Gıda ve tarımda dış ticaret fazlası eriyor

Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan dış ticaret verileri baz alınarak Agrimetre tarafından hazırlanan TGDF Dijital Veri Paneli’ne göre 2022 yılının ilk 8 ayında tarım, gıda ve içecek sektörü 15,8 milyar dolar ihracat, 13,8 milyar dolar ithalat gerçekleştirdi. 01 ile 23 fasılları arasındaki tüm GTIP kalemleri ile 29. ve 35. fasıllardan seçili ürünlerin dahil edildiği hesaplamalara göre, 2022 yılının ilk 8 ayında sektörün dış ticaret fazlası önceki yılın aynı dönemine kıyasla %34,5 düştü.

Özel Ticaret Sistemi (ÖTS) çerçevesinde yayınlanan dış ticaret verilerine göre 2022 yılının ilk 8 ayında ihracat, önceki yılın aynı dönemine göre %18,4 oranında artarak 15,8 milyar dolara, ithalat %33,9 artarak 13,8 milyar dolara ulaştı.

Ağustos 2022’de, önceki yılın aynı ayına göre %18 artan aylık ihracat değeri 1,97 milyar dolar olarak gerçekleşirken, ithalat %31,3’lük bir artışla 1,82 milyar dolar oldu.

Dış ticaret fazlası, geçtiğimiz yılın gerisinde kaldı

Sektör yıl genelindeki net ihracatçı konumunu korumasına rağmen, yılında ilk 3’te 2’lik bölümünde geçtiğimiz yılki dış ticaret fazlasının gerisinde kaldı. 2022 yılının ilk 8 ayında dış ticaret fazlası önceki yılın aynı dönemine göre %34,5 düşüşle, 1,97 milyar dolar olarak gerçekleşti.

Yılın ilk aylarında dış ticaret fazlası önceki yılın %50 üzerindeydi. Mart ayında bu oran %101,5’e ulaştı. Ancak Nisan, Mayıs ve özellikle Haziran aylarındaki yüksek aylık ithalat rakamları ve Mayıs ayında aylık bazda dış ticaret açığı verilmesi, dış ticaret fazlasını aşağıya çekti. Yılın ilk 6 ayında dış ticaret fazlası önceki yılın %22,1 gerisinde kaldı, bu gerileme yıl sonuna doğru devam etti.

Birim ihracat değeri 2022 yılının ilk 8 ayında önceki yılın aynı dönemine göre %12,3 artarak 1.191 dolar/ton olarak gerçekleşti. İthalat birim değeri ise önceki yıla göre %15,4 artışla 696 dolar/ton’a yükseldi.

Dış ticarette öne çıkan ürünler

2022 yılının ilk 8 ayında ihracatta öne çıkan ürünler sırasıyla Un (0,90 milyar dolar), Rafine ayçiçeği yağı (0,69 milyar dolar) ve Makarna (0,63 milyar dolar) olurken bu ürünler toplam ihracatın yaklaşık %14,1’ini oluşturdu.

2022 yılının ilk 8 ayında en çok ithal edilen ürünler ise sırasıyla Buğday (2,1 milyar dolar), Soya Fasulyesi (1,7 milyar dolar) ve Ham Ayçiçeği Yağı (1,0 milyar dolar) oldu. Bu 3 ürün, toplam ithalatın yaklaşık %34,8’ini yani 3’te 1’inden fazlasını oluşturdu.
2022 Ağustos ayında ihracatta öne çıkan ürünler Buğday unu (146 milyon dolar), Rafine ayçiçeği yağı (113 milyon dolar) ve Makarna (88 milyon dolar) oldu. Aynı dönemde en çok ithal edilen ürünler Buğday (290 milyon dolar), Soya fasulyesi (260 milyon dolar) ve Ham Ayçiçeği Yağı (117 milyon dolar) oldu.

En fazla ithal edilen ürün kalemlerinde Rusya-Ukrayna’nın yeri

Yılın ilk 8 ayında ithalatta ilk sırada yer alan buğdayın (2,1 milyar dolar) en fazla ithal edildiği ilk 2 ülke şu anda savaşta olan Rusya (1,5 milyar dolar) ve Ukrayna (0,4 milyar dolar) oldu. Yılın ilk 8 ayındaki buğday ithalatında bu 2 ülkenin payı %90’ın üzerinde yer aldı.

Ağustos ayında yapılan 290 milyon dolarlık buğday ithalatının da 209,3 milyon doları Rusya’dan (%72), 64,9 milyon doları ise Ukrayna’dan (%22) geldi.

İthalatta 3. sırada yer alan ham ayçiçeği yağında yılın ilk 8 ayında 1 milyar dolarlık ithalat yapıldı. Burada da ilk 2 sırada Rusya (0,72 milyar dolar) ve Ukrayna (0,30 milyar dolar) yer aldı. Yılın ilk 8 ayındaki ham ayçiçeği ithalatında bu 2 ülkenin payı %97,9 oldu.

Türkiye’nin ithalatında ilk 3 sırada yer alan 2 üründe, ithalatın çok büyük bir bölümü şu anda savaş halinde olan Rusya ve Ukrayna’dan yapıldı.

En çok ihracat yapan sektörler

2022 yılı ilk 8 ayına ait dış ticaret verileri sektörlere göre incelendiğinde Şeker ve Şekerli Mamuller (1.575 milyon dolar), Bitkisel Yağ (1.462 milyon dolar), Yaş Meyve (1.257 milyon dolar), Sert Kabuklu Meyveler (1.131 milyon dolar) ve Balıkçılık-Su Ürünleri (1.010 milyon dolar) Sektörleri en fazla ihracat yapan sektörler olarak sıralandı. Toplam ihracatın %40,8’i bu 5 sektör tarafından gerçekleştirildi.

2022 yılı ilk 8 ayında Hayvan Yemi (4.275 milyon dolar), Bitkisel Yağ (2.623 milyon dolar), Un (2.301 milyon dolar), Şeker ve Şekerli Mamuller (447 milyon dolar) ile Kakao-Çikolata (425 milyon dolar) sektörleri ise en çok ithalat yapan sektörler olarak sıralandı. Toplam ithalatın %73’ü, neredeyse 4’te 3’ü bu 5 sektör tarafından gerçekleştirildi. Bu oranın yüksek olması ve geçmiş dönemlere göre artması, ithalatın az sayıda sektörde yoğunlaştığını gösterdi.

Hayvan Yemi Sektörü, 2022 yılının ilk 8 ayında 4.275 milyon dolar hacim ile toplam ithalatın %31’ini, yaklaşık 3’te 1’ini oluşturdu.

Bitkisel Yağ Sektörü, 2021 yılında 3 milyar doları aşan ithalat ile toplam ithalatın %17,9’unu oluşturmuştu. 2022 yılının ilk 8 ayında da 2.623 milyon dolar ile toplam ithalatın yine %19’unu oluşturdu.

İhracatın arttığı ve azaldığı sektörler

2022 yılının ilk 8 ayında, önceki yılın aynı ayına göre ihracatını değer olarak en fazla arttıran sektörler Bitkisel Yağ Sektörü (399 milyon dolar artış), Hayvan Yemi Sektörü (215 milyon dolar artış), Un Sektörü (211 milyon dolar artış), Beyaz Et Sektörü (204 milyon dolar artış) ile Şeker ve Şekerli Mamuller Sektörü (188 milyon dolar artış) oldu.

Aynı dönemde ihracatın gerilediği sektörler Sert Kabuklu Meyveler Sektörü (227 milyon dolar düşüş), Sebze Sektörü (14 milyon dolar düşüş), Yaş Meyve Sektörü (12 milyon dolar düşüş) ile Kahve, Çay ve Baharat Sektörü (4 milyon dolar düşüş) oldu.

2022 yılının ilk 8 ayında, önceki yılın aynı ayına göre ithalatı değer olarak en fazla artan sektörler Hayvan Yemi Sektörü (1.327 milyon dolar artış), Un Sektörü (945 milyon dolar artış), Bitkisel Yağ Sektörü (726 milyon dolar artış), Şeker ve Şekerli Mamuller Sektörü (270 milyon dolar artış) ile Bakliyat Sektörü (145 milyon dolar artış) oldu.

Aynı dönemde ithalatı en çok düşen sektörler Canlı Hayvan Ticareti Sektörü (125 milyon dolar düşüş), Pirinç Değirmenciliği Sektörü (119 milyon dolar düşüş), Kakao ve Çikolata Sektörü (80 milyon dolar düşüş), Makarna Sektörü (51 milyon dolar düşüş) ve Tohumculuk Sektörü (47 milyon dolar düşüş) oldu.

Dış ticarette öne çıkan ülkeler

2022 yılının ilk 8 ayına ait dış ticaret verileri ülkeler bazında incelendiğinde en çok ihracat yaptığımız 5 ülke Irak (2.349 milyon dolar), Almanya (1.031 milyon dolar), Rusya (1.010 milyon dolar), ABD (921 milyon dolar) ve Suriye (463 milyon dolar) oldu. Bu 5 ülkeye yapılan ihracat, toplam ihracatımızın %36,6’sını oluşturdu.

Ülkelere göre en çok ihraç ettiğimiz ürünler Irak için un, dondurulmuş tavuk eti, domates salçası; Almanya için fındık içi, ambalajlı fındık, kiraz; Rusya için şeftali, alabalık ve mandalina oldu.

Ülke bazında ithalat verileri incelendiğinde, 2022 yılının ilk 8 ayında en fazla ithalat yaptığımız ülkeler Rusya (3.452 milyon dolar), Ukrayna (1.669 milyon dolar), Brezilya (1.603 milyon dolar), Malezya (772 milyon dolar) ve ABD (682 milyon dolar) oldu. Bu 5 ülkeden yapılan ithalat, toplam ithalatın %59,3’ünü oluşturdu.

Türkiye’nin en fazla ithalat yaptığı 2 ülke şu anda savaşta olan Rusya ve Ukrayna olurken, bu 2 ülkeden yapılan ithalat ise toplam ithalatın %37,1’ini oluşturdu. Rusya’nın tüm ithalattaki payı %25 oldu.

İthalatta öne çıkan ürünler Rusya için buğday, ham ayçiçeği yağı ve dane mısır; Ukrayna için buğday, dane mısır ve ayçiçeği; Brezilya için soya fasulyesi, kahve ve buğday oldu.

İhracat Beklenti Endeksi geriledi

İhracat reeskont kredilerinin rezervlere katkısı 1,3 milyar dolar

Dış ticaret açığı eylülde 22 milyar 616 milyon dolar