Merkez bankalarının hisse senedi ne işe yarar?

İsviçre Frangı döviz piyasasında çok yaygın kullanılan, ilgi gören bir para cinsi değildir. Ama İsviçre Frangı'nı basan bankanın hisse senetlerinin özel çok talibi vardır. Çünkü İsviçre Frangı'nı İsviçre Merkez Bankası basmakta.

Aslında dünyada çok az hisse senedi borsada yer alan merkez bankası vardır. Ama 19 Temmuz'dan sonra İsviçre Merkez Bankası'nın hisse senetleri değer kazanmış. Değerleri 3.000 frangı geçmiş (3.107 dolar eder), 19 Temmuz'dan bu yana zaten yüzde 50 değer artışı olmuştu. Geçen perşembe günü bakıldığında zaten bir ayda hisse senetleri hisse değeri yüzde 33 kadar tırmanmıştı. Bir yıl önceye göre de zaten yüzde 100 kadar değer artışı olmuştu.

Merkez bankası hisse senetleri piyasada olan birkaç ülke daha var ama mesela Belçika ve Japonya’nın merkez bankası hisse senetlerinin son birkaç ayda, tam tersine, değerleri düşmüştü.

Görevleri arasında yok

İsviçre Merkez Bankası hisse senetlerinin neden böyle değer kazandığını analiz etmek pek kolay değil. Zaten merkez bankasının görevleri arasında hisse senedi sahiplerine para kazandırmak yok. Merkez Bankası enflasyonu düşük tutacak ve ülke parası fazla değerlenmeyecek, çünkü ülkenin ihracatına engel olur.

Ama merkez bankasının hisse senedi mantıklı bir konu aslında. İsviçre Merkez Bankası'nın elinde 750 milyar dolar kadar dolar var. İsviçre Merkez Bankası bastığı paralarla özel hisse senetleri ve bonolar satın almış, bunu da frangın değerinin fazla artmamasını sağlamak için yapmış.

Ancak bu yaz farklı bir durum oldu. Euro franga karşı değerlendi. İsviçre Merkez Bankası'nın bütün varlıkları da euro cinsinden tutuluyordu. Dolayısıyla euro artınca merkez bankasının varlıkları euro cinsinden olduğundan frank değerleri çok arttı.

Bir ekonomist olan Alexander Koch sadece bir tek İsviçre Merkez bankası hisse senedi tutuyormuş. İsviçre Merkez Bankası'nın hise senedi değerleri de euro artınca arttı. Euro franga karşı perşembe günü yüzde 4 değerlenmiş olmuştu. Bu da İsviçre Merkez Bankası'nın 10 milyar frank daha fazla değer sahibi olması demekti. İsviçre Merkez Bankası bu yıl sonunda epey kâr etmiş olacakmış deniyor.

Tabii durum biraz komik. Banka kendisi ülke parasını basıyor. Parasıyla yatırım yapıyor. Ve ülkenin parası değer kaybedince de kazanç sağlıyor.

Ancak yanlış düşünmeyin. İsviçre Merkez Bankası'nın kârı ne kadar yüksek olursa olsun, hisse senedi başına hep sadece 15 frang kadar küçük bir miktar getiri ödemesi yapar! Onun için hisseleri pek işe yaramaz! (Deniz Gökçe/Akşam)