KİT'ler geçen yıl yatırımlarını %59.7 artırdı

Hazine ve Maliye Bakanlığı verilerinden yapılan derlemeye göre, 2023 sonu itibarıyla 19 kamu iktisadi teşebbüsü (KİT), bir KİT bağlı ortaklığı, 5 kamu bankası ve 8 diğer kuruluş olmak üzere toplam 33 kamu işletmesi bulunuyor.

KİT'lere 2023'te bütçeden 114,5 milyar lira sermaye ve 179,6 milyar lira görevlendirme bedeli olmak üzere 294,1 milyar liralık ödeme yapıldı.

KİT'lerden bütçeye yapılan ödemeler ise 12 milyar lira temettü, 4,4 milyar lira hasılat payı, 24 milyar lira finansman fazlası ve 5 milyar lira kurumlar vergisi ile diğer yasal yükümlülük karşılıkları olmak üzere yaklaşık 45,5 milyar lira olarak gerçekleşti.

Teşebbüslerden 245,4 milyar liralık katma değer

Dönem kar/zararından faiz, karşılık, kur farkı, amortisman ve istihdam giderlerinin ayıklanmasıyla bulunan katma değere göre, geçen yıl teşebbüsler 245,4 milyar liralık katma değer yarattı. Böylece söz konusu değer bir önceki yıla kıyasla yüzde 168,2 artış gösterdi.

Kuruluş bazında ise en yüksek katma değeri 44,6 milyar lirayla Türkiye Elektrik İletim AŞ'nin (TEİAŞ) sağladığı görüldü.

Bu kuruluşu sırasıyla, 44,2 milyar lirayla Boru Hatları ile Petrol Taşıma AŞ (BOTAŞ), 31,1 milyar lirayla Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) ve 24,3 milyar lirayla Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) izledi. En düşük katma değeri yaratan kuruluş ise TCDD oldu.

Enerji ve ulaştırma yatırımları öne çıktı

KİT'lerin yatırım harcaması geçen yıl sonu itibarıyla bir önceki seneye göre yüzde 59,7 artarak 174,5 milyar lira seviyesine ulaştı. Bu tutar, 2023 gayrisafi yurt içi hasılanın yaklaşık yüzde 0,66'sına karşılık geldi.

KİT'lerce bu dönemde gerçekleştirilen yatırımlar kamu yatırımlarının yüzde 26'sını oluşturdu.

Geçen yıl en çok yatırımı sırasıyla TPAO, TCDD ve TEİAŞ gerçekleştirdi. Buna göre, TPAO 74 milyar liralık yatırım harcaması yaparken, TCDD'nin yatırım tutarı 28,9 milyar lira, TEİAŞ'ın yatırım tutarı ise 27,8 milyar lira olarak belirlendi.

Teşebbüslerin sektörel yatırım harcamalarında 129,2 milyar lirayla enerji ilk sırayı alırken, bunu 39,3 milyar lirayla ulaştırma, 1,5 milyar lirayla tarım izledi. KİT'ler geçen yıl sanayi sektöründe 416 milyon lira, diğer alanlarda 4,1 milyar lira yatırım harcaması gerçekleştirdi.

KİT'ler 2022'te yaklaşık 192,2 milyar lira faiz dışı açık verirken, geçen yıl bu rakam 1 trilyon 379,7 milyar lira oldu. En yüksek faiz dışı fazla TKİ, en yüksek Faiz dışı açık TCDD’de kaydedildi.

Kuruluş bazında dönem kar/zarar tutarları incelendiğinde, 2023'te en yüksek karlılık TEİAŞ'ta kaydedilirken, bu kuruluşu sırasıyla TPAO, Eti Maden ve DHMİ takip etti. Geçen yıl en yüksek dönem zararı ise TCDD'de kaydedildi. Bu kuruluştan sonra sırasıyla Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) ve Türkiye Şeker Fabrikaları AŞ (TŞFAŞ) geldi.

KİT'lerdeki istihdam sayısı açıklandı

KİT'lerin 2025 yatırım hedefi 405 milyar lira