İstanbul'un göbeğinde petrol

Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde gün yüzüne çıkan 1 Ekim 1915 tarihli belgeye göre, İstanbul’un tarihi semti Balat’ın Molla Aşki Mahallesi’nde petrol bulundu. Dönemin Meclis-i Vükela’sı (Bakanlar Kurulu) ise yerleşim alanı olduğu için Balat’taki petrolün çıkarılmasına özel kanun çıkarmaya yanaşmadı.
İstanbul’un tarihi semti Balat’ta petrol bulunduğuna dair bir Osmanlı belgesi ortaya çıktı. 1 Ekim 1915 tarihli belgeye göre Balat’taki Molla Aşki Mahallesi’nde petrol emarelerine rastlanmış, ancak bölge yerleşim alanı olduğu için petrol aramalarına izin verilmemiş. İstanbul’daki Başbakanlık Osmanlı Arşivleri’ndeki belgeyi bulan tarihçi Derviş Başa, “Özellikle Padişah II. Abdülhamid döneminde Osmanlı coğrafyasında petrol arama çalışmalarına hız verilmişti. Ancak ulaştığımız bu belge İstanbul’da da petrol bulunduğunu gösteriyor’’ dedi.
İŞTE O BELGE:

MISIRLI FUAD BEY’E RUHSAT
Tek sayfadan oluşan belge Meclis-i Vükela yani dönemin Bakanlar Kurulu kararı.  Başa, tarihi belgede yazılanları şöyle özetledi: “Belgede petrolün çıktığı adres tam olarak tarif edilirken; yer, bazı isimlerle de desteklenmiş. Belgede, İstanbul Balat’ta Tekfur Sarayı’nın Molla Aşki Mahallesi’nde Hayim Bahar’ın sahip olduğu evin kapısı nın önünde petrol emarelerine rastlandığı belirtilerek, bu petrolün kaynağının ve servetin derecesinin araştırılması, Mısırlı doktor Ahmet Fuad Bey’e ruhsat verilmesi için Meclis-i Vükela’dan (Bakanlar Kurulu) özel izin talep edildiği vurgulanıyor.
Sonuçta Meclis-i Vükela’da petrol araştırması için ayrıcalık tanımaya gerek görülmeyerek özel izin verilmemiş, Ticaret ve Ziraat bakanlıklarının vereceği bir izinle petrolün rezerv ve kaynaklarının araştırılması, eğer önemli bir kaynağa rastlanırsa özel kanunla izin verilebileceği belirtilmiştir.”
SAVAŞ ZAMANI
Derviş Başa, bu kararın alınmasında Balat’ın yerleşim alanı olmasının büyük etken olduğunu ifade ederek, “Ayrıca arşivde şu ana kadar dönemin Ticaret ve Ziraat bakanlıklarınca Balat’ta petrol aranmasına ilişkin özel izin verildiğine dair belgeye ulaşamadık. Ancak iznin talep edildiği 1915 yılının şartları düşünüldüğünde, I. Dünya Savaşı sürerken yaşanan maddi yetersizlikler veya diğer önemli konular yüzünden bu kararın devamı getirilememiş olabilir” diye konuştu.
BALATLILARIN HABERİ YOK
Hüseyin Erbaş (92): 1927 yılında babamlarla beraber Rize’den Molla Aşki’ye geldim. O zamandan beri de burada yaşıyorum. Burada yaşayan en yaşlı insan benim. Hiç böyle bir hikâye duymadım.
Sultan Yavuz (55): Doğma büyüme buralıyım, ilk defa sizden duyuyorum. Burası Balat, her şey olabilir ama olsa illa ki babamlardan duyardım.
Mustafa Karaduman (50): 35 senedir buradayım, hiç böyle bir iddia duymadım.
Yunus Derice (73): 20 sene belediye meclis üyeliği yaptım. İmar müdürü arkadaşımdı. Öyle bir şey olsa duyardım diye tahmin ediyorum ama duymadım.
II. ABDÜLHAMİD PETROL İÇİN İNDİRİLDİ
II. Abdülhamid tarafından 106 yıl önce hazırlatılan petrol haritasıyla ilgili Enerji Bakanı Taner Yıldız, Habertürk yayınında şunları söylemişti: “Bugün bilinen sahaların pek çoğu bu haritada görülüyor. 100 yıl önce hazırlanan bu harita geçerliliğini koruyor.’’
"CİDDİ VE BİR O KADAR İLGİNÇ BELGE"
Türk Tarih Kurumu Başkanı Prof. Dr. Metin Hülagü “Her şeyden önce çok ilginç bir belge. Meclis-i Vükela’nın gündemine geldiğine göre ciddi bir vesika. Bu belge, petrol ve doğalgaz araştırmalarına ışık tutulabilir. Petrol denildiğinde ilk olarak II. Abdülhamid dönemine bakmak gerekir.
Çünkü II. Abdülhamid’in tahttan indirilmesinin birinci nedeni İslamcılık politikasıysa diğeri de petroldür. II. Abdülhamid, petrolün önemini Fransız ve İngilizler gibi kavramıştı.’’ (Bülent Günal / Habertürk)