İran Riyal'i ABD Dolar'ı karşısında dibi gördü

AFP’nin haberine göre Tahran’da onlarca banka şubesi ve döviz bürosunun bulunduğu Firdevs Caddesi'nde dolar bugün dünya saatiyle (GMT) 7:30 sularında yaklaşık 192 bin riyalden işlem gördü.

Böylece son olarak Eylül 2018'de dolar karşısındaki en düşük seviyesini kaydeden IRR bu kez bu seviyeyi de aştı. Washington’ın İran ve dünya güçleri arasında imzalanan nükleer anlaşmadan çekilmesinin ardından Ağustos 2018’de Tahran’a yeniden yaptırımlar uygulamaya başlamasıyla İran ekonomisindeki bozulma derinleşti.

Firdevs Caddesi’nde kurlara ilişkin açıklamalarda bulunan Rıza, “Şu an korkunç bir durum söz konusu” dedi. Bir yakınının öğrenimine devam etmesi için yurt dışına gitmesine yardımcı olmak amacıyla dolara ihtiyaç duyan 35 yaşındaki Rıza “Her gün farklı bir döviz kuru görüyoruz” dedi.

Devlete ait döviz bürolarının önünde, İran Merkez Bankası tarafından uygun fiyatlarla döviz alımı için geliştirilen bir mekanizmadan faydalanmayı umanlar ise uzun kuyruklar oluşturuyor. Bunların arasında Avustralya'ya göç etmek isteyen 30 yaşındaki fizyoterapist Nikki de bulunuyor. ABD doları alabilme imkanlarının zayıflamasına öfkeli olan Nikki, “Bu sağlığımı etkiliyor. Beni strese karşı daha savunmasız hale getiriyor” şeklinde konuştu.

İran'a 2018 yılında uygulanan ABD yaptırımlarının halkın üzerinde büyük bir etkisi oldu. Yaptırımlar nedeniyle İran’ın petrol ihracatı sınırlandı.

İran, Mart 2019 ile Mart 2020 arsında petrol ve türevlerini satarak sadece 7,9 milyar euro kazandı. İran Bütçe ve Planlama Kurumu Başkanı Muhammed Bakır Nobaht’ın açıklamasına göre İran, Mart 2011 ile Mart 2012 arasında aynı kaynaklardan 105,6 milyar euro tutarında, rekor seviyede bir kazanç elde etmişti.

İran, petrol gelirlerindeki düşüşü telafi etmek için başta komşu ülkelerle ihracatın yapıldığı imalat sektörüne yöneldi. İranlı ekonomist Said Leylaz konuya ilişkin değerlendirmesinde “Özellikle komşu ülkelere yaptığımız petrol dışı ihracatımız Kovid-19 salgını nedeniyle durdu” dedi.

İran’da Kovid-19 vakaları resmi olarak ilk kez 19 Şubat’ta kaydedildi. Şu ana kadar 207 bin 500 kişi virüsle enfekte oldu, 9 bin 700 kişi Kovid-19 nedeniyle yaşamını yitirdi. Bu sayıların mayıs ayı başından itibaren yükselişe geçtiği biliniyor.

İranlı yetkililer ekonomiyi tamamen kapatmadı. Mart ayında ‘çekirdek olmayan’ ticari faaliyetlerin durdurulması kararının ardından nisan ayı başlarında tüm faaliyetlerin yeniden başlamasına izin verildi.

Bununla birlikte enflasyonu artıran ulusal para biriminin piyasalardaki büyük likiditesi göz önüne alındığında İran riyalindeki değer kaybının şaşırtıcı olmadığını düşünen Leylaz, borsalardaki çalkantıların ‘hükümet üzerindeki siyasi ve sosyal baskıların artmasına’ yol açtığını kaydetti.

Mali arabuluculuk şirketi olan Yasir Şeriat, IRR’deki gerilemenin en az ‘salgın kontrol altına alınana ve sınırlar yeniden açılana kadar devam edeceği tahmininde bulundu.

İranlı yetkililerin verdiği bilgilere göre Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) ile olan birkaç sınır kapısı dışında İran ve komşu ülkeler arasındaki sınır geçişlerinin çoğu kapalı durumda.