İran'la batı nükleerde anlaştı

Uluslararası toplum ve İran, Tahran’ın nükleer programı nedeniyle yaklaşık 20 yıldır süren anlaşmazlıkta dün tarihi bir adım attılar. Ve kapsamlı bir anlaşma öncesi, aralarında altı aylık geçici bir mutabakat sağladılar.

Buna göre İran nükleer programını büyük oranda donduracak. Uluslararası toplum da bunun karşılığında İran’a 7 milyar dolar olacağı hesaplanan bir yaptırım hafifletmesine gidecek. Hafifletmeler arasında Türkiye’yi yakın ilgilendiren İran’a altın ve değerli maden satışı da var.
İran’da Hasan Ruhani’nin  Ağustos’ta cumhurbaşkanı seçilmesinin ardından başlayan ve İran’la ABD liderlerinin Eylül’deki Birleşmiş Milletler Genel Kurul toplantıları sırasında 1979 İran İslam Devrimi’nden beri tarihte ilk kez birbirleriyle iletişim kurmalarına kadar varan yumuşama dönemi bugün ilk somut sonucunu doğurdu.
Ve P5+1 (ABD, Rusya, Çin, İngiltere, Fransa ve Almanya) ülkeleri ile İran arasında Cenevre’de süren müzakerelerde İran’ın nükleer programı konusunda ilk kez bir anlaşmaya varıldı.
Uluslararası toplum ve İran’a kapsamlı bir nihai anlaşma için altı ay süre tanıyan ara anlaşma uyarınca İran’ın nükleer programını büyük oranda durdurması, elindeki yüzde 20 zenginleştirilmiş uranyumu sıfırlaması, denetimleri genişletmesi, uluslararası toplumun da bunun karşılığında İran’a 7 milyar dolar olacağı hesaplanan bir yaptırım hafifletmesine gitmesi öngörüldü.

SABAHA KADAR SÜRDÜ
İsviçre’nin Cenevre kentinde, ön görüşmeler hariç Çarşamba gününden beri ikinci turu yapılan ve büyük ölçüde AB Dış İlişkiler Temsilcisi Catherine Ashton ile İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif arasında süren müzakereler son ana kadar çok gergin geçti.
Cuma akşamı, haftasonu programını boş bırakan ABD Dışişleri Bakanı John Kerry’nin Cenevre’ye gideceğinin açıklanmasının ardından ise çözüme çok yaklaşıldığı düşünüldü. Ancak tansiyonun çok yüksek olduğu Cumartesi, bir ara görüşmelerin tıkandığı bilgisi geldi.
Ashton’ın sözcüsü Michale Mann’ın sabaha karşı TSİ 03.55’te Ashton’ın ağzından yazdığı tweet mesajı ise dünyaya bekklenen haberi verdi: “E3+3 (Almanya, Fransa ve İngiltere’den oluşan üç AB ülkesi ve ABD, Rusya, Çin) ve İran arasında bir anlaşmaya vardık.”

RUHANİ: İRAN'IN NÜKLEER FAALİYET HAKKI RESMEN TANINDI
İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, İran ile 5+1 ülkeleri arasında varılan nükleer anlaşmaya ilişkin, "Dünya'daki büyük güçler, İran'ın nükleer faaliyet hakkını artık resmen tanıdı" dedi.
Ruhani açıklamasında, İran'ın hiçbir zaman nükleer silah üretmenin peşinde olmadığını tekrarladı.   

ABD ÜZERİNE DÜŞENİ YAPACAK
ABD’nin 1996’tan beri İran’a yaptırım uygulamasıyla sonuçlanan ve Tahran Yönetimi’ne sadece petrol alanında ayda 5 milyar dolarlık bir külfet getirdiği hesaplanan, İran Merkez Bankası’nın dünya finans sisteminden izole edilmesine neden olan kriz, bölge istikrarı için son 20 yıldır elde edilen en umut verici gelişmelerden biri olarak görülüyor.
ABD Başkanı Barack Obama da, anlaşmanın ardından Cumartesi gecesi apar topar TV ekranlarına çıktı ve Amerikan halkına yedi dakikalık kısa bir zafer konuşması yaptı.
Bütün gece Beyaz Saray’da Ulusal Güvenlik Danışmanlarından Tony Blinken, Ben Rhodes ve Genel Sekreter Denis McDonough ile durumu değerlendiren Obama, “Bugün diplomasi daha güvenli bir dünyaya doğru yeni bir yol açtı” dedi. Ardından İran’ın bu şansı değerlendirmesi gerektiğini belirterek şöyle konuştu: “Bu müzakerelerde her konuda mutabakat sağlanana kadar hiçbir anlaşma olmayacak. Bugün kapsamlı, barışçıl bir anlaşmayı başarmak için gerçek bir şansımız var ve bunu test etmemiz gerektiğine inanıyorum. Kolay olmayacak. Önümüzde büyük zorluklar var. Ama ülkeler arasında daha geniş bir barış, güvenlik ve işbirliğinin olduğu bir dünya için güçlü ve ilkeli diplomasiyle ABD üzerine düşeni yapacak.”