tüketicilerin çıkarları doğrultusunda petrol piyasalarının istikrarını destekleme konusuna bağlı kalacağını belirtti.

Yetkili, OPEC'in içinden ve dışından büyük üreticilerin yanı sıra büyük tüketicilerle birlikte herhangi bir tedarik eksikliği yaşanmaması için çalışacağını açıkladı. OPEC içinde günde yaklaşık 10 milyon varil petrol üretimiyle en çok ham petrol üreten ülke konumunda olan Suudi Arabistan'ın günlük petrol ihracatı 7 milyon varilin üzerinde.

Takas anlaşmaları

Suudi Arabistanlı petrol uzmanı Ali et-Tevati, İran'a uygulanan yaptırım nedeniyle ortaya çıkacak tedarik eksikliğinin giderilmesinin zor olmadığını, OPEC ülkelerinin, "üretimi düşürme anlaşması" öncesindeki normal seviyeye dönerek açığı kapatabileceğini söyledi.

Tevati, İran'ın, yaptırımlara rağmen, Irak üzerinden Hindistan ve Çin'den petrol karşılığında mal alarak ihracata devam edeceğini belirterek, petrolün varil fiyatlarının gelecek 12 ayda 75 ila 80 dolar arasında seyredeceği öngörüsünde bulundu.

OPEC ve Rusya önderliğindeki bağımsız petrol üreticisi ülkeler, küresel petrol piyasasını istikrara kavuşturmak için 2017 başlarında günlük petrol üretimlerinin 6 ay süreyle azaltılması kararı almıştı. Anlaşma birkaç kere daha uzatılarak Aralık 2018'e kadar devam etmesine karar verilmişti.

Dünyada petrol talebi arttı

Suudi Arabistan petrol uzmanı Osman el-Huvaytır da OPEC üyesi ülkelerin İran'a uygulanacak yaptırımlardan kaynaklanacak tedarik eksikliğini kolay bir şekilde telafi edebileceğini belirtti. Huvaytır, dünya genelinde günlük yaklaşık 100 milyon varil petrol tüketildiğini ve petrol talebinin yıllık 1,5 milyon varil arttığını dile getirdi.

Gelecek yıllarda petrolün varil fiyatının 100 doların üstüne çıkabileceğini ifade eden Huvaytır, İran'ın petrol piyasasındaki payının büyük olmadığını, petrol ihracatı yapmaya devam edeceğini, ancak fiyatı düşürmek zorunda kalacağını aktardı.

ABD Başkanı Donald Trump, 8 Mayıs'ta Beyaz Saray'da yaptığı açıklamada, ülkesinin İran ile varılan nükleer anlaşmadan çekildiğini ve İran'a ağır ekonomik yaptırımların yeniden hayata geçirileceğini belirtmişti. İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ise nükleer anlaşmanın diğer 5 ülke arasında devam edeceğini duyurmuştu.

Söz konusu anlaşma, eski ABD Başkanı Barack Obama döneminde İran ile Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin (BMGK) daimi üyeleri (ABD, Rusya, Çin, İngiltere ve Fransa) ile Almanya ve İran arasında 14 Temmuz 2015'te imzalanmıştı. Anlaşmaya imza koyan diğer ülkeler, eksiklerin giderilerek anlaşmanın korunması gerektiğini savunuyor.