Kentsel dönüşümde sınıfta kaldık

Kentsel Dönüşüm Yasası, ülke genelinde 6.5 milyon sağlıksız konutun yenilenmesi amacıyla Mayıs 2012’de TBMM’de onaylanıp yürürlüğe girdi. Yasanın üzerinden üç yıldan fazla süre geçmesine rağmen henüz yeterince ilerleme sağlanamadı. Kentsel Dönüşüm ve Şehircilik (KENTDER) dönüşümde ne kadar yol alındığını belirlemek için rapor hazırladı.

Gülistan Alagöz'ün Hürrriyet'teki haberinde, yaptıkları çalışmaları değerlendiren Hüseyin Rıza Erkanlı, “20 yılda dönüşüm için her yıl ortalama 330-335 bin konut yenilenmeli. Her yıl değişmekle birlikte biz bunun 3’te biri kadarını yapıyoruz. Bu hızla 6.5 milyon evin dönüşümü hayal. Gerekli adımlar atılmazsa 20 yıl değil, 40-50 yılda dönüşüm zor” dedi. 

PATİNAJ ÇEKİYORUZ 

Kentsel dönüşüm sürecinin özel sektör ağırlıklı yapıldığını hatırlatan Erkanlı, “Aslında şu an yapılan iş dönüşümden çok yenileme. Büyükşehirlerde gayrimenkul fiyatlarının yüksek olduğu yerlerde özel sektör tarafından çalışmalar yapılıyor. Ama dönüşüme giren şirketler bıkkınlık haline. Şuan dönüşüm Türkiye’de patinaj çekiyor” dedi. 6.5 milyon konut yenilenirken süreç içinde yeni sağlıksız konutların da ortaya çıkacağına dikkat çeken Erkanlı, 2023’e kadar 3 milyon civarında yeni riskli yapının ortaya çıkmasını beklediklerini söyledi. 2010 yılından bu yana 14 bin 415 hektar büyüklüğünde 275 alanın Bakanlar Kurulu kararı ile riskli alan ilan edildiğini belirten Hüseyin Erkanlı, “2014 sonuna kadar 41 bin 859 adet yapının riskli olduğu tespit edildi. Bu yapıların 111 bin 693 adeti konut, 17 bin 627 adeti ticari nitelikli. Toplamda 129 bin 320 adet bağımsız bölüm var. 41 bin 859 yapının da 12 bin 384 adedinin yıkımı yapıldı” dedi.

NE YAPILMALI?

ERKANLI, kentsel dönüşüm için atılması gereken adımları şöyle sıraladı;
*Ada ve bölge bazında dönüşümün gerçekleşmesi için kamu ve özel sektör işbirliği metotları oluşturulmalı. Özellikle belediyelerin şirketleri ve özel şirketler işbirliği yapmalı.
*Şehir ölçeğinde master plan çalışmaları yapılarak hangi bölgede ne kadar emsal ve yoğunluk verileceği hangi bölgede verilmeyeceği netleşmeli. Emsal karmaşasına son verilmeli ve kat maliklerinin yanıltılmasının önüne geçilmeli.
*2/3 oranında kat maliki anlaşmasıyla dönüşüm sürecinin başlamasını sağlayan yasal düzenlemenin anayasal teminat altına alınması gerekmektedir.
*Kentsel dönüşüm yapacak müteahhit firmaların yeterlilik kriterleri bakanlık tarafından belirlenmeli ve bu konuda düzenleme yapılmalıdır. Vatandaşın mağduriyeti önlemeli.
*Sürecin hızlanması için yeni finansal enstrümanlar oluşturulmalı.
*Kentsel dönüşüm süreci bir çok uzmanlık gerektiren konuyu içinde barındırmakta. Bu sebeple süreçlerin hızlı sonuçlanması için ihtisas mahkemeleri kurulup yasal süreç hızlandırılabilir.
*Riskli yapılar ve alanlardaki kat malikleri kentsel dönüşüm sürecine girmeden önce bu süreci takip edecek yönetimlerini seçmeli ve yetkilendirmeli. Çok başlılığın önüne geçmeli.
* Kat malikleri karar alma süreçlerini hızlandırmak ve doğru kararlar alabilmek için yasal ve teknik destek alacakları profesyonel firmalarla çalışmalı veya yönetim kurullarında mühendis ,mimar ve avukat bulundurmalı.

Ne kadar alan riskli ilan edildi
Bölge Alan (Ha) Alan Sayısı
Akdeniz 775.25 25
Marmara 2944.39 73
Ege 1793.8 45
İç Anadolu 5084.33 53
Karadeniz 451.83 26
Doğu Anadolu 755.62 19
Güneydoğu Anadolu 2610.23 34
Toplam 14415.45 275
* 54 ilde 2010-2015 yıllarında Bakanlar Kurulu Kararı ile Afet Riskli Alan ilan edilen yerleri gösterir.