Hangi vergi suçlarında hapis cezası var

TV’de, haberlerde izledim... Olay yeri Filipinler: Onlarca lüks ve yeni otomobil yan yana dizilmiş, üzerlerinden dozer geçiyor... Ve tabii kaçakçıların arabaları hurda haline geliyor. Bu işlemi yapan devlet, talimatı veren Filipinler Devlet Başkanı Rodrigo Duterte...

Değerli arabaları satıp gelir de elde etmek varken, belli ki öncelikle “âleme ibret olsun” mesajı vermek, “kaçakçılara gözdağı” vermek amaçlanmış.

Bu ceza yönteminin, ‘dozerle arabaları imha etmenin’ caydırıcı etkisi Filipinler’de ölçülecektir. Biz şimdi ülkemizdeki vergi mevzuatına göz atalım... Bakalım vergi kaçakçılığında hangi cezalar uygulanıyor?

Konu hassas... Vergi kaybı tespit edildiğinde parasal ceza da var, kaçakçılık suçu tespit edildiğinde hapis cezası da var.

Önce hürriyeti bağlayan, ‘hapis cezası’ yaptırımı olan suçlara bakalım.

Vergi Usul Kanunu’nda (VUK) kaçakçılık suçu için süre bakımından üç farklı hapis cezası öngörülüyor. (Md.359)

HAPİS CEZASI

a- 18 aydan 3 yıla kadar hapis cezası

1- Defter ve kayıtlarda hesap ve muhasebe hileleri yapanlar, gerçek olmayan veya kayda konu işlemlerle ilgisi bulunmayan kişiler adına hesap açanlar veya defterlere kaydı gereken hesap ve işlemleri vergi matrahının azalması sonucunu doğuracak şekilde tamamen veya kısmen başka defter, belge veya diğer kayıt ortamlarına kaydedenler,

2- Defter, kayıt ve belgeleri tahrif edenler veya gizleyenler veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenleyenler veya bu belgeleri kullananlar, hakkında on sekiz aydan üç yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. (VUK Md. 359/a)

b- 3 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası:

Defter, kayıt ve belgeleri yok edenler veya defter sahifelerini yok ederek yerine başka yapraklar koyanlar veya hiç yaprak koymayanlar veya belgelerin asıl veya suretlerini tamamen veya kısmen sahte olarak düzenleyenler veya bu belgeleri kullananlar, üç yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. (VUK Md. 359/b)

c- 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası:

Maliye Bakanlığı ile anlaşması bulunan kişilerin basabileceği belgeleri, Bakanlık ile anlaşması olmadığı halde basanlar veya bilerek kullananlar iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. (VUK Md. 359/c)

Saydığımız bu fiillerle vergi kaybına sebebiyet verilmesi halinde ‘verginin üç katı kadar’ parasal vergi ziyaı (kaybı) cezası da ayrıca uygulanıyor.

Para cezası uygulanan işlemler:

- Mükellefin veya sorumlunun vergilendirme ile ilgili ödevlerini zamanında yerine getirmemesi veya eksik yerine getirmesi yüzünden vergi zamanında tahakkuk ettirilmediğinde veya eksik tahakkuk ettirildiğinde,

- Şahsi, medeni haller veya aile durumu hakkında gerçeğe aykırı beyanlar ile veya sair (diğer) suretlerle verginin noksan tahakkuk ettirilmesine veya haksız yere geri verilmesine sebebiyet verildiğinde,

vergi ziyaı (kaybı) oluşur. Mükellef veya sorumlu hakkında kayba uğratılan ‘verginin bir katı tutarında’ vergi ziyaı cezası kesilir. (VUK Md. 344)

İÇİNDE NELER VAR

Vergilerde çok sayıda düzenleme içeren önceki torbada, büyük çoğunlukla mükelleflerin vergi yükünü arttıran maddeler vardı. (5 Aralık 2017 tarihli Resmi Gazete’ de yayımlanan 7061 sayılı yasa) Kurumlar vergisinin oranı -üç yıl için- yüzde 20’den 22’ye çıkarıldı, otomobillerde MTV yükü arttırıldı, gazozlara, enerji içeceklerine yüzde 10 ÖTV getirildi, kira gelirlerinde götürü giderin oranı yüzde 25’den, yüzde 15’e düşürüldü...

Bu kez (ocak sonunda ve şubat başında), meclise üç torba yasa tasarısı daha geldi: “Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Amacıyla İcra ve İflas Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Tasarısı”, “Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı” ve “Vergi Kanunları İle Bazı KHK’larda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Tasarısı”. Torbalardan ikisinin adından da anlaşılacağı üzere ‘yatırım ortamının iyileştirilmesi’ amaçlanıyor. Diğer üçüncü torbada da çoğunlukla yine vatandaşın ve işletmelerin vergi yükünü azaltmaya ve işlemlerini kolaylaştırmaya yönelik maddeler mevcut.

16 yaş üzeri araçlar için 10 bin liraya kadar ÖTV (hurda) indirimi sağlanıyor. Otomotiv sektöründe hoparlör, radyo, navigasyon cihazı, monitör gibi mallar için ödenen ÖTV’nin imalatçılara iade edilmesi sağlanıyor. Yeni makine teçhizat alımlarında KDV istisnası ve amortisman giderinde artırım imkanı, amatör sporculara devlet desteği, yurtdışından Türkiye’ye gelen sermaye için kur değerlemesine tabi tutulmama imkanı gibi avantajlar sağlanıyor.

Çalışma yaşamına yönelik de teşvikler var: 100 liralık asgari ücret desteğinin 2018’de de devamı sağlanıyor, asgari ücretlinin vergi oranı ilk dilimde (yüzde 15) sabitleniyor, yeni işe alınan çalışanlara vergi ve sigorta primi teşviki sağlanıyor, çalışanlara sağlanacak kreş imkânı için gelir vergisi istisnası sağlanıyor...

Yasa tasarısına mecliste son halinin verilmesi ve sonrasında Cumhurbaşkanı onayı ve resmi gazetede yayımlanmasıyla ilgili düzenlemeler hayata da geçecektir. Yeni düzenlemelerin; vatandaşa ve işletmelere etkilerini yasanın yayımlanması sonrasında ayrıca ele alacağız. Torba yasa tasarısının hali hazırdaki tüm maddeleri ve Maliye Bakanlığı’nın tasarı hakkındaki açıklamaları www.vergidoktoru.com.tr internet adresinden görülebilir.