James Webb teleskobu ilk yıldızların ışığını arayacak

Ağırlığı 6 tonu aşan Teleskop, vinçle kaldırılarak lazer ışınlarının milimetrik kılavuzluğunda roketin üzerindeki yerine oturtuldu. 10 milyar dolara mal olan James Webb uzay teleskobu, şimdiye kadar yapılan en pahalı bilimsel deney olarak niteleniyor. Dev aynası ve son derece hassas cihazlarıyla, 13,5 milyar yıl öncesinde oluşan yıldızların ışıklarını tespit etmeye çalışacak, yaşam belirtisi aramak için uzak gezegenlerin atmosferlerini araştıracak.

Teleskobu taşıyan roketin 22 Aralık Çarşamba günü fırlatılması bekleniyordu ancak rokete kenetlenmesi ile ilgili bazı sorunlar nedeniyle, 24 Aralık'tan önce fırlatılabileceği sanılmıyor.

James Webb uzay teleskobu, Amerikan Havacılık ve Uzay Dairesi'ne (NASA) ait bir proje ancak roketi fırlatma görevini Avrupa Uzay Ajansı (ESA) ile Kanada Uzay Ajansı (CSA) üstlendi. ESA bu görev için, Ariane-5 roketini kullanıyor. Ariane-5, Fransız Guyanası'ndaki Kourou uzay üssünden fırlatılacak.

Aynı anda hem roket, hem de teleskop üzerindeki çalışmaları yürüten uzay üssü teknisyenleri, daha ancak geçen hafta ikisini aynı binaya getirdi. Teleskopla roketin kenetlenmesi için vincin milimetrik hassasiyetle manevra yapması gerekti. Bu işlem sırasında teleskopla aynalarının zerre kadar kirlenmemesi için, etrafına bir plastik perde sarıldı. Bundan sonraki aşama, roketin ön kısmındaki koni şeklindeki kapağın, teleskobun üzerine kapatılması. Bu da Salı günü yapılacak. Kapak, uzaya çıkış sırasındaki ilk üç dakika içinde James Webb teleskobunu koruyacak.

Webb teleskobu katlanmış haliyle 10,6 metre eninde, boyu ve derinliği ise 4,5 metre olan bir dikdörtgen şeklinde. Bu da roketin ön kapağı ile arasında sadece 15-20 santimetrelik bir boşluk kalacağı anlamına geliyor ve fırlatma sırasındaki titreşim nedeniyle bu mesafe 9 santimetreye kadar düşebilecek. Teleskop, fırlatılana kadar gözetim altında tutulmaya devam edecek.

ESA'nın James Webb projesini yürüten yetkilisi Peter Rummel, roket kapağı üzerinde içeriye erişim noktaları bulunduğunu ve bu sayede, son derece kuru, temiz hava ile roketin içini temiz tutabileceklerini söylüyor. Rummel, BBC'ye yaptığı açıklamada "Elbette teleskobu da çalıştırıp, her şeyin yolunda olup olmadığını kontrol ediyoruz" dedi.

Yaklaşan uçuş için Ariane roketinde değişiklikler yapıldı. Özellikle de, yörüngeye çıkarken basınç kaybının eşit düzeyde olmasını sağlamak için kapağın yan taraflarına özel havalandırma delikleri yapıldı. Bu sayede kapak ayrılırken, teleskoba zarar verebilecek ani değişiklikler olması engellenecek.

Roket, teleskobu Dünya'dan yaklaşık 1,5 milyon kilometre uzaklığındaki bir gözlem istasyonuna gitmesi için gereken yörüngeye fırlatacak. Bir ay sürecek bu yolculuk sırasında teleskobun 6,5 metre çapındaki ana aynası ile bir tenis kortu büyüklüğündeki güneş kalkanı açılacak.

James Webb teleskobu, Büyük Patlama'dan sonra oluşan ilk nesnelerin görüntüsünü alacak şekilde tasarlandı. Bunların ilk galaksileri oluşturan dev yıldızlar olduğu sanılıyor. Oxford Üniversitesi'nden Profesör Andy Bunker, "Bu devasa ilk yıldızların hızla kara deliklere düşüp parçalanabileceğine dair spekülasyonlar var" diyor. Profesör Bunker'ın ifadesine göre, başka büyük yıldızların da çekirdekleri hızla parçalanacak. Buna "süpernova" deniyor. Bunker, "Bunları Yıldız patlamaları olarak görüyoruz. Ancak yıldız kütlesinin doğrudan kara deliğin içine çekilerek parçalandığı bir nokta bulunuyor ve bu noktanın varlığı öngörülmesine rağmen şimdiye kadar hiç gözlemlenmedi" diyor ve ekliyor:

"Dolaylı da olsa, Webb teleskopu bize bu konuda kanıt sunabilir."

Uzayda bir ilk: Güneş'e tarihi dokunuş!

NASA, Uluslararası Uzay İstasyonu’nun kapılarını turistlere açıyor

Musk uzaya karbondioksit ile çıkmayı planlıyor