Kısıtlama arttıkça dövize talep artıyor

Dolar/TL geçen yılın son günlerinde gördüğü 18.3 lira zirvesinin ardından devreye alınan kur korumalı mevduat ve döviz yaratacak ihracat gelirinin yüzde 25’inin Merkez Bankası’na satılması gibi uygulamalarla 15 liranın altında seyrini sürdürmüştü. Ancak ne olduysa önceki gün 4.5 aydır kırılamayan 15 lira direnci kırıldı ve dolar/TL hızla yükselmeye başladı. Merkez Bankası ve Bankacılık Düzenleme Denetleme Kurumu (BDDK) sermaye kontrolünü andıran kurumsal döviz işlemlerinin piyasanın likit olduğu 10:00- 16:00 saatleri arasına çekmesini isterken bankaların döviz satış fiyatları da bankalararası piyasanın 20-30 kuruş üstüne çıktı. Dün traderlerın verdiği bilgiye göre kamu bankaları ve Merkez Bankası satış yönünde piyasada yer alırken alım yönünde ise tüzel ve yabancı talebi öne çıktı. Dolar/TL bir haftada yüzde 4 yükselirken Türkiye'nin 5 yıllık CDS'leri dün 700 puan seviyesini aştı. Peki 4.5 ay sonra neden şimdi dolar yükseliyor?

Türkiye, Eylül 2021’den itibaren para politikasında gevşemeye gitti ve politika faizi yüzde 14 seviyesine çekildi. Buna karşı enflasyon görünümü ve beklentilerinde bozulma hızlandı ve nisan itibariyle yıllık enflasyon yüzde 69,97 seviyesine kadar yükseldi. Dünya'dan Şebnem Turhan imzasıyla yer alan habere göre gelecek aylarda yüzde 80’i aşması öngörülüyor. 30 puana varan negatif reel faiz zaten Türkiye’de oldukça sınırlı sayıda kalmış yabancı yatırımcının ilgisini neredeyse kesti. Ve artan döviz ihtiyacına rağmen bu kanaldan giriş yok denecek kadar azaldı.

Merkez Bankası’nın da swap hariç net uluslararası rezervleri 17.01 milyar dolar seviyesine geldi ve resmi açıklama olmasa da piyasa uzmanları Merkez Bankası’nın ve kamu bankalarının sık sık döviz piyasasında satış yönünde aktif olduğunu belirtiyor. Rezervlerdeki bu seviyeler de yükselişin bir nedeni arasında bulunuyor.

Bunun yanı sıra ilk etapta hızlı bir gelişme gösteren KKM hesaplarında dövizden dönüşler oldukça yavaşladı. KKM’ye giriş ticari müşterilerde dövizden dönüş yaşanıyordu. Vergi muafiyeti uzatılmış olsa da küresel yüksek enflasyonun doğurduğu ihtiyaç ticari işletmelerin de KKM’ye ilgisini düşürüyor. İhracat gelirinin de 18 Nisan’dan itibaren yüzde 40’ı Merkez Bankası’na satılmak zorunda. Ayrıca hizmet ihracatı da bu kapsama alındı. Bu kanaldan döviz girişi olsa da yabancı yatırımcıların yokluğu sorunların çözümünü zorlaştırıyor. Son olarak ise konut kredisinde avantaj sağlanarak döviz geliri yaratılmaya çalışıldı. 

Hem kamunun hem de şirketlerin küresel anlamda hızla artan başta enerji fiyatlarından kaynaklı olmak üzere döviz ihtiyacı büyüdü. Yükselen maliyetler bozulan cari denge bunun yanı sıra şirketler için katlanan hammadde fiyatları dövize olan talebinin artmasına neden oluyor.

Kısıtlamalar talebi öne çekiyor

Ekonomi yönetiminin döviz işlemlerine yönelik getirdiği uygulamalar ise hem vatandaşın hem de şirketlerin döviz talebinin öne çekilmesi sonucunu da doğuruyor. Uzmanlar kısıtlamaların beklentiyi bozarak daha sıkı adımların atılabileceği endişesiyle talebi artırdığını belirtiyor.

İş Yatırım Araştırma Direktörü Serhat Gürleyen doların tüm dünyada arttığına dikkat çekerek “Türkiye vahşi finansal baskılama ve bozuk dış dengesiyle şoklara açık durumda. Açıklanan önlemler kalıcı bir çözüm getirmez” diye konuştu.

Bankalara yeni uygulama geliyor

Bankalara getirilen uygulamalar dikkat çekici. Geçen haftalarda döviz işlemlerinin mobil ve internet kanallarından yapılması istenirken dün de Merkez Bankası ve BDDK bankalardan döviz işlemlerini piyasanın likit olduğu saat 10:00-16:00 saatleri arasında gerçekleştirilmesini istedi. Bu uygulama aile likiditenin düşük olduğu saatlerde TL'deki oynaklığın azaltılması amaçlanıyor. Ancak aynı zamanda bu durum kamunun da TL’de daha fazla bir değer kaybı beklediğinin habercisi olarak yorumlanıyor.

TCMB ve BDDK'dan bankalara dövizle ilgili yeni talep

Sinop ve Gaziantepliler sattı, Kırklareliler döviz aldı

Kur ayarı geldi: Dövizle ve bedelli askerlik için flaş karar!