İran'dan Türkiye'ye şok teklif

Türk-İran Sanayici İşadamları Derneği (TİSİAD) Başkanı Hamid Kian, Dubai'de bankacılık sisteminden dolayı (İran'a yönelik ambargoların etkisiyle) faaliyetleri kısıtlanan İranlı şirketlerin Türkiye'ye yöneldiğini belirterek, karşılıklı artan ticaretin finansal alanda da kolaylaşması için İran ve Türkiye'nin yeni bankalar kurmak için çalışmalara başlaması gerektiğini söyledi.
2012 yılının yedi ayında Türkiye'de yeni kurulan İran ortaklı şirket sayısının geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 53 artarak 554'e ulaşmasıyla ilgilisorularını cevaplayan Kian,”İranlı şirketler Dubai'de faaliyetlerinde sıkıntı yaşayınca Kore, Hong Kong, Hindistan gibi bölgelere gitmeye başladı. Bunların bir kısmı da Türkiye'ye geliyor. Dubai'deki faaliyetleri, oradaki bankacılık sisteminden dolayı kısıtlanan şirketler Türkiye'ye geldi” ifadelerini kullandı.
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) verilerine göre, 2010 yılında Türkiye'deki İran sermayeli şirket sayısı sadece 162'ydi.
Türk ve İranlı iş adamlarının özellikle bankacılık kaynaklı sorunlar nedeniyle karşılıklı iş yapmakta zorlandığını vurgulayan Kian, “İki ülke ticari ilişkilerini geliştirmek istiyorsa, o ülkelerin karşılıklı çok sayıda bankaya sahip olması gerekiyor. Çok sayıda Türk bankasının İran'da faaliyet göstermesi, yine çok sayıda İran bankasının Türkiye'de faaliyet göstermesi gerekiyor” dedi.
Karşılıklı ticareti artırma hedeflerinin, her iki ülkede de faaliyette olacak İranlı ve Türk bankalarla desteklenmesi gerektiğini belirten Kian, “Biz karşılıklı ticaretin 30-50 milyar dolar seviyelerine ulaşması arzusu içerisindeyiz. Karşılıklı ticaretin başta gelen ihtiyacı bankacılık sisteminin düzgün bir şekilde çalışmasıdır” diye konuştu.
“Türk bankalar gelsin iznini verelim”
İranlı iş adamlarının, uluslararası bankacılık kurallarına ve İran'a karşı uygulanan ambargo kurallarına riayet ettiklerini belirten Kian, yakın zamanda, hem Türk hem de İranlı yetkililerin olduğu bir toplantıda konuyu gündeme getirdiğini ve İranlı yetkilinin “Türkiye'den kim irade ediyorsa İran'da banka kurmak ya da banka şubesi açmak için gelsin hemen iznini verelim” taahhüdünde bulunduğunu aktardı.
Türkiye ve İran'ın finans alanında atabilecekleri ortak adımlarının önemine işaret eden Kian, “Tek bir bankanın değil, birkaç bankanın olması gerekiyor. Özellikle özel sektörün bu alana el atması gerekiyor” tespitinde bulundu.
Suriye'de yaşanan gerilimin Türkiye ve İran'ın ilişkilerine de yansımasına değinen Kian, “Biz bölgenin iki önemli ülkesi olarak çok hassas bir dönemden geçiyoruz. İlişkilerimizi en yüksek düzeyde sağlam tutmayı başarmamız gerekiyor. Bu iki ülke ekonomisinin de yararına olacaktır. Bunun aksi için de bir sebep yoktur. Bizim ikili ilişkilerimiz her zamankinden de iyi bir noktaya gelecektir. Yan etkenlerden, diğer etkenlerden mümkün olduğu kadar uzak durmaya çalışacağız”dedi.
“Karşılıklı ticaret rekor kırıyor”
İran son yıllarda Türkiye'nin en büyük ihracat pazarlarından biri haline geldi. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, Türkiye'nin 2008 yılında 2,02 milyar dolar İran'a ihracatı, geçen yıl 3,58 milyar dolara ulaştı. 2012 yılının ilk yarısında ise Türkiye'nin İran'a olan ihracatı yaklaşık 5,9 milyar dolar seviyesine yükseldi. Sadece bu yılın Haziran ayında Türkiye'nin İran'a toplam ihracatı geçen senenin aynı ayına göre yüzde 471 artarak 1,59 milyar dolara yükseldi. Türkiye'nin İran'dan ithalatı ise geçen yıl 12,4 milyar dolar, bu yılın ilk yarısı itibariyle de yaklaşık 7 milyar dolar seviyesine ulaştı.
“Lira-Riyal'le ticaret yapalım”
Kian, Türkiye ve İran'ın ilerleyen dönemde kendi ulusal para birimleri ile karşılıklı ticaretlerini gerçekleştirmesinin son derece önemli olduğunu belirtti. Kian, şöyle konuştu:
“Büyük ekonomilere sahip Türkiye ve İran, kendi para birimleri üzerinden ticaret yapabilir. Bizim ille de Avrupa ya da ABD para birimi ile ticaret yapmak gibi bir zorunluluğumuz yok. Bugün Türkiye yaklaşık 150 milyar dolarlık ihracat ulaşan bir ülkedir. Demek ki Türkiye birçok şey üretiyor. İran'da yaklaşık senelik 100 milyar dolar ithalat yapmaktadır, tabi ki bunu bir yerlerden alacak. Biz arzu ederiz ki bunun bir kısmını da Türkiye'den satın alsın.”
“Vize şartı geçici”
İran yönetiminin, Türkiye ile İran arasındaki vize muafiyetinin 5 Ağustos'tan itibaren askıya alınması kararına da değinen Kian, “İran makamlarından Türkiye'ye bir yazı yazılarak, vize anlaşmamızın 8. maddesine göre, geçici olarak vize muafiyetini askıya alma hakkı kullanıldı” dedi.
Kararın Türkiye'ye karşı bir nitelik taşımadığını belirten Kian, “Geçici olarak, Tahran'da Bağlantısızlar Hareketi 16. Liderler Zirvesi kapsamında, sadece Türkiye için değil, İran'la vize muafiyeti olan ülkeler için geçerli olmak üzere, geçici bir vize uygulaması söz konusudur. Ondan sonra da, tabi ki eski haline dönüşecektir” ifadelerini kullandı