'Hata'sız Merkez Bankası olmaz!

Bu yılın üçüncü çeyreğinde yaklaşık 2.1 milyar dolar net giriş kaydedilen Net Hata Noksan (NHN) kaleminde 12 aylık ortalama 8.1 milyar doları buldu. Bu tutarın toplam döviz gelirlerine oram ise yüzde 3.6 oldu. Rakamlar yüksek seyrederken Merkez Bankası çok eleştirilen Net Hata ve Noksan kalemini de masaya yatırdı.

Habertürk'ten Rahim Ak'ın haberine göre, banka kamuoyunda eleştiri konusu olan Net Hata ve Noksan kaleminin nedenlerini de sıraladığı açıklamasında diğer ülkelerdeki hatanın Türkiye'den daha fazla olduğunu ortaya koydu.

Merkez Bankası çalışmasında ödemeler dengesinin, her işlemin alacak ve borç şeklinde kaydedildiği bir muhasebe sistemi olduğu belirtilerek ödemeler dengesi konusu her işlemin mahiyeti ile ilgili kaleme kaydedilirken, karşı kaydının da bir başka kalemde yer alması gerektiği vurgulandı. Ancak uygulamada bu denkliğin her zaman sağlanamadığı belirtildi. Bunun nedeni olarak verilerin değişik kaynaklardan elde edilmesi gösterilerek değerleme, ölçme ve kayıt zamanı farklılıklarının ortaya çıktığı, dolayısıyla ilgili alacak ve borç kayıtları arasında farklılıklar oluşabildiği hatırlatıldı. Ardından da aslında ‘tek hatanın Türkiye’de olmadığını’ gösteren veriler sıralandı.

TÜRKİYE’DEN YÜKSEK OLAN HATA RAKAMLARI VAR

Merkez’in diğer ülkelerin hata kalemlerinin döviz varlıklarına ve milli gelire oranladığı çalışmada çeşitli yıllarda özellikle İsviçre, Norveç, İtalya ve Japonya’nın hata kaleminin yüksek seyrettiği ortaya konuluyor. Ayrıca, Arjantin, Çin, Almanya, Rusya ve Hindistan’da da bazı yıllarda yüksek düzeylerde hata olduğu göze çarpıyor. Aynı ülkelerin hatalarının milli gelire oranlaması sonucu Norveç ve İsviçre’nin dönem boyunca yüksek oranlara sahip olduğu, dönemsel olarak Güney Afrika için de yüksek değerlerin gerçekleştiği görülüyor.

HATAYA SEBEP OLAN 3 NEDEN

1: Turizm gelir ve giderlerinin izlenebilmesi için yürütülen anket çalışmaları sonucunda hesaplanan 'seyahat gelir veya gideri' bankaların döviz varlıklarına bire bir yansımamışsa, aradaki fark NHN kaleminde görülüyor.

2: 2008 yılından başlayarak  ihracat bedellerinin yurda getirilme zorunluluğunun  kaldırılması, Türklerin yurtdışında tuttukları mevduatlarda artışa; bu durum da bankalar sisteminden alınan veri ile gümrük kayıtlarından alınan verinin farklı olmasına  yol açtı. Bu fark NHN kalemine yansıtılıyor.

3: Uluslararası Ödemeler Bankası, Uluslararası Yerel Bankacılık İstatistikleri'nin 3 aylık bazda ve yaklaşık dört aylık bir gecikme ile yayımlanıyor olması ve veriler açıklanana kadar bankaların yurtdışı şubelerine ait verilerin ödemeler dengesi istatistiklerinde gösterge niteliğinde kullanılması sebebiyle oluşuyor.