Küresel ekonomi yeniden kovid-19 batağında

FINANSGUNDEM.COM – DIŞ HABERLER SERVİSİ

Wall Street ekonomistleri korona virüs etkisindeki travmatik bir yılın son aylarına gelirken küresel ekonomik geri dönüşün en iyi sürecinde görülen koşunun sona erdiği ve ekonominin zorlanmaya başladığı konusunda uyarıyor.

Küresel ekonomilerdeki geri dönüş 20 trilyon doları bulan hükümet destekleri ve merkez bankası destekleri sayesinde gerçekleşti. Fakat dünya ekonomileri pandemi öncesi seviyelerin çok gerisinde. Bloomberg’in haberine göre birden fazla nedenden dolayı ekonomilerdeki son gerilim en zoru olabilir.

Siyasiler, ABD'de olduğu gibi, ekonomik toparlanmanın anahtarı olan mali desteklere geri dönebilirler. Fakat ABD’deki kısa süreli işten çıkarma sınırlamalarının yerini kalıcı işsizlik dalgası ihtimali alınca endişeler de artıyor. Bu hafta Walt Disney ve Royal Dutch Shell şirket kazançlarını dengelemek için on binlerce çalışanını işten çıkardı. Üstelik virüsün yayılma hızının artması soğuk havalar gelirken hükümetleri tekrar karantina uygulamalarına doğru itiyor.

Bank of America’nın Küresel Ekonomi Araştırmaları Başkanı Ethan Harris, “Karantina uygulamalarının ardından iyileşme gördüğümüz dönemleri geride bırakıyoruz. Şimdiyse daha çok yavaş yavaş ilerlediğimiz bir sürece girdik” ifadelerini kullanıyor.

Tüm bu riskler yatırımcıları korona virüs krizinin ilk haftalarından beri olduğundan çok daha az boğa piyasası destekçisi hale getirdi. S&P 500 Endeksi Eylül ayında üst üste beş aylık rallisinin ardından geriledi ve Avrupa'daki STOXX 600 endeksi ile kazançlarını eşitledi.

İyi haberse, dünya ekonomisinin hızlı politik reaksiyonları sayesinde küresel bir sağlık krizine karşı pek çok kişinin korktuğundan daha dirençli olduğunu kanıtladı. Hükümetler gelirleri sübvanse ederek şirketlerin ayakta kalmasına yardımcı olurken, merkez bankaları faiz oranlarını düşürüp stresli finans piyasalarında likidite kalmasını sağladılar.

Dünya ekonomisinin başarılarının bir ölçütü ise mayıs ayında küresel gayrisafi yurtiçi hasıla (GSYİH) için bu yıl %5,9'luk bir düşüş uyarısı yapan Deutsche Bank’ın şimdilerde daralmanın %3,9 ile sınırlı olacağını tahmin ediyor olması.

Yeniden tasarruf sürecine mi giriliyor?

Ancak bu süreç yine de nesiller boyu devam eden en derin çöküşlerden birisi anlamına gelecektir. Ayrıca hükümetlerin iyileşmenin tamamlanması için ne kadar borç almaya ve ne kadar harcamaya niyetli olduğu belli değil.

JPMorgan'a göre, mali teşvik bu yılki küresel GSYİH'ya yüzde 3,7'lik büyüme puanı ekledi. Ancak bankanın ekonomistleri, siyasilerin 2008 Finansal Krizi’nden sonra yaptıkları hataları tekrarlamamalarını ve tasarruf tedbirlerine erken dönmelerini bekliyorlar. Tasarruf politikaları bu yılki artışı gelecek yıl için 2,4 puanlık bir mali sıkıntıya dönüştürüyor.

ABD’de ekonomistler yeni bir korona virüs harcama tasarısının ABD Kongresi’nden geçmemesi korkusu nedeniyle dördüncü çeyrek beklentilerini düşürüyorlar. Ancak kasım ayındaki başkanlık seçimlerinden önce bir anlaşmaya ulaşılması da mümkün.

Virüsün liderleri bütçe kaynaklarını birleştirme konusundaki derin anlaşmazlıkların üstesinden gelmeleri için teşvik ettiği Avrupa'da, tarihi 1,8 trilyon euroluk (2,1 trilyon dolar) kurtarma fonu şimdiyse potansiyel gecikmelerle karşı karşıya. Söz konusu fon İtalya ve İspanya gibi zor durumdaki ülkeler için oldukça önemli görülüyor.

Küresel ekonomi hala aşıyı bekliyor

V şeklindeki toparlanma umutlarını kıran bir diğer moral bozucu faktör de korona virüs aşısının bir türlü bulunmaması ve virüsün yayılma hızının yeniden artması. Hükümetler yeniden ülke çapında karantinalara geri dönmek konusunda isteksiz zira işletmeler üzerinde oluşabilecek tahribatın farkındalar. Ancak İngiltere de dahil olmak üzere Avrupa’nın birçok yerinde bazı kısıtlamalar yeniden uygulanmaya başladı.

Gelirlerin daralmasıyla birlikte işletmeler borçlarını ödemekte sorun yaşıyorlar. Bu durum iflaslara ve bankaların güvenilir firmalar için dahi kredileri uzatma konusunda isteksiz davranıyor. Sosyal mesafe önlemleri ne kadar uzun sürerse, şirketlerin mal veya hizmetlerine olan talebin düşmesiyle birlikte işgüçlerinde küçültme kararlarında geçici değil kalıcı önlemlere geçilmesi o kadar olası.

Bu durum halihazırda birçok sektörde görülüyor. Geçtiğimiz gün, Disney 28.000 çalışanının işine son vereceğin açıkladı, Shell 9.000’e kadar çalışanını işten çıkarabileceğini belirtti ve Alman Continental dünya çapında 30.000 çalışanını işten çıkaracakları bir yeniden yapılanma planı onayladı.

Walt Disney 28 bin kişiyi işten çıkaracak

Salgın sebebiyle gerçekleşen işçi çıkarmalar bazı firmalarda kalıcı hale geldikçe, işgücü piyasalarındaki toparlanma da yavaşlıyor. ABD'de, işsizlik yardımları için yapılan başvurular geçen yılki seviyelerin yaklaşık dört katı seviyesinde. Cuma günü açıklanacak eylül ayı istihdam verilerinin büyük ihtimalle istihdamın yavaşlamasını göstereceği öngörülüyor.

Yine de özellikle salgının ilk yayıldığı ülke Çin olmak bazı ülkelerde moral verici virüs verileri görülüyor. Dünyanın en büyük ikinci ekonomisi salgını kontrol altına almayı başardı ve bazı göstergeler virüsün tekrar bir plato oluşturaya başladığını gösterse bile, benzeri birçok ülkeden daha olumlu bir iyileşme yolunda ilerliyor.

Küresel ekonominin derdi bitmiyor

Ancak dünya ekonomisinin salgın dışında başka riskleri de var. ABD oy vermeye hazırlanırken ve Çin ile olan ticari gerginlikler yükselirken işletmeler jeoplitik ortama güveni zedeleniyor. İngiltere'nin Avrupa Birliği ile ticaret müzakerelerinin akıbeti ve anlaşmasız Brexit halen büyük bir risk taşıyor.

Finansal araştırmalar şirketi Schwb’ın Sabit Gelir Birimi Baş Stratejisti Kathy Jones, “Temel görüşümüz halen ekonomideki bir miktar iyileşme yönünde. Çok ince bir çizgide yürüyoruz” ifadelerini kullanıyor.

H&M yüzlerce mağazasını kapatacak

ABD işsizlik maaşı başvuruları beklenenden düşük kaldı

Kovid-19 aşılarından mucize mi bekleniyor? Aşıların gerçek gücü ne?