Golan Tepeleri neden bu kadar önemli?

Bakanlar Kurulunu 2016 yılında Golan Tepeleri'nde toplayan İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, İsrail ve Suriye'nin yanı sıra Lübnan ve Ürdün'le de sınır olan bu bölgenin "sonsuza kadar İsrail'e ait kalacağı" yönünde açıklama yapmış, dünyaya burayı "İsrail toprağı" olarak tanıma çağrısında bulunmuştu. Ancak İsrail o dönem aradığı uluslararası desteği bulamamıştı.

Netanyahu'nun bu çağrısına aradığı olumlu yanıt tam üç yıl sonra Trump yönetiminden geldi. ABD Başkanı Donald Trump dün bir tweet atarak, "52 yıl sonra Amerika Birleşik Devletleri'nin, bölgesel istikrar ve İsrail'in güvenliği için kritik derecede stratejik öneme sahip olan Golan Tepeleri üzerindeki İsrail egemenliğini tam olarak tanımasının zamanı geldi" açıklamasını yaptı.

Trump, daha önce de Kudüs'ü "İsrail'in başkenti" olarak tanımış ve İran'la yapılan nükleer anlaşmadan çekilerek Tahran yönetimini yeniden "düşman" ilan  etmişti.

Öte yandan Trump'ın bu kararının İsrail'de 9 Nisan'da yapılacak genel seçimler öncesine gelmesi dikkat çekti. Bu hamlenin seçimlerde Netanyahu'nun elini güçlendireceği yorumları yapılıyor.

Bölge zengin "su" yataklarına sahip

Golan Tepeleri'ni İsrail için önemli kılan etkenlerin başında güvenlik ve su geliyor. Bölge güvenlik açısından gözardı edilemeyecek bir konumda ve zengin su yataklarına sahip. İsrail toplam su ihtiyacının üçte birini Şeria Nehri ve Golan Tepeleri'ndeki su kaynaklarından temin ediyor.

Bölgenin en yüksek noktalarından biri olan ve Şam'a sadece 60 kilometre uzaklıkta bulunan Golan Tepeleri'ni elinde tutan İsrail, bu sayede komşu ülkelere karşı büyük bir stratejik avantaj sağlıyor. Uluslararası hukuka göre Suriye toprağı olan ancak fiilen İsrail'in işgali altında bulunan Golan Tepeleri'nin bu iki ülke dışında Lübnan ve Ürdün'le de sınırı bulunuyor.

Yahudilere ait kutsal metinlerde birçok kez Golan bölgesine atıfta bulunulması da bölgeyi çoğu dindar Yahudi'nin gözünde kutsallaştırıyor. Bu tür nedenlerle İsrail iç siyasetinde de önemli bir yer tutan Golan Tepeleri, İsrail tarafından "ülkelerinin vazgeçilmez bir parçası" olarak görülüyor.

Golan Tepeleri'nde 30'dan fazla Yahudi yerleşim birimi bulunuyor. Buralarda 20 bin civarında Yahudi yaşıyor. Bölgede ayrıca 25 bin civarında da Suriyeli Dürzi Arap yaşıyor.

Bölgeyle ilgili gelişmeler şu şekilde:

1967: İsrail, Altı Gün Savaşı olarak da bilinen Arap-İsrail Savaşı sırasında Golan Tepeleri'ni ele geçirdi.

1973: Suriye, askeri harekat başlatarak İsrail'den Golan Tepeleri'ni geri almayı denedi ancak başarısız oldu.

1974: İsrail ve Suriye, Golan Tepeleri'ndeki kuvvetlerini geri çekerek askeri çatışmayı sonlandırmaya razı oldu. Aynı yıl barış gücü askerleri bölgeye konuşlandırıldı.

1981: İsrail, Golan Tepeleri'ni ilhak ettiğini açıkladı, ancak uluslararası toplum bu kararı bugüne kadar tanımadı.

2000: Golan Tepeleri'nin Suriye'ye iadesi hedefiyle, ABD'nin ara buluculuğunda başlatılan müzakereler başarısızlıkla neticelendi.

2008: Suriye ve İsrail, Türkiye'nin ara buluculuğunda yeniden dolaylı görüşmelere başladı. İsrail Başbakanı Ehud Barak'ın yolsuzluk davası nedeniyle istifa etmesiyle görüşmeler sonlandırıldı.

2013: Mart 2011'de patlak veren Suriye iç savaşı 2013 yılında Golan Tepeleri'ne kadar ulaştı. İsrail ve Suriye orduları karşılıklı top atışlarında bulundu.

2016: İsrail Başbakanı Netanyahu, Bakanlar Kurulunu Golan Tepeleri'nde toplayarak dünyaya burayı "İsrail toprağı" olarak tanıma çağrısında bulundu.

2019: ABD Başkanı Trump işgal altındaki Golan Tepeleri üzerindeki "İsrail egemenliğini tanıdıklarını" açıkladı.