Hesap açtırmaya Meksika modeli

TÜRKİYE’de 27 milyon kişiyi bulduğu tahmin edilen bankasızları finansal sisteme çekmek için çözüm arayan BDDK, uygun modeli Meksika’da buldu. Meksika’da cep numarasıyla hesap açılabilen ‘Finansal Kapsama’ projesinde 1.5 yılda 2.5 milyon kişi banka hesabı açtırdı.
TÜRKİYE’nin yüzde 12’ler seviyesinde olan iç tasarruflarını artırma çabaları ve kayıtdışı ile mücadele kapsamında Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), aradığı modeli, Meksika buldu. Meksika’da 2011 yılında uygulanmaya başlanan ‘Financial Inclusion’ (Finansal Kapsama) adlı modelde, hiçbir banka hesabı olmayanların, ülkenin en yaygın süpermarket zinciri Oxo’da hesap açmasına olanak verilerek, finansal sisteme katılımın artırılması sağlandı. Vatandaşların cep telefonu numarasını, hesap numarası olarak kullandıkları bu modelin detaylarını görüşmek üzere BDDK mart ayı başında Meksika’da projeyi yürüten eski Merkez Bankası ve Ulusal Bankacılık ve Menkul Değerler Komisyonu yöneticisi Carlos Lopez-Moctezuma ve ekibini Ankara’da ağırladı.
NİSANDA MEKSİKA YOLCUSU
Merkez Bankası ve Hazine Müsteşarlığı ile de görüşen Meksikalı heyetin temaslarından oldukça olumlu etkilenen BDDK yetkilileri, Meksika deneyimini dinledi, kayıtdışı ile mücadele ve tasarrufların artırılmasıyla ilgili olarak elde edilen sonuçları birlikte değerlendirdi. BDDK, şimdi gelişmeleri yerinde incelemek için nisan ayında Meksika’ya bir heyet gönderecek. Şu anda Garanti Bankası’nın yüzde 25 ortağı olan İspanyol BBVA’nın (Banco Bilbao Vizcaya Argentaria) üst düzey yöneticilerinden olan Carlos Lopez-Moctezuma’nın uyguladığı model ile 1.5 yılda Meksika’da 2.5 milyon kişi ilk kez Banka hesabı açtırdı. Süpermarketten açılan hesaplarla para yatırılması, para transferi yapılması ve fatura ödenmesi gibi tüm bankacılık hizmetlerini gerçekleştirmek mümkün.
ŞİLİ VE PERU DA UYGULADI
Nüfusun yüzde 40’ına denk gelen 20 milyon kişinin ‘unbanked (bankasız) olduğu Meksika’da 2007’de başlatılan çalışmalar için ilk etapta 3 yıllık bir araştırma süreci yaşandı. Herkesin cep telefonu numarasını hiç unutmamasının sağladığı kolaylıktan yararlanmak amacıyla 2010 başlatılan ‘Finansal kapsama’ projesi, daha sonra Şili ve Peru’da da uygulandı. Meksika’da 3 banka programa katılırken, Oxo süpermarketlerinden hesap açılması imkanına rağmen açılan hesapların yüzde 90’ı, banka şubelerinden açıldı. Vatandaşlar için asıl, teşvik edici olan, yıllardır kullandıkları cep telefonu numarasını hesap numarası olarak da kullanabilmeleri oldu.
Tüm bankaları davet edecek
BDDK’nın halen araştırma aşamasında olduğu bu projenin mevcut yasal altyapı ile uygulanması mümkün değil. Çünkü Bankacılık Kanunu’na göre Türkiye’de sadece mevduta toplama izni olan bankalar mevduat toplayabiliyor. Dolayısıyla Meksika’daki modelde olduğu gibi marketten hesap açılıp banka kartının alınması için yasada değişiklik yapılması gerekiyor. Meksika’daki modelde, marketten hesap açmak mümkün olduğu halde yine de yüzde 90’ının banka şubesinden açılmış olması nedeniyle Türkiye’nin modelinde süpermarket ayağını hiç uygulamaması öngörülüyor. Türkiye’nin cep numarasını öne çıkaran bir kampanya yapacağı buna da tüm bankaları davet edeceği belirtiliyor.
Türkiye'de 27 milyon bankasız var
Türkiye nüfusunun yaklaşık yüzde 99'u en az bir banka şubesinin bulunduğu ilçede yaşamasına rağmen uluslararası finansal kuruluşların tahminlerine göre Türkiye'de hiçbir bankacılık hizmeti almayan (bankasız) 27 milyon kişi bulunuyor.