İnsülin direncini yenmenin 3 yolu

Kilo problemi yaygınlaştıkça "insülin direnci"ni daha sık konuşur olduk. Nedeni açık: Öğrendik ki "obezite patlamasının" en büyük nedeni o. Ayrıca "karın-göbek-bel" bölgesinde biriken, bel çevresini genişletip "göbek-gıdı büyüten" de o! Bizi şişmanlatan fazla yağlar sadece "oburluktan" değil, biraz da insülin fazlalığı ve insüline hücresel cevapsızlıktan kaynaklanıyor. İnsülin-şeker ilişkisinin bozulması bir süre sonra yağlanma, kilo artışı ve hatta...

Direncin sebebi ne?

İnsülin, pankreas bezinden salgılanıp kanda şeker seviyesini düzenleyen bir hormon. 
Kandaki şekerin kaynağı ise besinlerle alınan şeker ile şeker dışında kalan karbonhidratlar, özellikle de un ve nişasta zengini besinler (pirinç pilavı, beyaz ekmek, fırın-pastane ürünleri, makarna vb.). 
Şekerin her türlüsü ve her çeşit karbonhidrat (her türlü tahıl ürünü, bakliyat, sebze ve meyveler) neticede kana şeker olarak ulaşıyor. Kandaki şeker de kandan insülin aracılığıyla alınıp hücrede enerji üretimi için yakıt olarak kullanılıyor. 
Özetle şekerin yakılabilmesi için insüline mutlaka ihtiyaç var. 
Ne var ki kan şekeri fazla yükselecek olursa pankreas bezi çok fazla insülin salgılamaya başlıyor. 
Bu durumda hücrelerin insüline karşı duyarlılığı da zaman içinde yavaş yavaş azalıyor. 
Sonuçta kan, şeker ve insülin kaynarken (!) hücrelerimiz açlıktan kıvranıyor. 
Yani “un var, şeker var ama helva yok” gibi bir durum... 
Kullanılamayan şeker kanda zaten bol bulunan insülin tarafından yağa (trigliserid) çevrilip karaciğerde, karın içinde, kalçada, belde depolanmaya başlıyor. Sonrası malum: Gelsin kilolar, büyüsün beller ve kalçalar!

Kimin riski yüksek?

Kilo sorunu olan biri fazla yağları bel, göbek ve karın bölgesinde biriktiriyorsa, bu o kişide “insülin direnci” olabileceğinin ilk işaretidir. O kişinin açlık şekeri 100’ün üstünde (ve/veya), 2. saat tokluk şekeri 140’tan, açlık trigliseridi 150’den fazla, iyi kolesterol HDL’si kadınlar için 50’den, erkekler için 45’ten düşük, açlık insülini 8-10’dan yüksekse bu ihtimal daha da artar.
Peki bu problem nasıl çözülecek? İnsülin direnci nedeniyle kilo alımı nasıl önlenecek ve daha da önemlisi alınan kilolar nasıl verilip yeniden geri gelmeleri nasıl önlenecek? Bunun için 3 süreci birlikte yürütmek zorunlu. 
Nedir o süreçler? Çözümleri yandaki kutularda bulabilirsiniz.

Dirence doğal çözümler

İnsülin seviyesini azaltmak için destek olarak kromdan faydalanmak mümkün. Günde 200-400 mg kromium pikolinot faydalı olabiliyor ama krom desteğinin gücünü abartmamak gerekiyor. 
Tarçın da etkili bir insülin direnci azaltıcısı. Tarçının insülinin kullanımını kolaylaştırdığı, insülin-şeker dengesini iyileştirdiği kabul ediliyor. Günde 2-3 çay kaşığı toz tarçın istenen yararı sağlıyor.

Bende insülin direnci var mı?

Her hipoglisemi, insülin direnci varlığı anlamına gelmiyor. Her kilo problemi de insülin direncinden kaynaklanmıyor. İnsülin direnci ile ilişkili kilo sorununa daha çok göbek-karın-bel genişliğinin arttığı, bacak-kalça bölgesinin ince kaldığı durumlarda rastlanıyor.
Bu kişilerde yemek sonrasında ortaya çıkan uyku hali, yorgunluk, terleme şikâyetleri ve tatlı krizlerine daha sık rastlanıyor. İnsülin direnci tanısı koymak için de öncelikle kanda açlık ve tokluk insülin ve şeker seviyelerini belirlemek gerekiyor. 
Açlık insülini 8-10 üniteden (özellikle 15 üniteden) fazla, tokluk şekeri 100’den yüksek ya da 85’ten az ise bu veriler insülin direncini matematiksel olarak da doğruluyor.
Ayrıca insülin direncini özel bir formülle de (HOMA-IR) hesaplamak mümkün. 
Açlık insülin dengenizi açlık kan şeker değerinizle çarpın. Bulduğunuz rakamı 405’e bölün. Çıkan rakam 205’ten büyükse sizde insülin direnci olabilir.

Direnci çözen üçlü

ÇÖZÜM1: Beslenme yanlışlarınızı çözün
Beslenme tarzınız, insülin direnci tuzağına düşüp düşmeyeceğinizin en önemli belirleyicisidir. İnsülin direnci problemini çözmenin yolu öncelikle insülin salgılanmasını tahrik eden yani pankreası fazlaca uyaran yiyeceklerden uzak kalmaktan geçiyor. Bu yiyecekler arasında bal, pekmez, reçel, pizzalar, burger ekmekleri, beyaz pirinç, hatta dozu kaçırılırsa undan yapılmış makarna da var.

ÇÖZÜM 2:Egzersizi unutmayın
İnsülin direncini yenmek için kaslarınızı da sık ve çok kullanmanız gerekiyor. Zira insüline direnç gösteren dokuların en başında kaslarınız geliyor.
En etkili ilaçlar “daha çok kas dokusu” ve “bu dokuyu daha sık ve çok kullandıran aerobik egzersizler” oluyor.
Araştırmalar her gün 35-45 dakika egzersiz yapmanın mükemmel bir “direnç kırıcı” olduğunu gösteriyor. Sıkı bir yürüyüşün etkisinin 48 saat kadar sürdüğünü gösteren bulgular var, sorunu çözmek için gün aşırı yürümeniz bile yetiyor. 

ÇÖZÜM 3: Gerektiğinde ilaçlardan faydalanın
İnsülin direncini azaltmak için kullanılan ilaçlar da var. Hatta bu ilaçlardan biri halk arasında popüler hale geldi. Kilo sorunu olanlar arasında gittikçe yaygınlaşan “METFORMİN” efsanesi ve “Metforminmania” salgınının sebebi bu!
İçinde metformin bulunan ilaçların insülin direncini azaltmadaki olumlu katkıları önemli. Ama siz siz olun, önemli yan etkileri olabilen bu ilaçları doktorunuza danışmadan kullanmayın.
Sorunu yalnızca metformin yutarak çözmeye de kalkışmayın. Her ilaç gibi bunun da kişiye özel doz ayarlamaları gerektirdiğini unutmayın.

OSMAN MÜFTÜOĞLU - HÜRRİYET