İran'da düşen jetle ilgili flaş gelişme

İran’da düşen 11 kişinin hayatını kaybettiği Başaran Holding’e ait TC-TRB tescilli Challenger 604 tipi uçağın kaza ön raporundaki bilgilere göre pilotlar uçağı kurtarmak için 51 kez burnu kaldırmaya uğraştı. Kokpitte ciddi bir panik yaşandığı ses kayıtlarına da yansıdı.

İran Kaza Kırım ekibinin Fransa’dan gelen kara kutu kayıtlarından yaptığı analize göre uçak 38 bin feet yani 12 bin 600 metrede süratsiz kalarak anormal duruma girdi. Dalış sırasında pilotlar uçağı kurtarmak için 51 kez burnu kaldırmaya uğraştı. Kokpitte büyük bir kargaşa yaşandı.

Kokpit.aero'nun haberine göre, Dubai’den İstanbul’a uçan iş jeti, Başaran Holding’in sahibi Hüseyin Başaran’ın evlenecek kızı Mina ve arkadaşlarını taşıyordu. İran hava sahasında pilotlar, 36 bin feet yani 12 bin metreden 38 bin feet’e (12 bin 600 metre) tırmanmak için izin aldı.
İranlı yetkililerin incelemelerine göre, kumanda sol tarafta uçan Kaptan Pilot Beril Gebeş’teydi. Tırmanma sırasında uçağın hız göstergesinde ibre yükselmeye başladı. Ancak bu sadece kaptan pilotun oturduğu sol taraftaki göstergedeydi. Kokpit.aero'nun ulaştığı bilgilere göre sağ tarafta oturan İkinci Pilot Melike Kuvvet’in hız göstergesi normal çalışıyordu.

HIZ ARTMAYA BAŞLADI

Normalde tırmanışta süratin sabit olması veya düşmesi gerekiyordu. Hızla ilgili yükselmeyle birlikte iki pilot ne olduğunu anlamaya çalıştı. Süratin artmasını önlemek için Beril Gebeş lövyeyi çekmeye başladı. Kara kutu analizine göre 51 kez uçağın lövyesi çekilerek tırmanma kumandası verildi.
Ancak uçağın gerçekte sürati düşüyordu. Bir süre sonra Challenger 604 anormal duruma girerek ekseni etrafında dönmeye ve hızla irtifa kaybetmeye başladı. İkinci pilot, uçağın manuelini çıkartarak durumu çözmeye çalıştı. Kokpitte ciddi bir panik yaşandığı ses kayıtlarına da yansıdı. Yönetimsel bir kriz yaşandı.

20 BİN FEET’TE PARÇALANMA

Hız limitini aşan uçakta 20 bin feet yani 6 bin 600 metre yükseklikte yapısal parçalanmalar meydana gelmeye başladı. Uçağın motor parçaları koptu. Kuyruk bölümü gövdeden ayrıldı. Daha sonra da uçak dağlık alana düşerek yandı.

PİTOTÜP NEDEN ÇALIŞMADI

Uçakta sürat bilgisi, pitotüp olarak adlandırılan sistemden alınıyor. Dışarıdan gelen hava hızı ölçülerek hız göstergesine yansıtılıyor. Ancak pitotüpün tıkanması, buzlanması veya arızalanması nedeniyle sağlıklı hız ölçümü yapılamıyor. Bu durumda pilotların vereceği yanlış karar, anormal duruma girilmesi ve kazaya neden olabiliyor.

Ancak uçağın rotası üzerinde buzlanma yapan bulutların olmaması akıllara ‘bir arıza mı yaşandı’ sorusunu getirdi. Uzmanların ortaya attığı bir başka konu da yolcularını bekleyen uçağın pitotüpü kapatılıp emniyet alınmamışsa içine kaçması muhtemel kum taneleri. Tüm bu olasılıklar nihai rapor ile ortaya çıkacak.

AIR FRANCE KAZASINA BENZETİLDİ

İranlı uzmanlar, kazayı 31 Mayıs 2009 tarihinde Atlantik Okyanusu’na düşen Air France’a ait A330 uçağının kazasına benzetti. O kazada uçağın kumandası ikinci pilottaydı. Buzlanma ve sistemin tam çalışmaması nedeniyle ikinci pilotun hız göstergesinde yükseliş meydana gelmişti. Bunun üzerine pilot uçağın hızını düşürmek için yükselme kumandası verdi. Ancak uçağın yanlış hız göstergesi A330’un anormal duruma girmesine neden olmuştu. Kazada 288 kişi hayatını kaybetmişti.