Kağıt üstünde %55, gerçekte %74: Şirketleri faiz vuruyor

Türkiye'de finansmana erişim koşulları giderek zorlaşırken, reel sektörün yaşadığı maliyet baskısına ilişkin önemli bir uyarı Besfin CEO’su Ferda Besli’den geldi. Besli, sıkı para politikası nedeniyle bankaların kredi büyümesine getirilen sınırların ve artan faizlerin, kredi kullanımını "ihale usulüne" çevirdiğini belirtti. Yüksek faiz teklif eden şirketlerin krediye ulaşabildiğini vurgulayan Besli, şirketler için kredi kullanımında gerçek maliyetin yüzde 74’ü bulduğunu ifade etti.

“Büyüme sınırları, finansmana erişimi daha da zorlaştırdı”

Ekonomim'e konuşan Besli, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) kredi büyümesine getirdiği sınırlamaları hatırlatarak, “TL kredilerde aylık büyüme yüzde 1,5 ve yabancı para (YP) kredilerde aylık büyüme yüzde 0,5. Dolayısıyla kredi arzı az olunca kredi kullanımı ihale yöntemine dönüştü. Yüksek faiz veren krediyi kullanabiliyor ve dolayısıyla hem kısıtlama hem de politika faizindeki artış maliyetleri aşırı yükseltti” dedi.

Son 20 yılın en yüksek maliyeti

Besli, güncel kredi faizlerinin son 20 yılın ortalamasının çok üzerinde olduğuna dikkat çekerek, "2024 yılında ortalama kredi faizi yüzde 58'e yükseldi. Şu anda ise faizler yüzde 50-55 bandında. Türkiye’nin en iyi firması da olsanız yüzde 1 marj ve aracılık masraflarını üzerine koyduğunuzda yüzde 50,5’in altına düşemezsiniz" diye konuştu.

“Gerçek maliyet yüzde 74’ü buluyor”

Şirketlerin kağıt üzerinde gördüğü faiz oranlarının, kasalarından çıkan toplam maliyeti yansıtmadığını vurgulayan Besli, özellikle bir yıl vadeli ve üç ayda bir faiz ödemeli kredilerde yükün çok daha ağırlaştığını belirtti. Besli, yüzde 55 temel faizin yanı sıra limit tahsis ve kredi kullandırım komisyonları, bu komisyonlar üzerinden ödenen BSMV, kredi faizinin BSMV’si ve efektif faiz farkı gibi ek maliyetler nedeniyle, şirketlerin gerçekte ödediği yıllık kredi maliyetinin yüzde 73,7'ye ulaştığını söyledi. Ayrıca, kredi kullanımında bankaların mevduatta tutma zorunluluğu gibi uygulamalar da hesaba katıldığında, gerçek maliyetin daha da yukarı çıktığını ifade etti.

“Şirketler faiz yükünü taşıyamıyor”

Faiz maliyetlerindeki aşırı yükselişin reel sektörün borç ödeme kapasitesini aşındırdığını vurgulayan Besli, Borsa İstanbul’da açıklanan 2025 ilk çeyrek bilançolarına bakıldığında, birçok şirketin faiz karşılama oranının 1’in altına inmiş durumda olduğunu, bu yüzden şirketlerin ödedikleri faiz kadar operasyonel kar elde edemediğini vurguladı.

Besli, yüksek faiz ortamının yanı sıra düşük talep, kur baskısı ve artan maliyetlerin de şirket gelirlerini sınırladığını, bu durumun tahsili gecikmiş alacaklarda ciddi bir artışa yol açtığını belirtti. Yılbaşından bu yana takipteki alacakların yüzde 28 arttığını, sorunlu kredi oranının ise yüzde 2’ye yükseldiğini aktardı.

Şirketlere 5 kritik öneri

Yüksek faiz ortamında şirketlerin finansal yapısını güçlendirebilmesi için önerilerde bulunan Besli, öncelikle sermaye artırımı yaparak kredi kullanımını azaltmanın önemine dikkat çekti.

Şirketlerin büyüme planlarını gözden geçirmesi gerektiğini belirten Besli, aşırı fon ihtiyacından kaçınılmasını tavsiye etti. Ayrıca, sermaye verimliliğinin artırılması gerektiğini vurgulayarak, satışların kredi ve özkaynak toplamının en az dört katı seviyesinde olmasının hedeflenmesi gerektiğini söyledi. Besli, yeni yatırımlarda yüksek faizli borçlanmalardan kaçınılması gerektiğinin altını çizerken, şirketlerin kullanılmayan varlıklarını (arsa, bina, stok, iştirak gibi) nakde çevirerek kaynak yaratmalarının da önemli bir adım olacağını ifade etti. Son olarak, satış ve müşteri odaklı stratejilere ağırlık verilmesi ve tüm maliyet kalemlerinin yeniden gözden geçirilmesi gerektiğini belirtti.

Kredi faizleri yükseldi, iş dünyası tepkili