Kur artışındaki tek etken yabancılar mı?

Döviz gelmezse ya da daha da kötüsü mevcut döviz çıkarsa kur yukarı gitmekte, kur yukarı gittiği ve daha da gideceği izlenimi güçlendiği sürece de döviz gelmemektedir.

Bu bir kısır döngüdür ve Türkiye ekonomisi geçen yıl bu olumsuzluktan çok çekmiştir. Ama bu dert bitmiş değil. Belki bu yıl bu olumsuzluğun etkilerini çok daha sert biçimde hissedeceğiz.
Yabancı yatırımcıların Türkiye'deki hisse senedi ve devlet iç borçlanma senedi alım satımlarına ilişkin net rakamlar, döviz kuruyla olan bağın ne kadar güçlü olduğunu ortaya koyuyor. Merkez Bankası'nın haftalık olarak izlediği bu verilerin kur değişimlerinden ve fiyat hareketlerinden arındırılmış net veriler olduğunun altını çizelim.

Ters yönlü hareket

Döviz kurunun iniş ve çıkışı ile yabancıların Türkiye'deki menkul kıymet yatırımlarının artış ve azalışı arasında istisnai dönemler hariç neredeyse bire bir ve ters yönlü bir ilişki var.

İlk dört ay örneğin... Döviz kurunun yönü aşağı doğru. Ay ortalaması bazında nisanda 2.83'e kadar inen bir dolar kuru gördük. Şubat, mart ve nisan aylarında da kayda değer miktarda net döviz girişi gerçekleşti.

Mayısla birlikte iki ay kur birden artış gösterdi. Kurdaki bu artışının nedeni belliydi, yabancı net olarak satış yapıyordu.

Sonrasındaki üç ay kur yatay kaldı, 2.96'ya adeta sabitlenmiş bir kur oluştu. Bu üç ay boyunca da net giriş vardı.

Geldik ekime; yabancı yine çıkmaya, kur da tırmanmaya başladı. Hele hele kasım, yabancıların 2.6 milyar dolarla rekor düzeyde çıkış gerçekleştirdikleri bir ay oldu. Kur da bir anda ay ortalaması bazında 3.27'ye fırladı.

Dolar kurunda aralıkta da artış var, ancak yabancı çıkışı neredeyse sıfıra yakın.

Aralık istisna olarak kalacak gibi

Aralık ayı sanki çok farklı bir duruma işaret ediyor gibi görünüyor. Kur arttığı halde yabancılar neredeyse hiç satış yapmamışlar. Bunun da çok sayıda nedeni olabilir. Ekim ve kasım aylarında satış yapan yabancılar geri dönmüş olabilirler. Çünkü söz konusu aylarda aralıktakine göre görece çok daha düşük kurdan alınmış dövizi, aralıkta daha yüksek kurdan TL'ye dönüştürme olanağı doğdu.

Dövizin daha da artmayacağı görüşüyle hareket edilmesi de mümkün. Bu kur düzeyinden TL'ye geçişin önceki aylara göre çok karlı olduğu gerçeğini göz ardı edemeyiz.

Ama risk yok mu, tabii ki var. Aralık ayı ortalaması 3.49 olan dolar, artmaya devam ediyor. Dolarda dün 3.64 de görüldü. Ve gidişat kurun artmaya devam edeceği yönünde.

Dolayısıyla aralıktaki göreli iyileşme ya da genel eğilime ters düşen durum, bir istisna olarak kalacağa benzemektedir.

Alım 1.6 milyarda kaldı

Yabancı yatırımcıların geçen yılki hisse senedi ve devlet iç borçlanma senedi alımları 1.6 milyar dolar olarak gerçekleşti.

Yabancılar 2016 yılının tümünde 822 milyon dolarlık hisse senedi, 823 milyon dolarlık da devlet iç borçlanma senedi aldılar.

Yabancı yatırımcılar yılın tümünde devlet iç borçlanma senedinde 823 milyon dolarlık alım yaptılar ama bu düzeye son üç ayda inildi. İlk dokuz aydaki DİBS alımları 4.3 milyar doları bulan yabancılar, ekimde 1.2 milyar, kasımda 2.1 milyar ve aralıkta 134 milyon dolarlık olmak üzere son üç ayda 3.5 milyar dolarlık satış yaptılar.

Kur artışında tek etken yabancılar değil

Bu arada bir başka gerçeği de göz ardı etmemek durumundayız. Döviz kurundaki her artışı tümüyle yabancıların çıkışlarına ya da kurdaki her düşüşü yabancıların Türk menkul kıymetlerine olan ilgilerine bağlamak da doğru değil. Döviz talebi yalnızca yabancılardan gelmiyor çünkü.

Özellikle ciddi düzeyde döviz borcu bulunan, daha doğru bir ifadeyle dövizde açık pozisyonu olan reel sektör bu borcunu bir an önce kapatmak için de döviz talebi yaratıyor olabilir. Bu gerçeği de gözden uzak tutmamak gerekir.