Kıbrıs'ta harita pazarlığı

Kıbrıs'ta yarım asırdır devam eden müzakereler yarın İsviçre’nin Montreux (Montrö) kentine bağlı Mont Pelerin bölgesinde bir otelde başlayacak ve 5 gün sürecek toprak paylaşımı ile son aşamasına girdi. KKTC Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı ile Rum lider Nikos Anastasiadis, zirve öncesindeki son adımda ulusa sesleniş konuşmaları yaparak gelinen aşamayı kendi halklarına anlattı. Akıncı dün İsviçre’ye gitmeden önce İstanbul’a gelerek Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’la müzakerelerde gelinen son noktayı ve atılacak ortak adımları ele aldı. Görüşme sonrası yapılan açıklamada müzakerelerde hassas bir sürecin içine girildiğine dikkati çeken Erdoğan ve Akıncı’nın, Kıbrıs meselesiyle ilgili çözümde, adada iki kesimli, iki toplumlu yapının hukuken güvence altına alınmasının, garanti sisteminin korunmasının önemli olduğunu da vurguladıkları öğrenildi.

Liderler pazartesi ve salı günleri bugüne kadar yaptıkları görüşmelerde dönüşümlü başkanlık gibi anlaşamadıkları konuları ele alacak. Üçüncü günü toprak konusunda KKTC’nin iade edeceği yerlerle ilgili kriterler konusunda uzlaşma aranacak. Eğer ilerleme olursa, son gün garantör ülkeler Türkiye, Yunanistan ve İngiltere’nin de katılacağı garantörlük konusunun ele alınacağı zirvenin tarihi belirlenecek. Ve son olarak haritalar açılarak, kriterlere uygun iade edilecek yerleşim birimlerinin isimleri belirlenecek, sınırlar çizilecek. Garantörler zirvesi için tarih belirlenmez ise Türk tarafı harita üzerinden paylaşım yapmayacak.

100 BİN RUM’A TOPRAK

Kıbrıs’taki yerel televizyonlardan canlı yayınlanan iki liderin ayrı ayrı yaptığı ulusa sesleniş konuşmalarında ise ortak amacın 2016 sonuna kadar siyasi çözüm olduğunu vurgulandı. Kıbrıs Rum lideri Nikos Anastasiadis, İsviçre’deki toprak paylaşımında Kıbrıslı Türklerden en az 100 bin Rum’a yetecek kadar toprak iadesi isteyeceğini, anlaşmanın ilk günü kapalı Maraş, BM denetimindeki ara bölge ve Güzelyurt’un iadesi konusunda ısrarcı olacağını, büyük oranda Türk askerinin de Ada’dan ayrılmasını talep edeceğini söyledi.

AKINCI: ‘TÜRK ASKERİNİ İSTİYORUZ’

Akıncı ise Kıbrıslı Türklere seslendiği konuşmasında bugüne kadar varılan uzlaşıların neler olduğu konusuna ağırlık verdi. Kıbrıslı Türklerin özellikle, eşitlik, mülkiyet ve güvenlik konularındaki endişelerini gidermeye çalışan Akıncı, Kıbrıslı Türklerin, Rumların aksine, Türkiye’nin garantörlüğünü güvenlik endişeleri sona erene kadar istediğini ve bu konuda taviz vermeyeceğini söyledi.

MÜZAKERELERDE SON DURUM

Mustafa Akıncı, toprak ve garantiler dışındaki konularda büyük ilerlemeler kaydedildiğini belirterek, yeni Federal Kıbrıs’ın temel özelliklerini şöyle sıraladı:

FEDERAL DEVLET:

- KKTC ve Kıbrıs Rum yönetimi, tek egemenlik, tek uluslararası kimlik, iki kesimli iki toplum siyasi eşitliğe dayalı federal devlet çatısı altında Türk ve Rum kurucu devletleri adları altında birleşecek. Federal hükümetin yanısıra her kurucu devletin ayrı parlamento ve hükümetleri, yargı ve polis güçleri bulunacak.

YÖNETİM:

- Kıbrıs başkanlık sistemiyle yönetilecek. Türkler dönüşümlü başkanlık istiyor. Dönüşümlü başkanlığa bağlı olarak bakanlar kurulu sayısı ve paylaşımı henüz belirlenmedi, ancak bakanları 6 Rum’a 3 Türk ya da 4 Rum’a 2 Türk olması konusunda görüş birliği var. Federal hükümetin kararlarında Türklerin etkin katılımı olacak, en az bir Türk bakanın onayı aranacak.

- Meclis iki kanatlı olacak. Senatoda 20’ye 20 eşitlik, temsilciler meclisinde ise 4 Rum bir Türk oranıyla 48’e 12 milletvekili olacak.

- Türk ve Rum kurucu devletleri, ayrı ayrı anayasayı ihlal etmeyecek spor, kültür, ekonomi gibi uluslararası anlaşmalar imzalayabilecek.

NÜFUS VE MÜLKİYET:

- Yeni devletin vatandaş nüfusu 220 bin Türk, 802 bin Rum toplam 1 milyon 022 bin olacak. Türkiye ya da İngiltere gibi yurtdışında yaşayanlar dahil KKTC kimliği taşıyan herkes yeni devletin vatandaşı olacak.

- Bireysel mülkiyette, (KKTC topraklarının yüzde 80’i 1974 öncesi Rum mülkü) bağımsız bir kurul kurulacak. Mülkiyet sorunu, Türklerin Güney’de bıraktığı mülklerle takas, tazminat ve bir kısım da iade yöntemiyle çözülecek.