Kanser tedavisinde yeni umut: İridyum

Hücrelere zerk edilen iridyumun kanserli olanları oksijenin son derece ölümcül bir versiyonu ile doldurarak öldürdüğü ancak sağlıklı hücrelere zarar vermediği ortaya çıktı.

Ne var ki, iridyum dünyada doğal haliyle çok nadir bulunan bir metal çeşidi ve daha ziyade gezegenimize uzaydan gelen ve atmosferde tamamen buhar olmadan yer yüzüne ulaşabilen çok az sayıdaki gök taşından elde ediliyor. Zaten dünya yüzeyindeki iridyum rezervi de 66 milyon yıl önce çarpan ve dinozorları yok eden büyük asteroidden kalma.

Nadir ve değerli

İlk kez 1803 yılında keşfedilen iridyum metali latincede gökkuşağı anlamına geliyor ve ismini buradan alıyor. Bilinen en paslanmaz metal olan iridyumdan çok fazla bulunmadığı (altından 40 kez daha nadir) için aynı zamanda dünyanın en değerli hammadelerinden biri. Bugün bir gram iridyumun piyasa değeri 47 dolar civarında.

Journal Angewandte Chemie dergisinde yayımlanan araştırmaya göre uzmanlar iridyum ile organik maddelerin karışımından oluşan bir birleşim meydana getirerek bununla doğrudan kanserli hücreleri hedef aldılar ve kanserli hücreleri başka hiçbir dokuya zarar vermeden başarıyla imha ettiler.

Uygulama sırasında iridyum birleşimi olan madde kanserli hücrelerin içerisinde oksijeni ölümcül seviyelere yükselterek hücrenin kendi kendisini zehirlemesini sağlıyor.

Fotokemoterapi yöntemi ile işliyor
Çin'deki Warwick Üniversitesi tarafından yürütülen çalışmada kanserli dokuya lazer ışını gönderilerek ışığa duyarlı iridyum birleşiminin sürecin başlatması tetikleniyor. Kanser terapilerinde giderek kullanımı artan bu ışın tedavili yöntemlere 'Fotokemoterapi' adı veriliyor.

Kanserli bölgeye zerk edilen iridyum birleşiminin ışına maruz kaldıktan sonra tümörün her katmanına nüfuz ederek tüm kanserli hücreleri öldürdüğü görüldü. Aynı yöntem sağlıklı dokuya uygulandığında ise hiçbir etki olmuyor.

Bu yöntem için araştırmacılar en üst düzey teknolojiye sahip ultra yüksek kütle spektrometresi kullandı ve bu sayede dokudaki proteinlerin her biri gözlemlenerek kesin anlamda hangi proteinlerin iridyum birleşimi tarafından saldırıya uğradığı görülebildi. Kanserli hücrelerde görülen binlerce protein modeli incelendikten sonra iridyum birleşiminin kansere neden olan proteinleri 'ısı şoku stresi' ve 'glukoz metabolizması' nedeniyle yok ettiği anlaşıldı.

Kanser tedavisinde yeni bir umut

İridyum plutonyum ailesinin üyesi olan bir metal ve plotonyum hali hazırda kemoterapi yöntemlerinin yüzde 50'sinde kullanılıyor. İridyum ile sağlıklı hücrelere zarar vermeyen yeni tür bir terapi şansı doğmuş oldu. (Euronews)