İngiltere ekonomisi için 'tehlike çanları' çalıyor

Göreve geldikten sadece altı ay sonra yüksek vergiler, popüler olmayan harcama kararları ve siyasi skandallar nedeniyle öfkeyle karşı karşıya olan İngiltere'nin İşçi Partisi hükümeti, şimdi de sol eğilimli programını raydan çıkarma riskini barındıran artan borçlanma maliyetleri ile karşı karşıya.

Yatırımcıların ülke borcunu finanse etmek için talep ettikleri fiyatı yansıtan İngiltere'nin 10 yıllık tahvillerinin getirisi, durgun ekonomik büyüme ve inatla yüksek seyreden enflasyon endişeleriyle 16 Eylül'den bu yana 1,1 puandan fazla arttı.

Euronews'te yer alan habere göre, bu durum İngiltere'nin borçlanma maliyetlerini 2008 mali krizinden bu yana en yüksek seviyesine çıkardı.

Borçlanma maliyetleri arttıkça, hükümetin ülkenin tehlike çanları çalan Ulusal Sağlık Hizmeti (NHS), ordu, acil durum hizmetleri ve okullar için harcayacak daha az parası oluyor.

Aralık ayında enflasyon oranının biraz düşmesiyle yetkililer kısa bir nefes almış olsa da, işler hızlı bir şekilde tersine dönmezse Başbakan Keir Starmer, İşçi Partisi'nin temmuz ayında ezici bir seçim zaferi kazanmasına yardımcı olan harcamaları artırma ve çalışanlar üzerindeki vergi artışlarından kaçınma vaatlerini gözden geçirmek zorunda kalabilir.

Sorunlar kısmen, ithal mallar üzerindeki vergileri arttırma vaadiyle dünya ekonomisini sarsan ve küresel tahvil faizlerini yükselten Donald Trump'ın Beyaz Saray'a geri dönmesinden kaynaklanıyor.

Ancak İngiltere Hazine Bakanı Rachel Reeves, ekonomik planını ekonomik büyümenin vergi gelirlerini arttıracağı varsayımı üzerine kurduğu için sorun kısmen hükümetin kendi eseri olarak görülüyor.

Son kargaşayı neler tetikledi?

İngiliz yatırım şirketi Hargreaves Lansdown'un para ve piyasalar müdürü Susannah Streeter, Trump'ın ithal mallara yüksek gümrük vergileri uygulama planının ABD'de tüketici fiyatlarını artıracağı ve merkez bankasının faiz oranlarını daha uzun süre yüksek tutmaya sevk edeceği endişesinin dünyanın dört bir yanındaki tahvil yatırımcılarını korkuttuğunu açıkladı.

Yüksek fiyatlar, tahvil sahiplerinin yatırımlarının enflasyon sebebiyle erozyona uğramadığından emin olmak istemelerinin daha yüksek borçlanma maliyetlerine yol açabileceğini düşündürüyor.

Sadece birkaç ay önce yatırımcılar, ABD Merkez Bankası'nın (FED) bu yıl birden fazla faiz indirimini onaylayacağını düşünüyordu. Şimdi ise sadece bir faiz indirimi bekliyorlar.

İngiltere hükümet politikalarına odaklanan bir düşünce kuruluşu olan Institute for Fiscal Studies geçen hafta yaptığı açıklamada, "Sonbaharın başından bu yana gilt getirilerindeki artış, İngiltere hükümetinin son haftalarda veya aylarda aldığı herhangi bir karardan ziyade büyük ölçüde küresel faktörlerin sonucu gibi görünüyor ve büyük ölçüde önümüzdeki yıllarda daha yüksek merkez bankası faiz oranlarına yönelik piyasa beklentilerini yansıtıyor," dedi.
Gilts, İngiltere hükümeti tarafından ihraç edilen ve Londra Menkul Kıymetler Borsası'nda işlem gören bir tahvil türü.

Sadece tehlike çanları İngiltere için mi çalıyor?

ABD de dahil olmak üzere pek çok ülkede borçlanma maliyetleri artıyor. Ancak İngiltere, ekonomisinin durumu ve yüksek devlet borçları nedeniyle bu duruma özellikle maruz kalıyor.

Tüketici fiyatları enflasyonu Aralık ayına kadar olan 12 aylık dönemde bir önceki aya göre yüzde 2,6'dan yüzde 2,5'e geriledi. Bu oran İngiltere Merkez Bankası'nın yüzde 2'lik hedefinden hâlâ çok uzakta.

İngiliz ekonomisi, son aylarda durağan bir seyir izledi. Son hükümet istatistikleri, gayrisafi yurtiçi hasılanın (GSYH) ilk çeyrekte yüzde 0,7 ve ikinci çeyrekte yüzde 0,4 büyümesinin ardından Eylül ayına kadar olan üç aylık dönemde durgun olduğunu gösterdi.

Bu kısmen hükümetin işverenler tarafından ödenen Ulusal Sigorta vergilerini ve işyeri düzenlemelerini artırma kararından kaynaklanıyor ve bazı şirketlerin yatırım ve işe alımları durdurmasına neden oluyor.

"İngiltere'de de şu anda fırtınanın eşiğinde olunduğunu" belirten ve "işsizlik ve fiyat artışı korkularının hakim olduğunu" söyleyen Streeter, sözlerine şöyle devam etti: "Ekonominin durgunlaştığına dair endişelerle birlikte enflasyon İngiltere Merkez Bankası'nın hedefinden uzaklaştı. Bu da yatırımcıları İngiltere devlet borçlarını tutma konusunda tedirgin ediyor."

İngiltere'nin borcu rekor seviyede

İngiltere'nin devlet borcu kasım ayında ekonomik çıktının yüzde 98'inden fazlasına ulaştı. Bu, İngiltere'nin İkinci Dünya Savaşı'ndan kalan borçlarını ödemeye devam ettiği 1963 yılından bu yana görülen en yüksek seviye.

Reeves, GSYH'ye oranla borcun azaltılmasına yardımcı olmak için ekonomik büyümeye güveniyordu. Ayrıca, hükümetin 2030 yılına kadar günlük harcamaları finanse etmek için borçlanmasını yasaklayacak yeni mali kurallar getirirken, çalışanlar üzerindeki vergileri artırmama sözü verdi.

Daha yüksek borçlanma maliyetleri bu hedeflere ulaşmayı daha da zor hale getirebilir. Enstitünün direktörü Paul Johnson, buna rağmen Reeves'in vaatlerinden vazgeçmesinin zor olacağını belirtti.

Johnson geçtiğimiz hafta sonu BBC'ye verdiği demeçte, "Reeves bu konuda gerçekten çok kararlı ve piyasaların Birleşik Krallık'ın durumu konusunda oldukça endişeli olduğunu gördük. Bunun nedeni kısmen borcumuzu finanse etmek ve Çin gibi ülkelerle olan ticaret açığımız gibi şeyleri finanse etmek için uluslararası finans akışına çok bağımlı olmamızdır," dedi.

Ne yapılmaya çalışılıyor?

Tüm bunlar, yeni İşçi Partisi hükümetinin, ulusal güvenlik kaygılarını dile getiren eleştirmenlere rağmen ticaret ve iş ilişkilerini artırmak için Çin'e ulaşmak gibi riskler almak zorunda olduğu anlamına geliyor.

Reeves kısa bir süre önce Çin'e üç günlük bir ziyaret gerçekleştirerek piyasaları sakinleştirmeye çalışmak yerine yatırım arayışına girdi. Bazıları bu geziyi alaya alırken, Reeves Çin'in İngiltere'ye göz ardı edemeyeceği bir büyüme fırsatı sunduğunda ısrar etti.

The Times'taki yazısında Reeves, "Çin'le ilişki kurmamayı seçmek hiçbir seçim yapmamak demektir," dedi.

Borçlanma maliyetlerinin yüksek seyretmesi halinde Reeves'in seçenekleri tükenebilir ve harcaması gereken para miktarı azalabilir.

Reeves'in Parlamento'yu ülkenin mali durumu hakkında bilgilendireceği ve Bütçe Sorumluluğu Ofisi'nin ekonomik ve mali tahminlerini güncelleyeceği 26 Mart'ta bir politika değişikliği gelebilir.

Streeter, "Nihayetinde yatırımcılar paniğe kapılmamalı. Finansal piyasalar dalgalanmalarla boğuşabilir ancak uzun vadede bu durum dengelenme eğilimindedir," değerlendirmesini yaptı.

Tahvil krizi büyüyor, sterlinde yüzde 8 düşüş bekleniyor

İngiltere'de enflasyon sürpriz yaptı

İngiltere'de vergi artışına karşılık perakendeciler harekete geçecek