Giden notun gelmesi hiç kolay olmayacak

Eylül ayında Moody's kredi notumuzu 'yatırım yapılabilir' seviyenin altına indirmişti. Önceki hafta da Fitch aynı şeyi yaptı. Başta emeklilik fonları olmak üzere global fonlar sadece 'yatırım yapılabilir' nota sahip ülkelere yatırım yapabiliyor. Moody's'in not indirimiyle 10-15 milyar dolarlık fon çıkışı olduğu tahmin ediliyor. Notu geri kazanmanın ise altı yık bulabileceği öngörülüyor.
Fitch, önceki haftanın son işlem gününde, Türkiye'nin 'BBB-' yani 'yatırım yapılabilir' seviyenin el alt basamağında olan uzun vadeli döviz cinsinden kredi notunu 'BB+'ya indirdi. Ayrıca not görünümünü 'durağan' olarak belirledi. Geçen yılın eylül ayında da Moody's Türkiye'nin kredi notunu yatırım yapılabilir seviyenin altına düşürmüştü. Standart and Poor's'un Türkiye'ye ilişkin kredi notu ise zaten yatırım yapılabilir seviyede değildi. Böylece üç büyük kredi derecelendirme kuruluşu arasında Türkiye'ye yatırım yapılabilir notu veren kurum kalmadı.

UZUN VADEDE NEGATİF

Fitch'in bu yönde bir karar alacağı bir süredir bekleniyor ve piyasalar tarafından fiyatlanıyordu. Bu nedenle etkisi sınırlı oldu. Önceki haftanın ortasından itibaren kurdaki yükselişin bir kısmı not indirimi endişesini de içeriyordu. Ancak kısa vadedeki etki sınırlı kalsa da, bu not indiriminin uzun vadede Türk finansal varlıklarını negatif etkilemesinin muhtemel olduğu yorumları yapılıyor.
Moody's öncesi ve sonrası Türkiye piyasalarından tahmini olarak 10-15 milyar dolarlık fon çıkışı olduğu ifade ediliyor. Fitch'in etkileri ise önümüzdeki süreçte görülecek. Ama aşırı satıma gelmiş Türkiye varlıklarında arada yüksek fon getirişi hedefleyen nispeten orta ve kısa vadeli fonların da giriş yaptığına da dikkat çekiliyor.
Küresel yatırım yapan fonların bir bölümü, özellikle bazı emeklilik fonları ile varlık fonları, regülasyonları gereği yatırım yapılabilir seviyedeki ülke ve varlıklara yatırım yapabiliyor. Bu fonlar genelde de yatırım yapabilmek için 'yatırım yapılabilir' seviyede iki tane kredi notuna gereksinim duyuyor. Özellikle de hisse senedi ve tahvil varlıklarına yatırım yapıyor.
Kredi notunun kaybedilmesi zaten beklendiği için bu tip fonların önemli bölümünün not indirimi öncesi çıktıklarına işaret eden Finansinvest Başekonomisti Burak Kanlı, bu nedenle not indiriminin ardından çıkışın sınırlı olduğunu ifade ediyor. Fitch'in not indiriminin ardından ciddi bir fon çıkışının olmasını beklemeyen Kanlı, en kötünün geride kaldığını düşünen yatırımcı grubunun Türk varlıklarına ilgi duyabileceğini söylüyor. Olumsuz tabloda ise Burak Kanlı'ya göre, yatırım yapılabilir seviyedeki kredi notunun kaybı, uzun vadede Türk varlık fiyatlarını olumsuz yönde etkileyecek. Zira düşük not yatırımcıların gözünde daha yüksek risk primi anlamına geliyor.

ÇIKIŞ SINIRLI OLDU

Önümüzdeki süreçte referandum kaynaklı politik unsurların ön planda olacağına dikkat çeken Burak Kanlı, şöyle konuşuyor: "Ekonomik görünüme dair de riskler var. Ekonomik toparlanmanın yavaş gerçekleşmesi, enflasyonun yüksek seviyelerde kalması ve petrol fiyatlarındaki artışla dış finansman ihtiyacının artması gibi. Bu, mevcut olumlu görünümün ve yukarı yönlü hareketin yıl geneline yayılmasının önünde engel teşkil edecek. Dolayısıyla bu yıl varlık fiyatlarında tek yönlü değil de, yine dalgalı bir seyir göreceğiz."

NOTU GERİ ALMAK ZOR

Peki önümüzdeki dönemde kaybedilen notların geri alınması mümkün olur mu? Benzer ülkelerle kıyaslandığında, Türkiye'nin kredi notunun Brezilya ve Rusya ile birlikte yatırım yapılabilir seviyenin altında olduğu görülüyor. Türkiye'nin kredi notuna yönelik en yakın değerlendirme toplantısı 5 Mayıs'ta S&P tarafından düzenlenecek. Fitch takvimine göre sıradaki toplantı ise 21 Temmuz'da. Her ne kadar her ülkenin kendi dinamikleri farklı olduğu için net bir cevaba ulaşılamasa da, yakın dönem ülke örneklerine bakıldığında, yatırım yapılabilir notunu kaybettikten sonra geri alan tek ülke öne çıkıyor. 2011'de yatırım yapılabilir ülke liginden düşen Macaristan ancak beş yıl sonra aynı lige geri dönebildi. Bu da kaybedilen notu geri kazanmanın pek kolay olmadığını gösteriyor.
İş Yatırım analistlerine göre, 2013'te yatırım yapılabilir ülke niteliğini kazanan ve bu konumunu 2016 yılında kaybeden Türkiye'nin notunu bu yıl içindeki değerlendirmelerde geri kazanması oldukça zor. İş Yatırım analistleri, "Kredi derecelendirme kuruluşlarının değerlendirmelerini dikkate alarak, yapısal reformları uygulama sürecine geri dönülmesinin 'yatırım yapılabilir' nota geri dönüşü hızlandıracağını düşünüyoruz. Ancak kısa vadede bu notlarla yaşamaya alışmamız gerek" diyor.

"6 YILDAN AZ SÜREBİLİR"

Yatırım yapılabilir seviyede notu kaybeden ülkelerin bu notu geri kazanmalarının ortalama 6,1 yıl sürdüğünü tespit ettiklerini belirten Morgan Stanley de, not artırımının ekonomik büyümeye ve ka-mu sına bağlı olduğuna işaret ediyor. Morgan Stanley, yayınladığı raporda, "Türkiye'nin büyüme ve mali disiplin alanında benzerlerinden genellikle daha iyi performans gösterdiği dikkate alındığında, yatırım yapılabilir statüsünü geri kazanması 6,1 yıllık ortalamadan daha az sürebilir" diyor.
Bu dönemde, uzmanlara göre, dolar/TL tarafında oynaklığın azaltılması ve yeni rekor görme ihtimalini sınırlama dışında, gösterge tahvilde son yılların kritik eşiği olan yüzde 11-12 aralığının direnç olarak çalışması ve geçilmemesi kritik önemde olacak. Önümüzdeki süreçte not indirimi etkileri hem kur ve faiz tarafındaki fiyatlamalardan hem de ağırlıklı olarak TCMB verilerinden ve özellikle de döviz rezervlerindeki değişimlerden takip edilecek.

Bankalar nasıl etkilenecek?

Sektör bazında bakıldığında Fitch'in kararı en çok bankaları etkiliyor. Yatırım Finansman analistlerine göre, not indirimi bankacılık sektörünü iki şekilde etkiliyor. Birincisi artan fonlama maliyetleri yoluyla, ikincisi ise sermaye yeterlilik oranları yoluyla. Bu nedenle bankaların yurtdışı fonlama maliyetleri Fitch kararı sonrasında bir miktar artabilir. Sermaye yeterlilik rasyo hesabında, bankaların risk ağırlıklı varlıklar kalemi, Fitch'in notuna göre hesaplanıyor. Diğer etkenler sabit kalmak şartıyla, Fitch'in not indiriminin bankaların sermaye oranları üzerinde 100 ile 150 baz puan arasında bir etkide bulunması bekleniyor. Ancak bankaların şu andaki rasyolarının görece yüksek seviyesi ve BDDK'nın üç büyük rating kuruluşu haricinde bir rating kuruluşunu da risk ağırlıklı aktiflerin değerlendirmesinde kabulüyle bu etki bertaraf edilebilir gözüküyor. (Gözde Yeniova/Ekonomist Dergisi)