Kredi arzında 1 puanlık azalma, faizi yukarı itiyor

Merkez Bankası, kredi arzındaki azalma yönlü şokların büyümeye etkisine ilişkin bir çalışma yayınladı. Buna göre, kredi arzında yüzde 1 puanlık bir azalış, kredi faizleri ile mevduat faizleri arasındaki farkı 0.4 puan yukarı taşıyor. Takip eden çeyrekte de bu süreç 0.14 puanlık bir büyüme azalmasına yol açıyor. Merkez Bankası çalışması bu etkinin geçici olduğunu, takip eden iki çeyrekte etkinin ortadan kalktığını da belirlerdi. Bu arz azalışının yıllık büyümeye etkisinin ise 0.16 puan düşüş yönlü olduğu kaydedildi.

Çalışmada, Türkiye’deki kur ve TÜFE etkisinden arındırılmış reel kredi hacmi, reel GSYH ve küresel likidite koşullarının etkisini ölçmek amacıyla da gelişmekte olan ülkelere giren Dolar ve Euro kredi verileri kullanıldı. Kredi arzının düşüşünü ortaya koyan talep, arz, para politikası, sermaye akımları gibi alanlardan gelen şokları ölçüme konu edildi.

Altı içsel değişkenden oluşan VAR modelinde etki-tepki fonksiyonlarının ilk dönem değerlerine sıfır ve işaret kısıtları koymak suretiyle altı adet yapısal şok tanımlanmıştır: toplam talep şoku, toplam arz şoku, para politikası şoku, sermaye akımları şoku ve bu çalışmanın asıl odak noktasını oluşturan kredi arzı ve kredi talebi şokları. Yapısal şokların belirlenmesinde kullanılan işaret ve sıfır kısıtları aşağıda özetlenmektedir.

Merkez Bankası çalışmasında, Türkiye’deki kredi arzına küresel likidite koşullarının ve sermaye akımlarının etkisinin önemli düzeyde olduğu da belirlendi. Çalışmada, kredi arzı tanımının genişletilmesi durumundaki etki de ölçüldü. Buna bağlı olarak ilk çeyrekte ortaya çıkan bir yüzde 1 puan kredi arz düşüşünün, kredi arzı tanımına göre üç çeyrek içinde büyümeyi yüzde -0,11 ile -0,26 puan arasında düşürdüğü vurgulandı.

Çalışmanın sonuç bölümünde, kredi arzı düşüşünün büyümeyi etkilediği ancak bu etkinin geçici olduğu, enflasyon üzerinde ise daha az etki ettiği, Türkiye’nin uluslararası kredi koşullarına bağımlılığının da yüksek olduğu belirtildi.

Tüketici fiyatları üzerindeki baskı temmuzda arttı

Merkez Bankası temmuz ayında yüzde 0.15 artan ve yıllık bazda 1.11 puan azalarak yüzde 9.79’a gerileyen tüketici fiyatları üzerindeki üretici fiyatları kaynaklı baskıların bir önceki aya kıyasla arttığını belirtti. TCMB tarafından enflasyon verilerinin bir gün sonrasında yayımlanan Aylık Fiyat Gelişmeleri Raporu’nda “Tüketici fiyatları üzerindeki üretici fiyatları kaynaklı baskılar bir önceki aya kıyasla artmış ve güçlü seyrini korumuştur” görüşüne yer verildi. Üretici fiyatları temmuzda yüzde 0.72 artış göstererek yıllık bazda yüzde 14.87’den yüzde 15.45’e yükseldi.

JCR Eurasia Rating Başkanı Orhan Ökmen ise “ Türkiye’nin ve tarım politikalarındaki yetersizliğine bağlı olarak enflasyon üzerinde en yüksek riskli hale gelmiş olan gıda fiyatları ve dış finansmana bağımlılığının sebep olduğu kur şoku enflasyon üzerinde tehdit yaratmaya hala devam ediyor. Yüksek enflasyonun büyüme üzerinde yarattığı kesinti etkisinin azaltılması için gıda alanında kapsamlı çözümler geliştirilmelidir” dedi.

Ökmen, enflasyondaki düşüşün kalıcı gözükmediğini söyleyerek, “Zira, toplam döviz sepeti karşısında TL’deki değer kayıpları devam etmektedir. Özellikle euro bazlı ithalat ürünleri, hizmet sektöründeki kısıtlar, kredi desteği ve devam eden ve bundan sonra da devam edeceği ortaya çıkan bütçe bozulmaları topyekûn olarak enflasyon üzerinde olumsuz etki yaratıyor; birinci, ikinci ve hatta üçüncü kuşak kur geçişkenliği ve toplumsal fiyatlama alışkanlıkları ve davranışlarındaki bozulmalar devam ediyor” diye konuştu. (Dünya / Mehmet Kaya)