Kârlılığın düşmesi faktoringleri zorluyor

Faktoringçiler oldukça zor bir 2015 yılını arkada bırakırken, 20 milyon TL ödenmiş sermaye zorunluluğu da geçen ay devreye girdi. Sermaye taban artışının yanında sektördeki kârlılık sıkıntısı, 2015'te 10 faktoring şirketinin kapanmasına neden oldu. Bu çıkışlar sektörün hedeflerinin tutturulmasına engel oluşturmadı ama 2016'da da faktoringçilerin esas odaklanacağı konu kârlılık olacak.

Finans sektöründe en yüksek büyüme oranına sahip olan alanların başında faktoring geliyor. Dünyada 13'üncü, Avrupa'da da sekizinci büyük faktoring ekosistemi olan Türk faktoringçileri ihracat tarafında ise Çin'in ardından dünyada ikinci sırada yer alıyor.

Ancak her yıl düzenli olarak toplam aktiflerini artıran bir sektör olan faktoringde, son dönemde şirketlerin lisanslarını iptal ederek sistemden çıkmaya başladığı görülüyor. Bunun nedenlerinin en başında ise ödenmiş sermaye tabanının 20 milyon TL'ye çıkarılması geliyor. Şirketler 13 Aralık 2015 itibariyle bu rakama çıktı. Bu tarihe kadar ödenmiş sermayesini 20 milyon TL'ye yükseltemeyenler ise lisanslarını iptal etti. Tabii tek neden bu değil. Uzmanlara göre sektörde uzun bir zamandır kârlılık problemi mevcut. Bu da özellikle küçük ölçekli faktoring şirketlerini oldukça zorluyor.

KÂRLILIK YÜZDE 27 GERİLEDİ

2015, oldukça zorlu, belirsizliğin hüküm sürdüğü, dalgalanmaların yüksek olduğu bir yıldı. Bu dunun ticareti, dolayısıyla da faktoring şirketlerini direkt olarak etkiledi. Sektör, 2015 yılının dokuz aylık döneminde yüzde 11'lik büyümeyle 26 milyar TL'yi aşan bir aktif büyüklüğe erişirken, işlem hacminde 85 milyar TL'ye, finansman sağlamada da 26 milyar TL'ye ulaştı. Faktoringçiler 2015'in tamamında talimini olarak 28 milyar 750 milyon TL'lik aktif büyüklüğe ulaşmayı öngörüyor, işlem hacminde ise 2015 tahmini rakamı 130 milyar TL düzeyinde bulunuyor.

Aslında bu tabloya bakıldığında sektörün hedeflerini tutturduğu görülüyor. Fakat aktiflerini artıran sektörde esas sorun kârlılık kaleminde ortaya çıkıyor. Finansal Kurumlar Birliği'nin (FKB) yayınladığı rapora göre, faktoring şirketleri 2014'ün ilk dokuz ayında 563 milyon TL kâr elde ederken, 2015'in ilk dokuz ayında bu rakam 411 milyon TL'ye düştü. Yani yıldan yıla yüzde 27'lik bir gerileme var.

10 ŞİRKET KAPANDI

Faktoring sektöründe 2015 başında 76 şirket bulunuyordu. Bunlardan yedisi Ocak-Kasım aralığında BDDK'ya başvurarak faaliyet izinlerinin iptalini talep etti. Aralık ayında ise üç şirket daha sistemden çıktı. Böylelikle bu sayı 66'ya düştü. 100 bin müşterisi ve 4 bin 800 çalışanı bulunan sektörün BDKK'ya bağlandığı 2006 yılından bu yana ise faaliyet izni iptal edilen faktoring şirketi sayısı 48 oldu.

KÂR EDEMEMEK VURDU

Sistemden çıkışlara sadece ödenmiş sermaye artırımı neden oldu demek doğru değil. Bu bağlamda, TEB Faktoring Genel Müdürü Çağatay Baydar, sektörün BDDK'ya devri sonrası da benzer sermaye koşullarını sorunsuz yerine getirdiğine ve yapılan tüm düzenleme ve denetlemeler sonrası faaliyetlerine güçlü finansal kurumlar olarak devam ettiklerine dikkat çekiyor. Baydar, sözlerine şöyle devam ediyor: "Artırılması gereken sermaye tutarı, sektör oyuncularının karşılayamayacağı bir tutar değil. Dolayısıyla sektörden çekilen oyuncuların sermaye artışı zorunluluğundan ötürü bu kararı aldığını söylemek çok da gerçekçi olmaz. Bir finansal kurumun faaliyetlerinden vazgeçmesinin en büyük nedeni, kârlılığı yeterli bulmaması, kârlılığı sağlayacak yatırımları yapma iştahının olmaması ve problemli kredilerde artıştır diye düşünüyorum."

Çağatay Baydar, dolayısıyla faktoring sektöründen çekilen ya da çekilmeyi planlayan şirketlerin kararlarının arkasında da kârlılık temelli konuların olduğuna dikkat çekiyor.

ÇIKIŞLAR ETKİLEMEDİ

2015 yılı sektördeki birçok şirket için yasa sonrasındaki üç yıllık uyum sürecinde tamamlanmayan eksikliklerin giderildiği bir yıl oldu. Sektörün iş yapış şekli ile ilgili en önemli konu, merkezi fatura kayıt sisteminin işleme baş-lamasıydı. Onun dışında işlem hacimlerine ve sonuçlarına bakıldığında da ise 2015 yılı, her şirketin özellikle kârlılık baskısı yaşadığı ve kredilerini yakından takip ettikleri bir yıl olarak kayıtlara geçti. Bu bağlamda sistemden çıkan şirketlerin pazar paylarına ve aktif toplamlarına bakıldığında, sektörün toplam rakamlarına etki edecek boyutta olmadığı görülüyor.

Garanti Faktoring Genel Müdürü Hulki Kara, "Sektördeki şirketlerin sermaye yapısı güçleniyor. Bu da uzun vadede krizlere daha dayanıklı bir sektör olmamızı sağlayacak. Sermayelerini artıran şirketler de sektörde kalıcı olduklarını göstererek rekabetin ve dolayısıyla müşterilere daha iyi hizmet verilmesinin işareti oluyor" diye konuşuyor.

2016'DA NE OLUR?

2015'in sorunlu alacaklar ve tahsilatlar bakımından zor geçen bir yıl olduğunu ve azalan kâr marjlarının sektörü oldukça zorladığını belirttik. Peki ya 2016 yılında faktoringçileri neler bekliyor?

Sektör temsilcileri, bankacılığa göre çok daha küçük bir sektör olduklarından hızlı ve esnek yapıları sayesinde konjonktüre uyum sağlayacaklarını söylüyor. 2016 yılında gerek müşteri sayısında gerekse hacimsel olarak sektörün iyi bir büyüme yakalaması bekleniyor.

Hulki Kara ise bu yılın da tıpkı 2015'te olduğu gibi kârlılık ve sorunlu alacak baskısıyla geçeceğini söylüyor. Kara, "Bu noktada şirketler özellikle kaliteli aktif yaratmak için yoğun rekabet içinde olacaklar. Bunun yanında kurların ve faizlerin trendi de hem reel sektör hem de finans sektörleri açısından belirleyici olacak" diyor. Hulki Kara, 2016 yılının da risk iştahı ve kârlılık hedeflerini uygun bir şekilde senkronize eden şirketlerin daha başarılı olacakları bir yıl olacağını sözlerine ekliyor.

(Mustafa Gündoğdu/Ekonomist Dergisi)