İhracattaki şok gerilemenin nedenleri

Türkiye İhracatçılar Merkezi (TİM) dün mayıs ayı ihracat rakamlarını açıkladı. Güngör Uras, Milliyet'teki yazısında, TİM'in açıkladığı rakamlara göre ihacatta yaşanan şok düşüşü değerlendirdi. İşte Uras'ın o yazısı:

Mayıs ayında ihracat “çöktü”... İhracat geliri, geçen yılın mayıs ayına göre yüzde 19.0 azaldı.
Geçen yılın mayıs ayında 13.3 milyar dolarlık ihracat yapmıştık. Bu yıl mayıs ayında ihracat geliri 10.8 milyar dolar oldu.
Sadece 1 ayda ihracattan 2.5 milyar dolar daha az gelir elde edebildik.
İhracat yılbaşından bu yana kötü gidiyor ama... Mayıs ayı gibisine rastlamamıştık.
İhracat ocakta yüzde 0.8 azaldı... Düzelir dedik. Şubatta ihracat geliri yüzde 6.5 azaldı... Düzelir dedik. Martta ihracattaki gerileme yüzde 14.6 olunca telaşlandık... Nisanda ihracat geliri yüzde 0.2 artınca... Tamam... Artış başlıyor diyerek sevindik... Derken... Mayısta beklenmedik oranda yüzde 19.0 oranında bir gerileme ortaya çıktı.
Ocak-mayıs, 5 aylık ihracat geliri geçen yıl 66.8 milyar dolar iken, bu yılın aynı döneminde 61.2 milyar dolara geriledi. İlk 5 ayda kayıp yüzde 8.3 oranında. Toplam 5.6 milyar dolar daha az ihracat geliri elde edebildik.

İhracata ne oldu?

Mayıs ayında ihracattaki bu kadar büyük gerilemenin arkasında ne var?
İlk akla gelen otomotiv sektöründe üretimin durması. Otomotiv ana sanayi ve yan sanayi ihracatta önde koşan sektörler. Evet. Mayıs ayında otomotiv sanayi ve yan sanayi ihracatında yüzde 27.4 gibi çok büyük oranda bir gerileme oldu. Geçen yılın aynı ayına göre ihracat gelirinde 559 milyon dolar azalma var ama... Diğer ihracat kalemleri de benzer şekilde olumsuz gelişme içinde.
Otomotiv ana sanayi ve yan sanayinin mayıs ayı ihracatında ağırlığı (toplamdaki payı) yüzde 13.7 oranında... Otomotivi yüzde 12.7 ağırlıkla kimya sanayii, yüzde 12.5 ağırlıkla hazır giyim sanayii izliyor.
Hazır giyim ve tekstil, bizim önemli üretim kollarımız. Tekstil ihracatı mayısta yüzde 14.9 oranında, hazır giyim ihracatı yüzde 18.4 oranında geriledi.
Mayısta demir çelik ihracatında 471 milyon dolar, demir ve demir dışı metaller ihracatında 330 milyon dolar, elektrikli makine ve elektronik eşya ihracatında 259 milyon dolar azalma oldu.

Pazar kaybediyoruz

İhracatımız neden azalıyor? Bugüne kadar ihracatçımız döviz fiyatının düşüklüğünden yakınırdı. Döviz fiyatları arttı. Evet euro ile dolar arasındaki eşitlik bozuldu ama, euro’nun TL karşılığı aynı çizgide duruyor. Evet dünya pazarlarında durgunluk var ama bizim Avrupa pazarı göreceli olarak iyileşiyor.
İhracattaki değişimle ilgili değerleme yaparken otomotiv sektörünün özel durumunu, demir-çelikte dünya pazarındaki değişimi bir yana koyarak, diğer ihraç ürünlerindeki gerileme üzerinde durmakta yarar var.
Diğer ihraç ürünlerimizde rakiplerimiz çoğaldı. Rakiplerimiz bizim pazarlara daha ucuz daha kaliteli ürünle girmeye başladı.
Biz sanayisi yeni yeni gelişen ülkelerin ihraç ettikleri ürünlerle dış piyasaya çıkma arayışındayız. Farklılaşmaya gidemiyoruz.
Bu nedenle pazar kaybediyoruz. Gelişmeleri iyi değerlendirmek zorundayız. İhracattaki gerileme geçici olmaktan çıkıyor. Devamlı hale geliyor. Bu ekonomimiz için çok önemli bir tehlikedir.

Büyüme olmaz

Türk ekonomisinin önümüzdeki yıllarda tek şansı ihracat talebine dayalı büyümedir. Talep olmadan üretim yapılamaz. İç talep yetersiz. İç talebe dayalı büyüme imkânı sınırlı. İhracat talebi devamlı artacak ki bu talebi karşılamak için yeni yatırımlar yapılsın, üretim artırılsın. İhracattaki gerileme ekonomiye durgunluk olarak yansır. Büyüme imkânı ortadan kalkar. 
Mayıs ayı ihracat tablosu bir tehlikeyi daha ortaya koyuyor. Otomotiv ana sanayi ve yan sanayi ihracatın ve ekonominin lokomotifi durumunda. Bu sektörlerdeki olumsuz gelişmeler önce ekonominin gelişmesini sonra ihracat gelirlerini olumsuz etkiliyor. Etkileyecek.
Mayıstaki üretim duraklamalarının, ihracata olumsuz etkisini haziranda göreceğiz. Temenni edelim ki (Temenni yetmez, gerekli tedbirleri alalım ki) yaşanan işçi-işveren anlaşmazlığının üretim ve ihracata olumsuz etkisi kalıcı olmasın. Otomotiv ana sanayi ve yan sanayinin ihracatının artışı önemlidir. Bu üretim kolları, zengin pazarlarda talebi olan ve talebi artan üretim kollarıdır.