Merkez, Hükümet'e borç verir mi?

Eski yıllarda Merkez Bankası doğrudan hükümete borç verirdi. Artık vermiyor. Hükümet nasıl borç para buluyor? Merkez Bankası bankalara kredi veriyor. Bankalar Merkez Bankası'ndan aldıkları parayı Hükümete bono tahvil karşılığı satıyor. Tabii ki Merkez Bankası bankalara daha ucuz faiz ile borç veriyor. Tabii ki bankalar Merkez Bankası'ndan ucuz aldıkları parayı daha yüksek faiz ile Hazineye (Hükümet'e) satıyor. Küresel kriz sonunda Almanya bu ilkenin-uygulamanın değiştirilmemesine, buna istisna getirilmemesine çalıştı. Bu konuda çok sert davrandı. Ekonomilere akıtılan paraların bankalara verilmesinde, hükümetler borçlanacak ise bankalardan borçlanmalarında ısrarcı oldu. Bankalar yüzde 1 dolayında Faiz ile aldıkları parayı örneğin; İspanya Hükümeti'ne yüzde 6.90 faiz ile verdi. İspanya'nın yüzde 6.90 faiz ile bulduğu para ile borçlarını çevirmesi, borçlarını azaltması mümkün değil. İspanya bir örnek. Aynı durumda çok sayıda ülke var. İşte bu nedenle, Almanya'nın karşı koymasına rağmen geçen hafta Avrupa Merkez Bankası (ECB) uzun süredir beklenen kararı açıkladı. Merkez Bankası sorunlu ülkelerin 3 yıla kadar vadeli tahvilleri banka tarafından sınırsız olarak satın alınacak. Açık anlatımıyla doğrudan hükümetlere kredi verecek. Avrupa Merkez Bankası uygulamada iki konuya dikkat edileceğini açıkladı. Kemer sıkmayan, bütçe açıklarını küçültmeye dönük politikaları, 'istikrar programlarını uygulamayan ülkelerin tahvilleri satın alınmayacak.' Banka tahvil alımlarının enflasyona yol açmaması için sterlizasyon tedbirleri uygulayacak.
Şarta bağlılık ve enflasyona neden olmama konusundaki ilkeler, Almanları ikna etmeye ve bu uygulamaya destek sağlamaya dönük çabaların sonucu. Avrupa Merkez Bankası'nın kararı çok önemli. Borç döndürmede öncelikle İspanya'nın sonra da İtalya'nın sorunları çözülecek. Avrupa Merkez Bankası'nın yeni uygulaması ile hükümetler Merkez Bankası'ndan doğrudan ve ucuz faiz ile kredi bulma imkanına kavuşuyor. Tabii ki bu uygulama sadece kriz döneminde sadece zora düşen, borçlarını çeviremeyen ülkeler için söz konusu. Bizim gibi ülkelerde Hükümet'ler gene doğrudan merkez bankalarından borçlanamayacak. Hükümet borçlanma ihtiyacı olduğunda bankaların ve sermaye piyasasının kapısını çalacak. Tevfik Güngör/Dünya