İran ekonomisi felçten nasıl çıkacak

Nükleer anlaşmayla dünya gündemine oturan İran'ı ambargo ekonomik olarak tabir yerindeyse felç etti aslında. Bu ambargonun ne anlama geldiğini İran'ı ziyaret etmek istediğinizde anlıyordunuz. Örneğin İran'da bir taksi mi kiralayacaksınız. Önce İranlı taksi şirketinin Türkiye tarafındaki ofisine kredi kartınızı teminat göstermeniz gerekiyor. Oradan ödemeyi yapmak zorundasınız. Aksi halde ülkede cebinizdeki kredi kartları çalışmıyor. 
 
Gürbulak Sınır Kapısı'ndan geçtikten sonra küresel finans sistemine ait tüm hesaplarınız, şifreleriniz ve kartlarınız cüzdanınızda veya telefonunuzda anlamsız şekilde yer kaplayan unsurlara dönüşüyor. Eğer yanınıza yeterince nakit almadıysanız ve nakde sıkıştıysanız tekrar Türkiye'ye giriş yapmaktan başka seçeneğiniz yok. Biz de SABAH ekibi olarak anlaşmamızı bu yöntem ile yaptık. Ödemeleri tamamladıktan sonra vizesiz şekilde Gürbulak Sınır Kapısı'ndan girip, anlaştığımız taksi ile İran'ın içlerine doğru hızla yol aldık. İki yıl Türkiye'de üniversite eğitimi alan taksi şoförü Amir'in birkaç tespiti bizi şaşırttı. 

'BİZDEN HABERİNİZ BİLE YOK' 

Amir, "Türkler'de bir Küba modasıdır gidiyor. Yanı başınızdaki Küba'dan haberiniz bile yok. Burası küresel sistemin tamamen dışında bambaşka bir dünya. Finansal ambargonun kalkmasını istiyoruz, ama kalktıktan sonra hiçbir şeyin eskisi gibi olmayacağını da biliyoruz" diyordu. Türkler dışında hiçbir küresel markanın olmadığı, İranlılar'ın dünya devlerinin çakma logolarıyla mağazalar açtığı bambaşka bir dünyaydı İran... Ambargo bankacılık kadar otelleri de etkiliyordu. Booking.com, Tripadvisor gibi dünyaca ünlü online rezervasyon sitelerinin İran'da hiçbir faaliyeti yok. Otel rezervasyonu yapmak neredeyse imkânsız. Ülkedeki otellerin yüzde 95'i kapıdan rezervasyon alıyor. Tüm bunlara rağmen ziyaretimiz sırasında dünyadaki işadamlarının adeta İran'a akın ettiğini gözlemledik. İranlı yetkililer, uluslararası şirketlerin ambargoların kalkacağını bir yıl önceden satın aldığını, ülkelerini sık sık ziyaret ettiğini söyledi. 

GEÇMİŞE YOLCULUK

İran'da şehir merkezleri teknoloji altyapısı olarak ilerlese de şehir dışına ve taşralara doğru seyahat ettiğinizde bir nevi geçmişe yolculuğa çıkıyorsunuz. Kısa bir süre konakladığımız otelde 1960'lardan kalma telefon santrallarıyla karşılaştık. Yolda ülkenin otomobil markası Samand. Ancak lüks otolara da rastlamak mümkün.

SANATA YATIRIM YAPIYORLAR

Tebriz ve Tahran gibi büyük şehirlerde büyük bir modernleşme hamlesi göze çarpıyor. AVM çılgınlığı İran'ı kaplamış durumda. Birçoğunu Türkler'in işlettiği Türk restoranları da oldukça popüler. İran'da son yıllarda patlama yapan bir diğer unsur ise sanat. Değeri yüz bin dolarlarla ifade edilen sanat eserleri kapış kapış satılıyor. İran'da bir sanat evini ziyaret ederek, bu ekonomiye bizler de şahit olduk.

İLK TÜRKÇE DERGİ PİYASADA

İranlı işadamı Dr. Vahid Peyman ülkenin başarılı işadamları arasında geliyor. Kendisi aynı zamanda bir medya patronu. Peyman Türkçe İngilizce ve Farsca dillerinde yayımlanan İpek Yolu dergisinin de sahibi. İpek Yolu'nun özelliği İran'da yayınlanan ilk Türkçe dergi olması. Peyman, yakın zamanda Türkiye ile İran arasındaki ticaretin hızına kimsenin yetişemeyeceği görüşünde.