Norveç'in başı 1,4 trilyon dolarlık petrol fonuyla dertte

FINANSGUNDEM.COM - DIŞ HABERLER SERVİSİ

Norveç’in 1,4 trilyon dolarlık petrol fonu, çevresel sorumluluk bilinciyle yapılan yatırımların mantığını test ediyor ve bu yatırımları sınırlıyor. Tamamen petrol ve doğalgaz gelirlerinden beslenen bir fon, iklim değişikliğine karşı sağlıklı bir duruş sergileyebilir mi? Tamamen Norveç Parlamentosu tarafından kontrol edilen bir fon nereye yatırım yapacağına karar verebilir mi ve bu fonun siyasi hamleler yapmadığı düşünülebilir mi?

Bu sorular ve daha fazlası Norveç’te merkez solun iktidara geliş ihtimalini doğuran bir seçim kampanyasına gölge düşürdü. Şimdilerde ünlü bir hedge fon yöneticisi tarafından yönetilen petrol fonu dünyanın en büyük devlet fonu olma özelliğini taşıyor. Fonda ise 1,4 trilyon dolar değerinde varlık bulunuyor. 25 yıl önceki kuruluşundan bu yana Norveç’in politikacıları fonun tamamen bir finansal yatırımcı olduğunu ve dış politika aracı olmadığını söyledi.

Ancak gerçekte fon sermaye piyasaları üzerinde büyük bir etkiye sahip. Fon yükselen piyasalar ve petrol gelirleriyle hızla büyüdü ve fonun varlıkları geçtiğimiz on yılda varlıkları dört kat arttı. Bu nedenle kuruluşta belirlenen yalnızca bir finansal yatırım olma prensibi değişim geçirdi. Norveç Merkez Bankası’nın bir birimi olan Norges Bank Investment Management tarafından yürürlüğe konan çeşitli politikaların tamamı Norveç’e özgü bir yaklaşımdan çok uluslararası standartları temel aldı.

Bunun yanı sıra Norveç Parlamentosu halkın sahip olmak istemediği bazı ürünleri yasakladı. Bunlar arasında ilk aşamada tütün ve nükleer silah üreticileri yer aldı. Daha sonra parlamento kömür ve petrol araştırmaları ile üretim gruplarını da listeye dahil etti. Bu esnada Norveç İşçi Partisi Lideri ve 13 Eylül’de gerçekleşecek seçimlerin en popüler ismi Jonas Gahr Store 2019 yılında “petrol fonunun bir siyasi araç olduğunu söylemeye çok alıştık” dedi.

Financial Times’ın haberine göre Store’un yorumları fırtına etkisi yarattı ve hem merkez bankası başkanı hem de mevcut hükümet fonun hiçbir zaman siyasi amaçlar için kullanılmadığını söyledi. Ancak sol kesimden birçok kişi bu görüşü benimsedi. Sol kesim fonun iklim değişikliğine yönelik mücadelede kullanılmasını istiyor. Ancak Store’un yorumları, birçok kişi için fonun gerçekliğini ve giderek büyüyen etkisini gözler önüne serdi.

Norwegian School of Economics Profesörü ve yakın zamanda petrol fonunun iklim risklerini değerlendiren komisyonun üyelerinden Karin Thorburn, “siyasi olmayan bir şey yok. Bir noktaya kadar her karar siyasidir” dedi. Thorburn’ün parçası olduğu uzmanlardan oluşan komite, bir zamanlar etik ve sosyal sorumluluk yaklaşımıyla dünya lideri olarak görülen petrol fonunun, diğer fonlar tarafından geride bırakıldığını söyledi.

Komite fonun prensiplerinin iklim risklerini kapsayacak şekilde yeniden değiştirilmesi gerektiğini söyledi. Yapılan açıklamada fonun portföyündeki şirketlerin uzun vadede net sıfır karbon hedeflerinin bulunması şartı aranması gerektiği ifade edildi. Aynı zamanda net sıfır hedefleri için bir zaman belirlememiş olan şirketlerin fondan çıkarılması tavsiye edildi. Thorburn, “daha önce fonun prensiplerinde açıkça belirtilmemişti: Sosyal sorumluluk sahibi bir yatırımcı olmak ne anlama geliyor?” dedi.

Thorburn bu durumun fonun yaratacağı çevresel etkiden çok, halkın fona yönelik desteğini sağlama konusunda önem taşıdığını söyledi. Thorburn, “bu gerçekten meşruiyetle ilgili. Fonun Norveç’te faaliyet göstermeye devam edebilmesi için siyasi meşruiyetinin olması gerekiyor” dedi. finansgundem.com'un derlediği bilgilere göre şaşırtıcı olmayan bir şekilde rapora yönelik tepkiler, siyasiler arasında farklılık gösterdi.

Gahr Store iktidara geldiği takdirde komitenin tavsiyelerini uygulayacağını söylerken, popülist sağ kanat partisi “petrol fonunun siyasileştirilmesinin akıllıca olmayacağını” ifade etti. Tüm bunlar Norveç’in devlet fonunun başına gelecek olanların yalnızca başlangıcı. Norveç şimdilerde iklim değişikliği konusuna eğiliyor ancak ülke batı Avrupa’nın en büyük petrol sektörüne sahip. Fon şimdi Norveç’in yıllık gayrisafi yurtiçi hasılasından dört kay büyük ve yıllık ödemeleri devlet bütçesinin dörtte birini temsil ediyor. Fonun siyasi amaçlar için kullanımına yönelik sorular henüz ortaya çıkmaya başladı.

Merkez Bankası aşılamaya dikkat çekti

Taliban, ABD ve NATO'nun "cenazesini kaldırdı"

AB ülkelerinde ampullerin enerji etiketi değişti