Merkez bu uygulamaya son veriyor

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) işçi dövizi hesapları uygulamasına 2014 yılından başlayarak aşamalı olarak son vereceğini bildirdi.
TCMB'nin, kredi mektuplu döviz tevdiat ve süper döviz hesaplarına ilişkin duyurusu Banka'nın internet sitesinde yayımlandı.
Duyuruya göre, işçi dövizi hesapları, 1970'li yılların ikinci yarısında Türkiye'nin yaşadığı döviz darboğazının yurt dışında yaşayan vatandaşların tasarruflarının ülke ekonomisine kazandırılarak aşılması amacıyla ilk defa 1976 yılında açılmaya başlandı. Bu uygulama çerçevesinde, yurt dışında yaşayan vatandaşlara TCMB nezdinde Kredi Mektuplu Döviz Tevdiat Hesabı (KMDTH) açma imkanı tanındı. Söz konusu hesaplar yurt dışında yaşayan vatandaşlardan büyük ilgi gördü ve 1976 yılında 65 milyon avro olan KMDTH toplamı 1980 yılında 369 milyon avroya, 1980'li yıllarda hızla artarak 1990 yılında 5,8 milyar avroya yükseldi.
1994 yılındaki ekonomik kriz sırasında Türkiye'nin artan döviz ihtiyacı nedeniyle, TCMB, KMDTH'lerin yanı sıra, Süper Döviz Hesabı (SDH) uygulamasını başlattı. SDH'lerle birlikte işçi dövizi hesaplarının tutarı sürekli artmaya devam ederek 2003 yılında 13,8 milyar avro ile en yüksek düzeyine ulaştı.
İşçi dövizi hesapları, 2000'li yıllara kadar TCMB döviz rezervlerinin önemli bir kısmını oluştururken, 1970'li yılların sonundaki döviz darboğazının aşılmasında, 1980'li yıllarda piyasa ekonomisine geçiş sürecinde gerekli döviz finansmanının sağlanmasında ve 2000'li yılların başına kadar olan dönemde TCMB para ve kur politikasının yürütülmesinde önemli katkılar sağladı.
Diğer yandan, 2000'li yıllarla birlikte finansal sistemin ve finansal araçların gelişmesine paralel olarak, yurt dışında yaşayan vatandaşların tasarruflarını Türkiye ekonomisine farklı ve güvenli şekilde aktarma seçenekleri arttı ve 2002 yılından başlayarak uygulanan tutarlı para ve maliye politikaları ile yapısal reformlar, TCMB döviz rezervlerinin işçi dövizi hesapları dışındaki işlemlerle artırılmasına olanak sağladı.

"İşçi dövizi hesaplarının, TCMB para ve kur politikaları açısından önemi azalmıştır"
TCMB, 2003 yılından itibaren, uzun dönemde asli merkez bankacılığı görevlerine odaklanmak ve yurt dışında yaşayan vatandaşların tasarruflarını Türkiye ekonomisine gelişen bankacılık sistemi aracılığı ile daha etkin şekilde aktarma imkanı sağlamak amaçlarıyla işçi dövizi hesaplarının aşamalı olarak azaltılmasına yönelik bir strateji izlemeye başladı. Bu çerçevede, KMDTH ve SDH faiz oranları aşamalı olarak düşürüldü.
Nitekim, uygulanan bu aşamalı strateji çerçevesinde, 2003 yılında 13,8 milyar avro olan işçi dövizi hesaplarının toplamı, 30 Eylül 2013 itibarıyla 4,2 milyar avro düzeyine kadar geriledi. Böylece, 1980 yılında yüzde 34, 1990 yılında yüzde 124, 2000 yılında yüzde 54 olan işçi dövizi hesaplarının TCMB döviz rezervlerine oranı, 2003 yılından itibaren belirgin bir şekilde azalarak, Eylül 2013 itibarıyla yüzde 5,2'ye düştü.
Dolayısıyla, işçi dövizi hesaplarının, TCMB para ve kur politikaları açısından önemi azaldı. Diğer yandan, işçi dövizi hesaplarındaki çekilişlerin asıl olarak Türkiye bankacılık sistemine yöneldiği, bir kısmının da yurt içinde diğer yatırım ve harcamalarda kullanıldığı, dolayısıyla, TCMB işçi dövizi hesaplarını azaltma stratejisinin, Türkiye açısından önemli bir kaynak kaybına neden olmadığı gözlemlendi.
TCMB, işçi dövizi hesapları uygulamasına 2014 yılından başlayarak aşamalı olarak son verecek. Bu amaçla, KMDTH ve SDH işlemlerini düzenleyen "Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karar ile Başbakanlık Hazine Müsteşarlığının 2008-32/34 Sayılı Tebliğine İlişkin TCMB (I-M sayılı) genelgesinde yapılan değişiklikler, 8/10/2013 tarih ve 28789 sayılı Resmi Gazete'de yayımlandı.
Yeni düzenlemelere göre, 1 Ocak 2014 tarihinden itibaren yeni hesap açılmayacak ve 31 Aralık 2014 tarihine kadar vadesi dolan ve hesap sahiplerince kapatılmayan hesapların vadeleri, aynı vade ve vade bitim tarihinde yürürlükte olan faiz oranları ile bir defaya mahsus olmak üzere yenilenecek.
1 Ocak 2015 tarihinden itibaren vadesi dolan hiçbir hesabın vadesi yenilenmeyecek, vadesi dolan hesaplar tahakkuk ettirilen faizleriyle birlikte, sıfır faizli vadesiz hesap olarak takip edilecek. 1 Ocak 2015 tarihinden itibaren hak sahipleri tarafından kapatılmayan hesaplar, vadeleri de dikkate alınarak Borçlar Kanunu hükümlerine göre 10 yıl sonra zamanaşımına uğrayacak.