Küresel elektrik piyasalarında fiyatlar zirvede

Dünya genelinde ülke ekonomilerinin Kovid-19 salgını ardından toparlanmaya başlaması sonucu ortaya çıkan arz-talep dengesizliği, geçen yıl ağustos sonundan itibaren etkisini hissettiren küresel bir enerji krizine dönüştü.

Enerji krizi, Ukrayna'daki savaş sonrasında Batılı ülkelerin yaptırım uyguladığı Rusya'nın Avrupa'ya gaz akışında kesintilere gitmesi sonucu daha da derinleşti.

Kriz nedeniyle rekor seviyeye ulaşan doğalgaz ve kömür fiyatları, elektrik fiyatlarına da sürekli ve yüksek oranlı artışlar olarak yansıdı.

Fiyatlar 500 euroya yaklaştı

Londra merkezli düşünce kuruluşu Ember, enerji borsası Nord Pool ve Enerji Piyasaları İşletme AŞ (EPİAŞ) verilerinden derlediği bilgilere göre, Fransa'da elektrik piyasa fiyatı ağustos 2021'de megavatsaat başına aylık ortalama 77,4 euro iken, bu rakam ağustos 2022'de megavatsaat başına ortalama 492,99 euroya çıktı.

Almanya'da elektrik piyasa fiyatı söz konusu dönemde megavatsaat başına ortalama 82,81 euro seviyesinden 469,35 euroya yükseldi.

İtalya'da Ağustos 2021'de megavatsaat başına aylık ortalama 112,66 euro olan elektrik piyasa fiyatı ağustos 2022'de megavatsaat başına ortalama 543,48 euroyu buldu.

Fiyatlar İspanya'da da aynı dönemde megavatsaat başına ortalama 106 eurodan 154,99 euroya çıktı. İspanya'da elektrik fiyatlarının Mart 2022'de megavatsaat başına aylık ortalama 283 euroya çıkmasının ardından elektrik üretiminde kullanılan doğalgaza tavan fiyat uygulandı. Ülkede Nisan 2022 itibarıyla elektrik fiyatları düşüşe geçti ve son bir yılda fiyatlardaki artış diğer ülkelere göre daha sınırlı kaldı.

Birleşik Krallık'ta ise elektrik piyasa fiyatı Ağustos 2021'deki megavatsaat başına ortalama 106,83 sterlin iken, Ağustos 2022'de 370,28 sterline yükseldi.

Türkiye'de spot piyasada elektrik fiyatları da doğalgaz ve kömür fiyatlarının rekor kırması ve dövizdeki dalgalanmanın etkisiyle son bir yılda artış gösterdi. Ağustos 2021'de megavatsaat başına ortalama 557,37 lira olan elektrik piyasa fiyatı Ağustos 2022'de 3 bin 66 liraya çıktı.

Fransa ilk sırada

Böylece, aylık ortalama elektrik piyasa fiyatları Fransa'da bir yılda yüzde 537, Almanya'da yüzde 466,7 ve İtalya'da yüzde 382,4 artışla rekor seviyeye ulaştı.

İspanya'da fiyatlar yüzde 46,2 yükselirken, Birleşik Krallık'ta elektrik piyasasındaki fiyat artışı son bir yılda yüzde 246,6 olarak hesaplandı.

Türkiye'de spot elektrik fiyatları da söz konusu dönemde yüzde 450 artış gösterdi.

Elektrik üretiminde kullanılan doğalgaz fiyatına tavan uygulayan İspanya haricinde söz konusu ülkelerin hepsinde yaz aylarındaki yüksek talep, kuraklık ve Rusya'dan Avrupa'ya gaz akışının hızla düşmesiyle elektrik fiyatlarındaki artış hızlandı.

Yüksek fiyatlar 2025'e kadar devam edebilir

Ember Elektrik ve İklim Veri Analisti Ufuk Alparslan, elektrik piyasalarında fiyatların elektrik arz ve talep eğrilerinin kesişmesiyle oluştuğunu belirtti.

Talebi karşılamak için elektrik üretim kaynaklarının en ucuzdan en pahalıya sıralandığını ve talebi en son karşılayan üretim maliyetinin piyasa fiyatını belirlediğini anlatan Alparslan, şu bilgileri paylaştı:

"Buna marjinal fiyatlama deniyor. Şu anda en pahalı elektrik üretim kaynağı doğalgaz haline geldi. Talebi karşılamak için doğalgaz santrallerinden 1 megavatsaatlik üretim bile yapılsa, fiyatı bu üretim belirlemiş oluyor. Bu nedenle, savaştan önce başlayan ve son bir yıldır süregelen yüksek doğalgaz fiyatları elektrik fiyatlarına da yansıdı. Dolayısıyla elektrik üretiminde önemli oranda rüzgar ve güneş enerjisi gibi ucuz üretim kaynakları olan ülkelerde bile elektrik fiyatlarındaki artış kaçınılmaz oldu. Ancak rüzgar ve güneşle gerçekleştirilen üretim ona karşılık gelecek doğalgaz ithalatına engel olduğu için enerji ithalatını düşürerek ekonomiye büyük katkı sağlıyor."

Alparslan, piyasada 2025'e kadar vadeli doğalgaz fiyatlarının yüksek seyredeceğinin öngörüldüğünü ve bu nedenle elektrik fiyatlarının da birkaç yıl boyunca yüksek kalmasının beklendiğini ifade etti.

Bu nedenle Avrupa Birliği ülkelerinin elektrik piyasası tasarımında geçici ya da kalıcı birtakım değişikliklere gitme kararı almaya başladığını söyleyen Alparslan, "Öte yandan, kömür fiyatlarında da benzer bir yükseliş söz konusu olduğundan, doğalgaz fiyatı artmasaydı kömür elektrik fiyatlarını yukarıda tutacaktı. Türkiye de döviz kurundaki yükseliş nedeniyle fosil yakıt fiyatlarındaki artıştan bir o kadar daha etkileniyor." değerlendirmesinde bulundu.

Polonya 2023'te elektrik fiyatında artışa gitmeyecek

Fransa'da enerji endişesi: Elektrik kesintisine gidilecek

Fransa'dan, gaz ve elektrik fiyatlarındaki artışa yüzde 15 sınırlandırma