Merkez Bankası’na yeni model

SETA Ekonomi Direktörü Doç. Dr. Sadık Ünay, son dönemde faiz politikaları sebebiyle yoğun eleştirilerle karşılaşan Merkez Bankası için “Kalkınmacı Merkez Bankası” modelini tartışmaya açtı. 
Ekonomik büyümeyi, istihdamı, yatırımı, finansal istikrarı ve yapısal dönüşümü aynı anda önemseyen “Kalkınmacı Merkez Bankacılığı” modelini gündeme getiren Siyaset, Toplum ve Ekonomik Araştırmalar Vakfı Ekonomi Direktörü Sadık Ünay, Merkez Bankası’nın takip ettiği neoliberal politikaların açmazlarını ortaya koydu.
Ünay, “Merkez Bankası bağımsızlığı, enflasyonla mücadele konusuna diğer tüm ekonomik hedefleri dışarıda bırakacak şekilde odaklanma ve para politikasında kredi dağıtımı gibi daha doğrudan finansal teknikler yerine kısa vadeli faiz oranlarını belirleme gibi daha dolaylı teknikleri kullanma” şeklindeki Merkez Bankası önceliklerini analiz ederek uygulamadaki sorunları anlattı.
Merkez Bankası’nın “amaç bağımsızlığı” olamayacağını belirten Ünay, araçsal, finansal ve kurumsal bağımsızlığın yüksek düzeyde olduğunu kaydetti. Özellikle Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından dile getirilen eleştirilerin bağımsızlığa müdahale olarak değerlendirilemeyeceğini vurgulayarak “Demokratik yönetimlerde siyasi sorumluluk taşıyan hükümetler ile teknokratik kuruluşlar olan merkez bankalar arasında makroekonomik kararlar açısından amaç birliği olması, bağımsızlık meselesini demokratik açıdan meşru hale getirir” ifadesini kullandı. 
Kalkınmacı merkez bankacılığına örnek gösterilebilecek Arjantin ve Bangladeş Merkez Bankalarının geliştirdikleri politikalardan örnekler veren Ünay, yükselen güçler ve gelişmekte olan ülkeler nezdinde kalkınmacı merkez bankacılığı yaklaşımının giderek ana akım haline geldiğini belirtti.  
Kalkınmacı merkez bankacılığına Arjantin’in 2012 yılında Merkez Bankası’nın görev tanımının ve amaçlarının “finansal istikrar, parasal istikrar, ekonomik büyüme, sosyal adalet ve istihdam” politikalarını da içerecek şekilde değişiklik yapılmasının ardından geçildiğini idafe eden Ünay, Türkiye ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’a yönelik sert eleştirileriyle dikkat çeken The Economist dergisinin, bu değişikliği de Arjantin Merkez Bankasının “bağımsızlığını kaybedip hükümetin boyunduruğuna girdiği” şeklinde yorumladığına dikkat çekti. 
Ünay, Brezilya ve Hindistan Merkez Bankaları’nın da kalkınmacı merkez bankacılığı örneklerini ortaya koyduğunu belirtip Türkiye’nin küresel kriz sonrası merkez bankacılığındaki gelişmeleri izlemekte gecikmeli pozisyon aldığını kaydetti. 
Kalkınmacı merkez bankacılığının Türkiye açısından bir ihtiyaç olduğunu anlatan Ünay, kamuoyuna yansıyan tartışmaların temel nedeninin, siyasi iradenin zihnindeki makroekonomik yönetim felsefesi ile merkez bankası yönetiminin neoliberal yaklaşıma dayalı ve büyük finans çevrelerini önceleyen politika öncelikleri arasındaki makasın giderek açılması olduğunu ifade etti.