Nakdi olan beklerse pişman olmaz

Ekonomi medyasının ünlü ismi Güngör Uras “Görmüş geçirmiş biri şapkasını” giydi, bu kriz ortamında “Ne yapmalıyım” telaşına kapılanlara nasihatlerde bulundu. İşte Güngör Uras’ın Milliyet’te kaleme aldığı uyarılar…
ALTIN DÜŞÜYOR, FAİZ ÇIKIYOR, AYŞE HANIM TEYZE NE YAPSIN?
 Ayşe Hanım Teyzem, “Ortalık karıştı. Dolar ve faiz yükselecekmiş. Altın fiyatı düşüyor. Döviz ve faizin fiyatı artınca enflasyon da tırmanışa geçer. Çok şeyin fiyatı artar. Bu durumda ben ne yapayım?” diye soruyor.
Ayşe Hanım Teyzem’e dedim ki, “Dışarıda da, içeride de taşlar yerinden oynadı. Denizler dalgalanıyor. Dalga dinmeden denize giren boğulur. Hele sizin gibi küçük tasarruf sahibinin bu kargaşada yapabileceği pek bir şey yok. Kaderinize razı olup, ortalığın yatışmasını bekleyeceksiniz.”
Ekledim “Benim işim ekonomide olan biteni anlatmaktır. Gelecek için ‘olasılıkları’ sıralarım. Ama gelecekte neler olacağını bilemem. Kimseye akıl veremem. Herkesin aklı kendine yeter. Herkes kendi imkanlarını en iyi değerlendirecek durumdadır” dedim.
Ayşe Hanım Teyzem ısrar etti “Tamam... Kimseye şunu yap, bunu yap deme de... Olan biteni ve ‘olasılık’ dediğin şeyleri sırala bakalım” dedi. Ben de mecburen sorularını cevaplamaya çalıştım.
Telaşa gerek yok
Önce  “Görmüş geçirmiş biri şapkamı giyerek” nasihatlarda bulundum.
-  Böyle dönemlerde “keşke” diyerek üzülmeyiniz. Kargaşada zarar etmeyeyim, fırsatı değerlendirerek kazançlı çıkayım arayışına girmeyiniz.
-  Keşke daha önce borsadan çıksa idim, keşke ucuzken dolar alsa idim, keşke gramı 100 TL iken altınları satsa idim demek işe yaramaz.
-  Dolar pahalanacak, dolar alayım demeyiniz. Fiyatlar artacak diyerek ihtiyacınız olmayan malları satın almaya kalkmayınız. Altın düşüyor diyerek altınlarınızı satmayınız.
-  Taşların yerinden oynadığı, belirsizliğin hakim olduğu dönemde “nakit” kraldır. Nakdi (TL, dolar, euro) olan, ortalık insanların önünü görecek hale gelene kadar bekler ise pişman olmaz.
-  Bankalar hem mevduat hem kredi faizini yükseltecek. Mevduatı olanın getirisi artacak. İmkanı olan kredi riskini azaltır ise rahat eder.
Nakit kraldır
Daha sonra da “olasılıklar”dan söz ettim.
-  Doların fiyatının artması ve faizin yükselmesi (genelde) mal ve hizmet fiyatlarına kısa sürede yansımaz. Fiyatlara eklenmesi zaman alır. Çünkü üretici, ithalatçı eldeki stokları eriterek nakit durumunu güçlendirme arayışındadır.
İhtiyacı olmayan gene nakitte kalmalı ama, ihtiyacı olan ve bu ihtiyacını kısa sürede karşılamayı düşünenler araç, ev eşyası ve konut satın alabilirler. Gereksiz yere, “fiyatı artacak” diyerek alış veriş, hele borçlanarak alış veriş yarar değil, zarar getirir.
-  “Nakitim bol. Bu para boş yere beklemesin. Bir şeyler almak istiyorum. Ne alayım. Altın mı, gayrimenkul mü, döviz mi?” diye sual eyleyenlere, (bu işin uzmanları) “Borsada ucuzlayan doğru dürüst hisse senetlerine yatırım yapmalarını, konut ve gayrimenkul fiyatlarındaki balonu dikkate alarak yatırım için konut ve işyeri alacak yerde, arsa ve tarla satın almalarını tavsiye ediyor. Ben gene de derim ki, uzmanların önerilerini dinleyiniz ama, siz gene kendi bildiğinizi yapınız.