Merkez faiz artırmıyor öyle mi!

Faizde "iyi polis-kötü polis" mi oynanıyor, bilmiyoruz. Bir yanda Cumhurbaşkanı Erdoğan, Başbakan Yıldırım ve ekonomiyle ilgili bazı bakanlar konu her açıldığında Merkez Bankası'nın bağımsız olduğunu, ne var ki faizin düşmesinde yarar bulunduğunu dile getiriyorlar; ama diğer yanda Merkez Bankası faizi artırmaya devam ediyor. Ne yani Merkez Bankası siyasette en üst düzeyden gelen "Siz bağımsızsınız ama faizi düşürseniz iyi olur" mesajlarına kulak mı tıkıyor!

Merkez Bankası Para Politikası Kurulu, dünkü toplantısında bizim "tali yol" olarak nitelendirdiğimiz geç likidite penceresinden gerçekleştirdiği borç verme faizini yarım puan daha artırarak yüzde 11.75'ten yüzde 12.25'e çıkardı. Merkez Bankası "normal" fonlama araçları olan gecelik borç verme faizini yüzde 9.15'te, haftalık repo ihale faizini ise yüzde 8'de sabit tuttu.

Herhalde şimdi "Gecelik borç verme ve politika faizi olan haftalık repo ihale faizi değişmedi" diye Merkez Bankası'nın faizi artırmadığını söyleyecek biri çıkmaz. Çıkmasın zaten, bu biraz kamuoyuna saygısızlık olur.

Merkez Bankası zaten uzunca bir süredir bankaları "tozlu topraklı" tali yolu kullanmaya mecbur bırakmıştı. Bankalara gecelik borç verilmiyor, dolayısıyla yüzde 9.25'lik faiz kağıt üstünde kalıyordu; yine aynı şekilde haftalık repo ihalesi neredeyse hiç açılmayarak bu yol da kapatılmış oluyordu. Bankalar, saat 16.00-17.00 arasında gecelik borç alabilecekleri geç likidite penceresine mahkum ediliyorlardı. Dünkü toplantıda bu yaklaşımın devam ettirileceği bir kez daha ortaya konulmuş oldu.

Önemli olan ortalama fonlama maliyeti

Merkez Bankası haftalık repo ihale faizini son olarak 24 Kasım, gecelik borç verme faizini ise 24 Ocak'taki toplantılarında artırmıştı. Bu oranlar o tarihlerden bu yana sabit.

Ama sabit olmayan bir faiz var. Üstelik sabit tutulmayan ve sürekli artırılan bu faiz, artık Merkez Bankası'nın neredeyse tek fonlama kanalı niteliğinde. Tabii ki geç likidite penceresinden, yani tali yoldan söz ediyoruz.

Aslında tek bir faizin hiç önemi yok. Merkez Bankası piyasayı hangi faizlerle fonluyor, önemli olan o. Geç likidite penceresinin faizi yüzde 30 da olabilir, kullanılmadıkça bir şey ifade etmez ki bu faiz. Ama giderek kullanılan da bu faiz.

Merkez Bankası normal fonlama faizlerini sabit tutup geç likidite penceresinin faizini artırmakla görünürde faizi yükseltmiyor gibi davranmış oluyor.

Ama önemli olan ortalama fonlama maliyeti. Bu oran Merkez Bankası'nın faizi nasıl artırmakta olduğunu apaçık ortaya koyuyor. Çünkü Merkez Bankası, bankaları artık hep tali yolda gitmeye zorluyor, yüksek faiz uyguladığı geç likidite penceresinden borç veriyor.

Tali yol faizi ile ortalama fonlama maliyeti arasındaki makasın hızla daralıyor olması bu konudaki en tipik işaret. Geçen yıl 24 Kasım itibariyle ortalama fonlama maliyeti tali yol faizinden 2 puan aşağıdaydı. Yani Merkez, bankaları diğer kanallarla da fonluyordu. Bu makas daraldıkça daraldı ve dünkü toplantı öncesinde 0.26 puana indi.

Açıklamada yeni bir şey yok

Bu arada Para Politikası Kurulu toplantısından sonra yapılan açıklamada önceki açıklamadaki metin neredeyse aynen tekrarlandı.

Her iki toplantıya ilişkin açıklamada enflasyon görünümündeki bozulmayı sınırlamak amacıyla parasal sıkılaştırmanın güçlendirilmesine karar verildiğine vurgu yapıldı.

16 Mart toplantısında bu vurgunun gerekçesi "Döviz kuru hareketlerinin gecikmeli yansımaları ve işlenmemiş gıda fiyatlarındaki baz etkisi nedeniyle kısa vadede enflasyondaki belirgin yükselişin devam edebileceği öngörülmektedir" diye açıklanmıştı.

Dünkü toplantıda ise bu kez parasal sıkılaştırmanın güçlendirilmesine "Yakın dönemde risk iştahında gözlenen artış maliyet kaynaklı baskıları bir miktar sınırlasa da enflasyonun bulunduğu yüksek seviyeler fiyatlama davranışlarına dair risk oluşturmaktadır" görüşü gerekçe gösterildi.

Ortalama faiz yüzde 12'yi bulur

Tali yol faizi ile ortalama fonlama maliyeti arasındaki farkın giderek daraldığını belirttik. Hep tali yol kullanılmak zorunda kalınırsa, ortalama da o faize yaklaşır, bu kaçınılmazdır.

Dolayısıyla Merkez Bankası'nın tali yol faizini yüzde 12.25'e çıkarması ve bankaları bu faizle fonlayacak olması, ortalama faizi de hızla yüzde 12'ye doğru itecek.

Altı ay önce, 20 Ekim'de yapılan Para Politikası Kurulu toplantısı sırasında fonlama maliyeti yüzde 7.77 düzeyindeydi. Şimdi, yüzde 12'den söz ediyoruz. Faiz altı ayda 4 puandan fazla artmış.
Ama Merkez Bankası faiz artırmıyor, öyle mi! Bu durum biraz, "uslu duruyormuş gibi görünen ama masa altından yanındaki sıra arkadaşına tekme atan yaramaz çocuk" davranışına benzemiyor mu...