İşyerinde kreş bulunmayana kıdem tazminatı

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan iki hafta önce Aile Yılı kapsamında alınan tedbirleri açıkladı. Bunlar arasında kreş desteğinin yaygınlaştırılması da bulunuyor. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz ise Nüfus Politikaları Kurulu’nun ilk toplantısında yaptığı açıklamada, giderek artan kadın çalışanların ihtiyaçlarını gözeten ücretsiz ve düşük maliyetli kreş ve bakım hizmetlerinin önemli olduğunu, bu hizmetleri yaygınlaştıracaklarını söyledi.

Habertürk'ten Ahmet Kıvanç'ın haberine göre ülkenin kalkınması için kadın istihdamını artırmak uzun için süredir uygulanan devlet politikası. Son yıllarda başlayan doğurganlık hızının azalması ileride Türkiye nüfusunun hızla yaşlanması ve nüfusun azalması riskini beraberinde getiriyor. Hem kadın istihdamını hem de doğurganlığı artırmak için en etkili teşvik çalışanların çocukları için güvenilir, erişilebilir kreş ve bakımevlerinin sağlanması. Bu konuda yürürlükteki mevzuatta da önemli bir düzenleme bulunuyor.

İşverenlere kreş yükümlülüğü getiren düzenleme İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununa dayanarak çıkartılan Gebe veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelikte yer alıyor. Yönetmelik uyarınca, yaşları ve medeni halleri ne olursa olsun 150’den çok kadın işçi olan işyerlerinde, 0-6 yaşındaki çocukların bırakılması, bakımı ve emziren çalışanların çocuklarını emzirmeleri için kreş kurulması zorunluluğu vardır. Kreş işyerine 250 metreden uzaksa işveren taşıt sağlamakla yükümlüdür.

Mutlaka kreş açması gerekmiyor

İşverenin yükümlülüğünü yerine getirmek için mutlaka kreş açması gerekmiyor. Birden fazla işveren, ortaklaşa kreş açabilecekleri gibi, kamu kurumlarınca yetkilendirilmiş kreşlerle yapacakları anlaşmalarla da yükümlülüklerini yerine getirebilirler.

Kreş açma yükümlülüğünün belirlenmesinde işverenin belediye ve mücavir alan sınırları içinde bulunan tüm işyerlerindeki kadın çalışanların toplam sayısı dikkate alınır. Bir bankanın, mağaza veya market zincirinin kentin farklı semtlerindeki işyerlerinde çalışan toplam kadın sayısı 150’yi aşıyorsa işveren açısından kreş yükümlülüğü doğar.

6 yaşını doldurana kadar kreş desteği

Yönetmeliğe göre, kreşlere ilköğretime kayıt yaşını doldurmamış çocuklar alınır. İlkokula kayıt yaşı 66 ayın doldurulduğu tarihtir.

Kreşlerde çocuklar 9-24 aylık, 25-48 aylık ve 49 ay üzeri olmak üzere gruplara ayrılır. Çocuklar işbaşı yapılmadan önce bırakılır, işin bitiminde alınır.

İşyerinde açılan kreşler amacı dışında kullanılamaz. Anne ve babalar ara dinlenmesi sırasında çocuklarını görüp bakımlarıyla ilgilenebilirler.

KREŞ DESTEĞİ VEREN İŞVERENE VERGİ İNDİRİMİ

İşverenlerce çalışanlara kreş ve gündüz bakımevi hizmeti verilmek suretiyle sağlanan menfaatler işçi açısından gelir vergisinden muaftır. İşveren doğrudan kendisi kreş açarsa, bu amaçla yaptığı giderlerin tamamı vergi matrahından indirilir. Vergi matrahından indirilecek harcamaya ilişkin herhangi bir sınır bulunmuyor.

İşveren doğrudan kendisi kreş açmayıp mevcut kreşlerden hizmet satın alırsa her bir çocuk için aylık olarak, brüt asgari ücretin yarısı oranına kadar harcamalar gelir vergisi matrahından indirilir. İndirim limiti 2025 yılı için aylık 13.002,75 TL’dir.

İşveren bütün bunlarla uğraşmayıp işçiye nakit kreş yardımı yaparsa bu ödeme ücret kabul edilir ve işçinin o ay tabi olduğu tarifeye uyan oranda gelir vergisi kesilir. Ödeme işçiye değil doğrudan hizmet satın alınan kreşe yapılırsa vergi kesilmez.

Kreş yardımından erkek işçilerin annesi vefat eden çocukları ile velayeti babaya verilmiş çocukları faydalanabilir.

İşveren isterse tüm erkek çalışanlarının çocukları için de kreş hizmeti sağlayabilir. Ancak, bu şekilde gönüllü olarak erkek işçilerin çocukları için sağlanan kreş yardımına vergi muafiyeti uygulanmaz. Buna karşılık, işverenlerin erkek işçileri için sağladığı gönüllü kreş yardımı sosyal sigorta prim kesintisinden muaf tutulur.

İşverenin Kreş zorunluluğuna uymadığı durumlarda

Kadın işçi sayısı 150’den fazla olan işveren kreş açma zorunluluğuna uymazsa, 0-6 yaş arasında çocuğu bulunan kadın işçiler iş akdini haklı fesih yaparak kıdem tazminatı talep edebilirler. Kadın çalışanların bu haklarını kullanırken önce işverene ihtarda bulunması, talepleri kabul edilmezse veya cevap verilmezse iş akdini yazılı olarak feshetmesi gerekir. İstifa dilekçesinde, söz konusu yönetmeliğe atıf yapılarak 150’den fazla kadın işçi bulunan işyerlerinde işverenin kreş zorunluluğu bulunduğu halde yükümlülüğünü yerine getirmediği için iş akdinin 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 24. maddesinin II numaralı bendinin (f) alt bendi uyarınca feshedildiğinin belirtilmesi gerekir.

Yargıtay’ın, işveren kreş yükümlülüğünü yerine getirmediği için iş akdini fesheden kadın çalışanlara kıdem tazminatı ödenmesine yönelik birçok kararı bulunuyor. Ancak, işverenin kreş açmak zorunda olduğu iddiasında bulunmadan önce işverenin belediye sınırları içindeki kadın işçi sayısının 150’den fazla olduğundan emin olmak gerekir.

Bakan Tekin: Kreşlerle ilgili hiçbir yazımız yok

İmamoğlu'ndan bakanlığın kreş kararına sert tepki: Cesaretin varsa gel de kapat

Kreşler ekonomik zorluklar nedeniyle kapanıyor