Konut hasarının maliyeti 54,7 milyar dolar

Strateji ve Bütçe Başkanlığı, 6 Şubat günü gerçekleşen Kahramanmaraş Pazarcık ve Elbistan ilçeleri merkezli 7.7 ve 7.6'lık depremler ve 20 Şubat'ta gerçekleşen Hatay Yayladağı merkezli 6.4'lük depremlerin meydana getirdiği maddi kayıplarla ilgili bir rapor yayınladı.

'Kahramanmaraş ve Hatay Depremleri Raporu'nda bölgedeki konut sayıları ile hasarlı konut sayıları da açıklandı.

Rapora göre; depremden etkilenen 11 ilde toplam 5 milyon 649 bin 317 konut bulunuyordu. Bu konutlardan 518 bin 9'u 'Acil+Ağır+Yıkık' olarak nitelendirilirken, 131 bin 577'si 'Orta Hasarlı', 1 milyon 279 bin 727'si ise Az Hasarlı olarak belirlendi. Toplamda 1 milyon 929 bin 313 konutun hasar aldığı ortaya çıktı.

ADIYAMAN, KAHRAMANMARAŞ, MALATYA VE HATAY EN ÇOK ZARAR GÖREN İLLER OLDU

Depremden konut anlamında en çok zarar gören iller ise; Adıyaman, Kahramanmaraş, Malatya ve Hatay oldu. Adıyaman'da konutların yüzde 68.1'inde, Kahramanmaraş'ta yüzde 57.8'inde, Malatya'da yüzde 55.6'sında, Hatay'da ise 50.8'inde hasar tespit edildi.

11 il ortalamasına bakıldığında ise depremler sonucunda hasar alan binaların oranı yüzde 34.2... Yani yaklaşık olarak bölgedeki her 3 konuttan 1'i deprem nedeniyle hasar aldı.

Raporda hasar sayıları sıralanırken, "Bu veriler ışığında deprem sonrasında 2.273.551 kişi doğrudan barınma sorunuyla karşı karşıya kalmıştır. Depremlerin devam eden etkisi ve deprem bölgesindeki koşullar barınma sorununu derinleştirmektedir" denildi.

Konutların hasarıyla oluşan mali zarar ise şöyle aktarıldı:

"Acil yıkılacak, ağır hasarlı veya yıkık konutlar bakımından hesaplanan hasar 822,9 milyar TL’dir. Orta hasarlı konutlar bakımından hesaplanan hasar ise 209 milyar TL olmuştur. Buna göre toplam konut hasarı, 1.031,9 milyar TL karşılığı 54,7 milyar dolardır.

Diğer yandan, “genel hayata etkili afet” ilan edilen yerlerde ahırlar ve ticarethaneler açısından da hak sahipliği süreci işletilmektedir. ÇŞİDB tarafından hazırlanan 6 Mart 2023 tarihli Hasar Tespit Raporuna göre deprem bölgesinde ağır hasarlı, acil yıkılacak ve yıkık kategorisinde 14.314 ahır olduğu tespit edilmiştir. Aynı kategoride yer alan ticarethane sayısı ise 94.217 olarak belirlenmiştir. Buna göre, ahırlar ve ticarethaneler için toplam hasar 42 milyar TL karşılığı 2,2 milyar dolardır."

BİNANIN İNŞA YILINA GÖRE HANEHALKI ORANI

Raporda, 'İkamet Edilen Binanın İnşa Yılına Göre Hanehalkı Oranı' tablosu da yayınlandı.

"TÜİK, Bina ve Konut Nitelikleri Araştırması, 2021" kaynaklı tablo şöyle yorumlandı:

"Tablodan görüleceği üzere 1980 ve öncesi yıllarda inşa edilen binalarda yaşayan hanehalkı oranı Türkiye genelinde yüzde 12,6 iken; deprem bölgesinde yüzde 10 düzeyindedir. Bu oran bakımından Adana, Hatay ve Kilis, Türkiye ortalamasının üzerinde kalmaktadır. 1981-2000 yılları arasında inşa edilen konutlarda yaşayan hanehalkı oranı ülke geneli için yüzde 30,9 iken; 11 il ortalaması yüzde 27,6’dır. Bu dönemde inşa edilen binalarda oturan hanehalkı oranı Adana ve Hatay’da Türkiye ortalamasının üzerindedir. 2001 ve sonrasında inşa edilen binalarda ikamet eden hanehalkı oranı bakımından Türkiye ortalaması yüzde 47,4 iken; deprem bölgesi ortalaması yüzde 51,1’dir. Bu kategoride Adana, Hatay, Kilis ve Osmaniye, Türkiye ortalamasının altında kalmaktadır. Adana, Hatay ve Kilis’te yapı stokunun nispeten daha eski olduğu anlaşılmaktadır."

Raporda konutların taşıyıcı sistemleriyle ilgili de bilgi verildi:

"Deprem bölgesindeki binaların yüzde 86,7’si, dairelerin ise yüzde 95,4’ü betonarmedir. Binaların yüzde 2,4’ü çelik, yüzde 3,5’i yığma, yüzde 3,6’sı prefabriktir. Diğer kategorisinde ahşap, karma veya tanımlanamayan taşıyıcı sistemler yer almakta olup diğer taşıyıcı sistemlerin payı oldukça düşüktür. Deprem dirençliliği açısından en problemli kategori olan yığma yapıların düzeyi düşük kalmaktadır. Diğer yandan, maliyeti yüksek olmakla birlikte depremlere karşı dayanıklı olduğu genellikle kabul edilen çelik konstrüksiyon yapıların da oldukça düşük oranda olduğu görülmektedir. Depreme maruz kalan illerdeki yapı stokunun büyük oranda betonarme olması verisinin yorumlanabilmesi, hasarlı binaların taşıyıcı sistemi konusunda daha detaylı bilgi edinilmesiyle mümkün olabilecektir. Ayrıca, yapı izni olmayan binalar için de veri toplanması gerekmektedir. Yapı izni olmayan binalar proje ve yapım aşamasında herhangi bir kontrol ve denetime tabi tutulmadığından daha yüksek risk taşımaktadır." (Habertürk-Ahmet Hamdi Girgin)

Hazine, depremlerin maliyetini açıkladı: 2 trilyon TL

Depremin maliyeti 105 milyar doları bulabilir

Depremlerin Türkiye ekonomisine maliyeti 150 milyar dolar