Harcamada zengin-yoksul makası açıldı

Türkiye’de toplam tüketim harcamasının yüzde 37.2’sini en zengin yüzde 20’lik grup yaptı. En yoksul yüzde 20’lik grup toplam tüketimin sadece 8.5’ini gerçekleştirdi. Yani en zengin grup en yoksul grubun 4.5 katı daha fazla harcadı. Türkiye İstatistik Kurumu 2014 yılına ait hanehalkı tüketim harcamaları istatistiklerine göre Türkiye’nin milli gelirinden en az payı alan en yoksul grubun tüketim harcamaları payı 2013’e göre de azaldı. Öte yandan en zenginler toplam eğitim harcamalarının ise yüzde 64.7’sini tek başına yaptı. Bu en yoksulların eğitime harcadığı paranın tam 29 katı.

TÜİK verilerine göre hanehalkı başına aylık ortalama tüketim harcaması 2 bin 848 lira oldu. 2013 yılında bu rakam 2 bin 572 lira idi. Hanehalkları tüketim harcamalarında en yüksek payı yüzde 24.8 ile konut ve kira harcamaları alırken gıda ve içecek harcamaları yüzde 19.7 pay ile ikinci oldu. Hanehalkları toplam harcamalarının yüzde 2.1’ini sağlık harcamalarına, yüzde 2.4’ünü ise eğitime ayırdı.

YOKSULUN PAYI DÜŞTÜ

Toplam hanehalkı harcamalarının yanı sıra TÜİK hanehalklarının gelirden aldıkları paya göre tüketim harcamalarını da karşılaştırdı. Bu karşılaştırma Türkiye’nin en yoksul yüzde 20’luk bölümünün 2013 yılına göre tüketim harcamalarından aldığı payın gerilediğini de ortaya koydu. 2013 yılında toplam tüketim harcamalarının yüzde 8.8’ini en yoksul yüzde 20’lik dilim yaparken 2014 yılında sadece yüzde 8.5’lik bölümünü harcadılar. Yani en yoksulların tüketim harcamaları da azaldı. Gelirden en az payı alan ikinci yüzde 20’lik grubun tüketim harcamalarındaki payı yüzde 13,5’ten yüzde 13.7’ye çıkarken, orta sınıf olarak adlandırılabilecek yüzde 20’lik grubun tüketim harcamalarındaki payı yüzde 17.9’dan yüzde 17.8’e indi. Orta üst sınıf ise tüketim harcamalarının yüzde 22.8’ini gerçekleştirdi.

İÇKİYE HER GRUP HARCADI

Türkiye’nin en yoksul yüzde 20’lik kesimi toplam gıda harcamalarının yüzde 12.4’ünü yaparken en zengin yüzde 20’lik kesim yüzde 28.4’ünü yaptı. En zenginlerin gıda harcamalarındaki payı 1.1 puan artış gösterdi. Gelirden en az payı alan ikinci yüzde 20’lik grubun gıda harcamaları 2013’e göre 0.5 puan düştü ve yüzde 16.9’a indi. Orta üst sınıfın gıda harcamalarındaki payı ise yüzde 22.8’den yüzde 22.3’e indi. En zenginler giyim ve ayakkabı harcamalardının yüzde 40.9’unu, ulaştırma harcamalarının yüzde 45.7’sini, lokanta ve oteller harcamalarının ise yüzde 43.3’ünü yaptı. En yoksul, orta sınıf, orta üst sınıf en zenginlerin harcamalarına hiç bir tüketim kaleminde yaklaşamazken tek istisna içki ve sigara harcamalarında yaşandı. İçki ve sigara harcamalarının yüzde 29.2’sini en zenginler, yüzde 25.1’ini orta üst sınıf, yüzde 20.6’sını orta sınıf, yüzde 15.5’ini orta alt sınıf, yüzde 9.6’sını en yoksul grup yaptı.

HANGİ GRUP NEREYE HARCADI?

EN YOKSUL SINIF

Gelirden en az payı alan en yoksul yüzde 20’de bulunanlar gelirinin yüzde 32.8’ini kiraya, yüzde 28.8’ini ise gıdaya harcadı. Barınma ve yiyecek gibi en temel ihtiyaçlarına en fazla harcamayı yapan en yoksul grubun diğer harcaması ise yüzde 6 ile mobilya ile ev eşyasına oldu. Bu grup gelirinin sadece yüzde 0.6’sını eğitime aktarabildi. En yoksul kesimin en yüksek aylık geliri bin 407 lira olarak gösterildi.

ORTA ALT SINIF

Milli gelirden en az payı alan ikinci yüzde 20’lik grupta da en yoksul grup ile paralel bir tüketim paylaşımı yaşandı. Bu grup gelirinin yüzde 28.4’ünü kiraya, yüzde 24.3’ünü gıdaya verdi. Yüzde 12.7’lik payı ise ulaştırma harcamalarına aktardı. TÜİK orta alt sınıfın aylık gelirini en düşük bin 407 en yüksek 2 bin 80 lira olduğunu hesaplarken bu grupta en düşük harcama payı yüzde 1 ile eğitimin oldu.

ORTA SINIF

Orta sınıfn da gelirinin yüzde 25.8’i kiraya yüzde 22.1’i gıdaya gitti. Orta sınıf da gıdaya ve kiraya harcadı kalan en yüksek parayı da ulaştırma masraflarına aktardı. Mobilya ve ev aletlerine ise gelirinin yüzde 6.8’ini ayırdı. Bu grubun da en yüksek ortalama aylık geliri 2 bin 906 lira olarak hesaplandı.

ORTA ÜST SINIF

Gıdanın payının yüzde 20’nin altına düştüğü orta üst sınıfın gelirinin de yüzde 24’ü kira ve konut harcamalarına gitti. Ulaştırmanın payı da yüzde 18.7’ye çıktı. Milli gelirden aldıkları pay arttıkça ulaştırma, haberleşme ve eğitime gelirlerinden ayırdıkları paylar da artış gösteriyor. Bu grubun ortalama en yüksek aylık geliri de 4 bin 193 lira.

EN ZENGİN SINIF

Gıdaya gelirlerinden harcadıkları pay sadece yüzde 15.1 olan en zengin grup gelirlerinden en fazla payı yüzde 21.9 ile ulaştırmaya harcadı. İkincilik yüzde 21.6 ile konut ve kira harcamalarında. Bu grup eğitime de gelirlerinin yüzde 4.2’sini aktardı. En zengin grubun en yüksek ortalama aylık geliri hesabı ise yok.

Gıda harcamalarını  kim yaptı? (%)
En yoksul 12.4
Orta alt 16.9
Orta sınıf 20.0
Orta üst 22.3
En zengin 28.4

Ulaştırmaya kim harcadı? (%)
En yoksul 4.2
Orta alt 9.8
Orta sınıf 16.4
Orta üst 24.0
En zengin 45.7

Eğitim harcamasını kim yaptı? (%)
En yoksul 2.2
Orta alt 5.6
Orta sınıf 10.6
Orta üst 16.9
En zengin 64.7

En yoksul sınıf (%)
Gıda 28.8
İçki ve sigara 4.8
Giyim ve ayakkabı 4.0
Konut ve kira 32.8
Mobilya. ev aletleri 6.0
Sağlık 2.2
Ulaştırma 8.8
Haberleşme 2.9
Eğlence 1.9
Eğitim 0.6
Lokanta ve oteller 4.5
Çeşitli mal ve hizmet 2.9

Orta alt sınıf (%)
Gıda 24.3
İçki ve sigara 4.8
Giyim ve ayakkabı 4.5
Konut ve kira 28.4
Mobilya. ev aletleri 6.6
Sağlık 2.0
Ulaştırma 12.7
Haberleşme 3.4
Eğlence 2.8
Eğitim 1.0
Lokanta ve oteller 4.8
Çeşitli mal ve hizmet 4.6

Orta sınıf (%)
Gıda 22.1
İçki ve sigara 4.9
Giyim ve ayakkabı 4.8
Konut ve kira 25.8
Mobilya. ev aletleri 6.8
Sağlık 2.0
Ulaştırma 16.4
Haberleşme 3.8
Eğlence 2.5
Eğitim 1.4
Lokanta ve oteller 5.6
Çeşitli mal ve hizmet 3.8

Orta üst sınıf (%)
Gıda 19.3
İçki ve sigara 4.7
Giyim ve ayakkabı 5.3
Konut ve kira 24.0
Mobilya. ev aletleri 6.9
Sağlık 2.0
Ulaştırma 18.7
Haberleşme 4.1
Eğlence 3.1
Eğitim 1.8
Lokanta ve oteller 6.0
Çeşitli mal ve hizmet 4.2

En zenginler (%)
Gıda 15.1
İçki ve sigara 3.3
Giyim ve ayakkabı 5.6
Konut ve kira 21.6
Mobilya. ev aletleri 6.8
Sağlık 2.3
Ulaştırma 21.9
Haberleşme 3.8
Eğlence 3.7
Eğitim 4.2
Lokanta ve oteller 7.0
Çeşitli mal ve hizmet 4.8