İstihdam kaybını frenleyen nedenler

Akbank Ekonomik Araştırmalar Bölümü tarafından hazırlanan analizde, hizmetler sektörünün pandemide en çok etkilenen sektör olduğuna dikkat çekiliyor.

Analizin tamamı şu şekilde:

"Haziran'da %14 ile tepe yaptıktan sonra, 3. çeyrekte güçlü ekonomik aktivite ile Eylül'de %12,8'e kadar gerileyen işsizlik oranı (m.a.), son çeyreğe hafif yükselişle başladı. Son çeyrekte bir miktar ivme kaybeden ekonomik toparlanmanın da etkisiyle işsizlik oranı %12,8'den %12,9'a yükseldi. Son çeyrek genelinde, artan kısıtlayıcı önlemlerin de etkisiyle, işsizlik oranında kısmi yükselişlerin devam edebileceğini değerlendiriyoruz. Diğer taraftan kısa çalışma ödeneğinin ve işten çıkarma yasağının uzatılması işsizlik oranındaki artışı sınırlayacaktır.

İşsizlik Oranı (m.a.): Yıla %12,8'den başlayan ve Haziran'da %14'e ulaştıktan sonra, işsizlik oranı Eylül'de %12,8'e gerilemişti Ekim'de %12,9'a yükseldi. Haziran'da %16,4'ü gören tarım dışı işsizlik oranı, Eylül'de %14,7'ye kadar geriledikten sonra Ekim'de %14,9'da. Mayıs'ta %26,7'ye kadar yükseldikten sonra Eylül'de %24,4'e gerileyen genç nüfusta işsizlik oranı ise %24,8'e yükseldi.

Mevsimsellikten arındırılmamış verilere göre ise manşet işsizlik oranı %12,7'de sabit kaldı. Tarım dışı işsizlik oranı %14,8, genç nüfusta işsizlik oranı ise %24,9 seviyelerinde.

İşgücü ve İşsiz Sayısı (m.a.): Ocak-Nisan döneminde ~2,7 milyon gerileyen işgücü, Mayıs-Eylül döneminde ~2,5 milyon kişi artarken, Ekim ayında da 40 bin kişi ile sınırlı artış kaydetti sene başından bu yana ise toplam 1,16 milyon düşüşle 31,2 milyon kişide. İşgücüne katılım oranı ise %49,6'da. 3. çeyrekte 229 bin kişi gerileyen işsiz sayısı ise, Ekim'de 39 bin kişi arttı sene başından bu yana ise toplam 239 bin kişi düşüşle toplam işsiz sayısı 4,01 milyon kişide.

İstihdam (m.a.): İstihdam Ekim'de bin kişi ile oldukça sınırlı arttı. İstihdamda Ocak-Nisan arasında ~2,5 milyon kişi gerileme olurken, Mayıs-Ekim döneminde 1,55 milyon kişi arttı toplam istihdam 27,2 milyonda.

Sektörel bazda istihdam rakamlarına bakıldığında

Sanayi: Sanayi sektörü salgından göreli sınırlı etkilenmeye devam ediyor. Ekim’de sanayi sektörü istihdamı 67 bin kişi arttı. Ocak-Mayıs arası 427 bin kişi gerileyen sektör istihdamı, Haziran-Ekim arası 312 bin kişi arttı. Toplam sektör istihdamı 5,6 milyon kişide. Kasım ve Aralık ayına ilişkin imalat sanayi PMI rakamlarında bir miktar gerileme görüldü ancak halen 50 eşik seviyesinin üzerinde seyrediyor ve istihdam alt endeksi istihdam piyasasında toparlanmanın devam ettiğine işaret ediyor.

Tarım: Tarım istihdamı volatil seyrini koruyor Ekim’de 6 bin kişi arttı. Tarımda çalışan 4,7 milyon kişi çalışıyor.

İnşaat: Şubat-Nisan arasında 332 bin kişi geriledikten sonra, konut sektörüne ilişkin teşviklerin etkisiyle Mayıs-Eylül arası 401 bin kişi artan konut sektörü istihdamı, Ekim'de finansal koşullardaki sıkılaşmanın da etkisiyle 2 bin kişi geriledi. Toplam sektör istihdamı 1,64 milyonda.

Hizmet: Hizmetler sektörü pandemiden en fazla etkilenen sektör olmaya devam ediyor. Sektör istihdamı Ocak-Mayıs döneminde 1,6 milyon kişi geriledikten sonra, önlemlerin gevşetilmesiyle Haziran-Eylül döneminde 980 bin kişi arttıktan sonra, Ekim'de 70 bin kişi geriledi. Toplam sektör istihdamı 15,2 milyon kişi toplam istihdamın %56’sını oluşturuyor. "

İSTİHDAMDAKİ TOPARLANMA ZAYIFLARKEN

Şekerbank tarafından hazırlanan "Ekim döneminde istihdamdaki toparlanma zayıflarken işsizlik oranı %12,7 oldu…” başlıklı analizin tamamı şu şekilde:

"TÜİK tarafından Eylül-Kasım dönemini kapsayan işsizlik verisi açıklandı. Pandemi nedeniyle ciddi darbe alan istihdamı korumaya yönelik olarak işletmelerin kullanımına açılan kısa çalışma ödeneği ve 17 Mart 2021 tarihine kadar uzatılan işten çıkarma yasağı gibi önlemler istihdam kaybını frenlemektedir. Normalleşme sürecinin başladığı Haziran ayından bu yana istihdam verisinde aydan aya gördüğümüz toparlanmanın Ekim ayında durduğunu, işgücüne katılım oranında tekrar gerileme görülmesiyle de manşet işsizlik oranında bir bozulma olmadığını görüyoruz.

Açıklanan veriye göre Ekim20 döneminde manşet işsizlik oranı değişmeyerek Eyl20 döneminde gördüğümüz %12,7 seviyesinde gerçekleşti.

Geçen yılın aynı dönemi ile kıyasladığımızda işsizlik oranı %13,4’ten %12,7’ye gerilerken işsiz sayısı 4,4 milyondan 4,0 milyona, istihdam edilenler ise 28,3 milyondan 27,5 milyona geriledi. Geçen yılın aynı dönemine kıyasla tarım dışı işsizlik oranı %15,7’den %14,8’e, genç nüfus işsizlik oranı %25,3’ten %24,9’a geriledi.

Mevsimsel etkilerden arındırılmış veride ise işsizlik oranı Eyl20-Kas20 döneminde %12,8’den %12,7 seviyesine geriledi. Tarım dışı işsizlik oranı %14,8’den %14,9’a, genç nüfus işsizlik oranı ise %24,4 seviyesinden %24,8 seviyesine yükseldi. Mevsimsel etkilerden arındırılmış işsizlik oranlarında, Temmuz ayı verisiyle başlayan iyileşmenin Ekim ayında son bulduğunu görüyoruz.

İstihdamdaki değişime mevsimsel etkilerden arındırılmış veri üzerinden baktığımızda Ekim döneminde tarım dışı istihdam verilerinde aylık 4 bin kişilik gerileme yaşandığı görülüyor, Mart döneminde tarım dışı istihdamda 946 bin ile rekor istihdam kaybı kaydedilirken, Mart-Mayıs dönemlerinde toplam 1,9 milyon istihdam kaybı yaşanmıştı.

Haziran – Eylül döneminde istihdamda gördüğümüz toparlanma ile tarım dışı istihdamda toplam 1,5 milyon artış yaşanmıştı. Ekim ayında sektörlere göre bakıldığında sanayi sektöründe 67 bin artış kaydedilirken, hizmetlerde 70 bin, inşaatta ise 2 bin kişi istihdam gerilemesi yaşanmıştır. Böylece tarım dışı istihdamda Haziran-Ekim döneminde toplam 1,5 milyon artış yaşanmıştır. Fakat Ekim ayı verisinde salgına yönelik alınan önlemler sonrası kaybettiği istihdamı normalleşme sürecinde. Aydan aya toparlayan hizmet sektörünün salgının seyrinin tekrar kötüleşmesi ile birlikte istihdam kaybı yaşadığını görüyoruz.

Ekim ayı verilerinde aylık değişimi görebilmek adına mevsim etkisinden arındırılmış veriye baktığımızda işgücüne katılım oranının %49,6 seviyesinde değişmeden kaldığını, istihdam oranının ise %43,3’ten %43,2’ye gerilediğini görüyoruz. Mart-Nisan dönemlerinde sert istihdam kaybına karşın katılım oranının da gerilemesi ile işsizlik oranlarında artışlar tahmin edilenin altında bir hayli limitli kalmıştı. Haziran ayında ise normalleşme ile ekonomik aktivitedeki ve beklentilerdeki toparlanma ile işgücüne katılım artırarak normalleşmenin getirdiği istihdam artışına rağmen işsizliğin manşette artmasına neden olmuştu. Temmuz ayından itibaren ise işgücüne katılım artsa da istihdamdaki artışın daha güçlü gelmesi ile işsizlik oranında aylık bazda gerileme gözlemlemiştik. Ekim ayında bu gerilemenin durduğunu, istihdamda ve işgücüne katılımda hafif bir bozulma olduğunu görüyoruz.

İşgücüne katılmayan nüfusun kırılımında normalleşme sürecinde yaşanan istihdam artışının etkisini yansıtacak şekilde “İş aramayıp çalışmaya hazır olanlar” kaleminde aylık bazda gördüğümüz gerilemenin Eylül ayında tersine döndüğünü görmüştük. Ekim verisinde de bu kalemde artışın devam ettiğini ve 4,4 milyon seviyesine ulaştığını görüyoruz.

Uzun süredir artışını takip ettiğimiz ve yıllık bazda %126 artış kaydetmiş olan ‘iş bulma ümidi olmayanlar’ kaleminde Temmuz ve Ağustos aylarında gördüğümüz sakin seyrin ardından artış devam etmektedir.

İstihdamda son bir yılda 896 binlik bir kayıp yaşanırken ‘iş bulma ümidini olmayanlar’ kalemi de 843 bin kişilik bir artış kaydetmiştir. ‘İş bulma ümidi olmayanlar’ kalemindeki artış uzun vadeli işsizlik anlamına geldiğinden, bu kalemdeki gelişmeleri istihdam piyasasındaki yapısal sıkıntılara dair bir işaret olarak takip etmeye devam ediyoruz. İş bulma ümidini yitirerek istihdam piyasasından uzun süre ayrı kalan nüfusun, ülkenin insan sermayesinde bir erime olarak yorumlanması gerektiğini, bu nüfusun yeniden istihdam piyasasına entegre edilmesinin ayrı kalma süreci uzadıkça zorlaştığını vurgulamak istiyoruz. Bu alt kalemleri kapsayan geniş tanımlı işsizlik (dar tanım kapsamında yer alan işsizler yanında, iş bulma ümidini kaybeden işsizleri, iş aramayan ancak çalışmaya hazır olan işsizleri, mevsimlik ve zamana bağlı eksik çalışanlar) Ekim döneminde bir önceki dönem rakamı olan %28,4’den %29,1 seviyesine yükselmiştir.

Normalleşme sürecinde aylık bazda toparlanmalar görülse de Ekim itibarıyla yıllık bazda bakıldığında %45,9’dan %43,6’ya gerileyen istihdam oranı, istihdam piyasasında bozulmanın ortadan kalkmadığını gösteriyor. İstihdam piyasasında uzun süredir devam eden bozulmanın yarattığı işgücü kaybının, salgının iş imkânlarında toparlanmayı zorlaştırması nedeniyle önümüzdeki dönemde de süreceğini, işgücüne katılımın ortalamada düşük seyrini koruyacağını düşünüyoruz. Buna ilaveten hükümetin attığı adımların yanı sıra, işten çıkarmak yerine ücretsiz izin uygulamasının da yaygın kullanılıyor olması ve işsizlik rakamlarının bu uygulamaları içermemesi nedeniyle TÜİK tarafından açıklanan verilerin genel olarak ılımlı bir bantta seyrine devam edeceğini düşünüyoruz."

İşsizlik rakamları açıklandı