Omikron dünyayı nasıl etkileyecek?

Omikron varyantı onlarca ülkede endişe dalgası başlattı. Söz konusu ülkeler Güney Afrika ülkelerine yönelik kapsamlı seyahat yasaklarını yürürlüğe koydu, hatta bazıları bir adım daha ileri giderek, bir sonraki duyuruya kadar tüm uçuşlar için hava sahalarının kapattıklarını açıkladı.

Şarku’l Avsat, Omikron varyantı şüphelerin ve soru işaretlerinin cevapları beklenirken, Dünya Sağlık Örgütü’nde (WHO) üst düzey yetkili olan 3 uzmanın görüşlerini aldı.

Görüşleri alınan uzmanlar, WHO Baş Bilim İnsanı Dr. Soumya Swaminathan, WHO’nun Kovid-19’a karşı mücadele ekibi lideri Maria Van Kerkhove ve WHO Halk Sağlığı Departmanı Başkanı Maria Neira’ydı. Aşağıda yer verilen bilgiler, Omikron hakkında şu ana kadar bilinen veya hala bilinmeyen noktaların bir özetini oluşturuyor.

Kesin bir cevap bekleyen ilk soru: Yeni varyant daha hızlı bulaşıyor mu ya da bağışıklıktan daha iyi bir şekilde kaçabiliyor mu?

Uzmanlar varyantın Güney Afrika’daki yayılma hızının, varyantın daha hızlı bulaşabilir olması ya da enfeksiyonu bir kez atlatmış olan kişilere yeniden bulaşma gücünün olması durumlarından birine bağlı olabileceğini söylüyor. Uzmanlara göre Omikron, daha önce tespit edilen varyantlara göre daha hızlı yayılan, normal şartlarda diğer varyantlara göre iki katı vakayı enfekte eden Delta varyantından daha hızlı yayılıyor olabilir ya da Delta varyantının enfekte edemediği aşılanmış insanları enfekte etme yeteneğine sahip olabilir. Bazı uzmanlar, Omikron’un hem bulaşma açısından daha hızlı hem de sağlıklı veya aşılı kişileri enfekte etme açısından daha yüksek bir yeteneğe sahip olabileceğini de düşünüyor.

İkinci soru: Omikron enfeksiyonu ne kadar tehlikeli?

Uzmanlar, yeni varyanta karşı verilecek savaşın şartlarının belirlenmesi için bu sorunun cevabının son derece önemli olacağını söylüyor. Sağlıklı ve aşı olmuş kişilerin enfekte olmasının tehlike yaratmadığı ortaya çıkarsa, mümkün olan en kısa sürede herkesi aşılamak gibi şu anda yürütülen çalışmalara devam edilmesi yeterli olur. Enfeksiyonlar daha tehlikeli ise, aşıların içeriğinin yeniden gözden geçirilmesi gerekli olur.

Omikron mutantı ilk kez Güney Afrika'da ortaya çıktı ancak bu asıl kaynağın orada olduğu anlamına gelmiyor. Varyantın kaynağı, virüsün genom dizilimin yapmak üzere bilimsel imkanları olmayan bir ülke olabilir. Varyantın biyolojik evrim ağacı, Delta varyantından çok farklı olduğunu ancak önceki mutasyonlarla benzerlikler taşıdığını gösteriyor bu da varyantın biyolojik özelliklerin Delta’daki varyantlardan aylar önce ondan ayrıldığı anlamına geliyor. Ancak bu durum, bilim adamlarını yeni bir soruya yönlendiriyor: Eğer Omikron varyantı diğerlerinden aylar önce farklılaşmaya başladıysa, varyant tüm bu zaman boyunca neredeydi?

Science dergisi son sayısında bu soruyu yanıt olarak üç hipotezi gündeme getiriyor. Bunlardan ilki, Alfa varyantında olduğu gibi virüsün kronik enfeksiyonlardan birinde mutasyonları biriktirmiş olmasına, ikincisi virüsün Delta varyantı ile herhangi bir iletişim olmaksızın izole bir grup insan arasında yayılmasına, sonuncusu ise varyantın hayvanlar arasında yayılıp, daha sonra insanlara bulaşarak diğer memelilere geçtiği ve sonra tekrar insanlara bulaşmadan önce, hayvanlarda mutasyon geçirmiş olması ihtimaline dayanıyor.

Hızlı bir şekilde tespit edilmesi bilimsel bir başarı olan Omikron hakkında çok fazla bilgiye sahip değiliz ayrıca varyantın sabit biyolojik özelliklerini öğrenmek için de henüz çok erken. Avrupa Bulaşıcı Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi (ECDC) cuma günü varyant ile ilgili olarak, bulaşma hızı, tehlikesini ve bağışıklıktan kaçma yeteneğine yönelik büyük bir gizem olduğunu belirtti.

Yeni varyantın genom dizilimi, virüsün insan hücrelerine girmek için kullandığı reseptör olan spike proteindeki birçok mutasyon bulunması gibi endişe verici i bir dizi mutasyon taşıyor. Bu mutasyonların bazıları bulaşma şekli ve hızı ile ilgiliyken diğerleri enfeksiyon ve aşı kaynaklı bağışıklıktan kısmen kaçabilmesi imkanı ile bağlantı bölgelerde bulunuyor.

Omikron, Güney Afrika’da daha önceki tüm varyantlardan daha hızlı bir şekilde yayılıyor. Güncel veriler, yeni vaka sayısının her 3-4 günde bir ikiye katlandığını, bununla birlikte hastanede tedaviye ihtiyaç duyan vakaların sayısının arttığını gösteriyor. Güney Afrika’daki gözlemlenen önceki varyantların neden olduğu dalgalar ile mevcut dalga arasındaki denge endişe yaratıyor. Zira aşılama oranı yüzde 1’den 24’e yükselmiş olmasına rağmen vaka ve hastaneye yatış oranı yükseliyor. Söz konusu veriler, vaka sayısındaki artışın tüm eyaletleri kapsadığını da gösteriyor.

Bu soruların cevaplanması, salgına karşı bireysel önlemlerin ihmal edilmemesi, daima bilimsel tavsiyelere başvurulması, aşı kapsamının tüm ülkelerde arttırılması ve “önlem almanın tedaviden daha iyidir” yaklaşımın benimsenmesini vurgulayan WHO uzmanları tarafından değerlendirmelerin yapılması için birkaç hafta gerektiriyor.

DSÖ: Omikron çok bulaşıcı

DSÖ açıkladı: Omikron'dan ölüm yok!

Oslo'da toplu Noel yemeğine katılan 120 kişide Omikron varyantına rastlandı