Gurbetçilerin KKM'ye ilgisi sınırlı kaldı

Döviz kurlarındaki sert yükseliş sonrası yurtiçinde vatandaşın döviz talebini düşürmek ve Merkez Bankası rezervlerini güçlendirmek için uygulamaya giren kur korumalı mevduat hesabı Merkez Bankası tarafından şubat ayında yurtdışı yerleşikler için de geçerli hale getirildi. Dünya'dan Şebnem Turhan'ın haberine göre şubatta başlayan ve YUVAM hesabı olarak adlandırılan uygulama yurtdışında yaşayan Türk vatandaşlarının mevduatını TL’ye dönüştürmeyi hedefliyordu. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerine göre YUVAM hesabının devreye alınmadan önceki ocaktan temmuz sonuna kadar yurtdışı yerleşiklerin TL cinsi mevduatı yüzde 45,33 artarak 72 milyar 191 milyon liraya çıksa da toplam yurtdışı yerleşiklerin mevduatı içindeki payı sadece 0.5 puan yükseldi. Yurtdışı yerleşiklerin Türkiye’deki hesaplarında ağırlık ise döviz mevduatında. BDDK verilerine göre yurtdışı yerleşiklerin döviz mevduatı büyüklüğü 389 milyar 350 milyon lira ve ocaktan temmuza yükseliş 40,32 ve payı ise yüzde 82,8. Yurtdışı yerleşiklerin toplam mevduatı ise 470 milyar 187 milyon lira oldu. Merkez Bankası YUVAM hesaplarının büyüklüğüne ilişkin verileri yayımlamıyor. Ancak Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun aylık verilerinden bankacılık sektöründeki yurtdışı yerleşiklerin TL ve yabancı para cinsi mevduatlarının ayrıntılarına ulaşılabiliyor. YUVAM hesabının işleyişi de bankacılık sektörü üzerinden yürütüldüğü için bu hesaplardaki değişim YUVAM hesabı uygulamasının gidişatı hakkında bilgi veriyor.

TL mevduatın toplam mevduattaki payında 0.5 puanlık artış

BDDK en son temmuz ayı verilerini açıkladı. Buna göre yurtdışı yerleşiklerin Türk bankalarındaki toplam mevduatı 470 milyar 187 milyon lira seviyesinde. Türk bankalarındaki toplam mevduatta yurtdışı yerleşiklerin payı yüzde 6,3 seviyesinde. Temmuz itibariyle bankacılık sektörünün mevduat büyüklüğü 7 trilyon 456 milyar 945 milyon lira. Ocakta ise yurtdışı yerleşiklerin mevduatının bankacılık sektöründeki toplam mevduatındaki payı yüzde 6,2 idi. Yurtdışı yerleşiklerin YUVAM hesabı devreye girmeden önce ocak ayında toplam mevduatı 333 milyar 546 milyon lira idi. Temmuzda 470 milyar 187 milyon liraya çıkıldığı için YUVAM hesabı sonrasında yurtdışı yerleşiklerin Türk bankalarındaki toplam mevduatı yüzde 41 artış gösterdi. Yurtdışı yerleşiklerin ocakta 49 milyar 674 milyon lira olan TL cinsi mevduatı temmuzda 72 milyar 191 milyon liraya çıkarken, döviz cinsi mevduatı da ocaktaki 277 milyar 469 milyon liradan 389 milyar 350 milyon liraya çıktı. Yurtdışı yerleşiklerin toplam mevduatının içinde TL mevduatın payı ocakta yüzde 14,89 seviyesindeydi, YUVAM hesabının devreye girmesi sonrası temmuz itibariyle bu pay yüzde 15,35’e yükseldi. Döviz mevduatının payı ise ocaktaki yüzde 83,18 seviyesinden temmuzda yüzde 82,80’e geriledi. Yani yurtdışı yerleşiklerin Türk bankalarındaki toplam mevduatında TL mevduatın payı 0.5 puan arttı, döviz mevduatın payı da 0.4 puan azaldı. TL mevduatta 1 milyon lira ve üzeri mevduat hep büyük bir pay sahibi iken YUVAM hesabının devreye girmesinin ardından hızlı bir yükseliş sergiledi. BDDK verilerinden yapılan hesaplamaya göre TL mevduatta 10 bin liraya kadar olan mevduat ocaktan temmuza yüzde 9,55, 10 bin ile 50 bin TL arası mevduat yüzde 20,75, 50 bin ile 250 bin arası mevduat yüzde 11,95, 250 bin ile 1 milyon lira arası mevduat yüzde 28,12 artış gösterdi. 1 milyon ve üzeri mevduat ise ocak ayından temmuz sonuna kadar yüzde 89,15 gibi çok hızlı bir artış sağladı. Bu hızlı artışın sonrasında ise yurtdışı yerleşiklerin TL mevduatı içinde 1 milyon ve üzeri mevduatın payı ocaktaki yüzde 39,36 seviyesinden temmuzda yüzde 47,33'e çıktı. Bu payda yaklaşık 11 puanlık artışa işaret ediyor.

Yurtdışı yerleşiklerin Türk bankalarındaki mevduatının vade yapısı yine YUVAM hesabı hakkında bilgi veriyor. En büyük pay vadesiz hesaplarda bulunurken 3-12 ay arası vade aşamalarındaki ocaktan bu yana artış dikkat çekici. YUVAM hesapları ise 3, 6, 12 ve 24 aylık vadelerde açılabiliyor. Temmuz sonu itibariyle yurtdışı yerleşiklerin 1 aya kadar vadede 22 milyar 36 milyon lira, 1-3 ay arası vadede 116 milyar 142 milyon lira, 3-6 ay arası vadede 27 milyar 420 milyon lira, 6-12 ay vadede 23 milyar 664 milyon lira ve 1 yıl üzeri vadede ise 75 milyar 896 milyon lira yer alıyor. Ocakta yurtdışı yerleşiklerin vadesiz hesabında 128 milyar 571 milyon lira bulunurken 1 aya kadar vadede 18 milyar 542 milyon lira, 1-3 ay arası vadede 91 milyar 969 milyon lira, 3-6 ay arası vadede 17 miyar 416 milyon lira, 6-12 ay arası vadede 17 milyar 759 milyon lira ve 1 yıl üzeri vadede ise 59 milyar 290 milyon lirası bulunuyordu. Bu veriler en yüksek artışın 3-6 ay arası vadede yüzde 57,4 ile yaşandığını ortaya koyarken ikincilik de yüzde 33,25 ile 6-12 ay arası vadede oldu. Bu veriler şayet yurtdışı yerleşikler YUVAM hesabı açtıysa 3 ile 12 ay vadeyle açtıkları sonucuna götürebilir. Diğer vadelerde ise artış 3 ay vadede yüzde 26,3, 1 aya kadar vade yüzde 18,8 ve 1 yıl üzerinde ise yüzde 28 olarak hesaplandı. Yurtdışı yerleşiklerin toplam mevduatının yaklaşık yüzde 43,6'sının vadesiz hesapta yer alıyor. BDDK verilerine göre yurtdışı yerleşiklerin Türk bankalarında 205 milyar 31 milyon lirası vadesiz hesaplarda bulunuyor.

Yurtdışına yerleşik mudi sayısında %6,62’lik artış

BDDK verilerine göre yurtdışı yerleşiklerin Türk bankalarındaki mevduatların ezici bir çoğunluğu gerçek kişilerin elinde. Gerçek kişilerin TL ve döviz mevduatının toplam yurtdışı yerleşiklerin mevduatındaki payı yüzde 76,5 seviyesinde. Yurtdışında yerleşik gerçek kişiler YUVAM hesabı devreye girdikten sonra Türk bankalarındaki TL mevduatlarını ocaktaki 44.4 milyar liradan temmuzda 66 milyar liraya yükselterek yüzde 48,63 arttırdı. Aynı dönemde yurtdışı yerleşik gerçek kişilerin döviz mevduatı da ocaktaki 219.2 milyar liradan temmuzda 293.6 milyar liraya çıkarak yüzde 34 artış gösterdi. Yurtdışında yerleşik ticari ve diğer kuruluşların TL mevduatı ocak ayındaki 5.3 milyar liradan 6.2 milyar liraya yani yüzde 17,32'lik artış yaşadı. Yurtdışına yerleşik ticari ve diğer kuruluşların döviz mevduatı ise ocaktaki 58.3 milyar liradan yüzde 64,31 artışla temmuzda 95.7 milyar liraya çıktı. Yurtdışında yerleşik mudi sayısı ocakta 1 milyon 775 bin 221 iken temmuzda 1 milyon 892 bin 862'ye çıktı. Yani yüzde 6,62 artış gösterdi.

KKM’nin toplam mevduattaki payı %16,4’e yükseldi

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) verilerine göre kur korumalı mevduat 26 Ağustos itibariyle 1 trilyon 277 milyar 323 milyon liraya yükseldi. Bankacılık sektöründeki toplam mevduat ise 7 trilyon 782 milyar 331 milyon lira oldu. Böylece KKM'nin toplam mevduattaki payı yüzde 16,41'e yükselmiş oldu. Sektörün kredi hacmi ise 26 Ağustos itibarıyla 32 milyar 236 milyon lira arttı. Söz konusu dönemde toplam kredi hacmi 6 trilyon 595 milyar 954 milyon liradan 6 trilyon 628 milyar 190 milyon liraya çıktı. Verilere göre, tüketici kredileri tutarı, 26 Ağustos itibarıyla 5 milyar 544 milyon lira artışla 940 milyar 333 milyon liraya çıktı. Söz konusu kredilerin 353 milyar 402 milyon lirası konut, 27 milyar 880 milyon lirası taşıt ve 559 milyar 52 milyon lirası ihtiyaç kredilerinden oluştu. Söz konusu dönemde taksitli ticari kredilerin tutarı 9 milyar 991 milyon lira artarak 872 milyar 967 milyon liraya yükseldi. Bankaların bireysel kredi kartı alacakları da yüzde 3,6 artışla 315 milyar 571 milyon liraya çıktı. Bireysel kredi kartı alacaklarının 138 milyar 537 milyon lirası taksitli, 177 milyar 34 milyon lirası taksitsiz oldu. BDDK haftalık verilerine göre, bankacılık sektöründe takipteki alacaklar, 26 Ağustos itibarıyla bir önceki haftaya göre 907 milyon lira artarak 163 milyar 218 milyon liraya çıktı.