Gıda fiyatlarındaki soluksuz yükseliş sürüyor

Türk-İş verilerine göre gıda fiyatları ağustosta aylık yüzde 0,80, yıllık yüzde 22,78 artış kaydetti.

Başta gıda maddeleri olmak üzere, zorunlu harcamalara yönelik mal ve  hizmetlerdeki fiyat artışları dar ve sabit gelirli kesimlerin geçim  şartlarını doğrudan etkiledi. Enflasyondaki gelişmeler özellikle  ücret/maaş gelirlerindeki artışların da temel gerekçesi olmaktadır. Uygulanan ekonomik ve sosyal politikaların önceliği “insana yakışır  yaşam şartları” sağlamak, bu yolla adaletsizliği ortadan kaldırarak  refahı daha geniş kesimlere yaygınlaştırdı.

TÜRK-İŞ tarafından 34 yıldan bu yana her ay düzenli olarak yapılan, bu  alanda öncü ve diğer çalışmalara örnek olan “Açlık ve Yoksulluk Sınırı” araştırması, ücretli çalışanların “geçim şartlarını” ortaya  koyan önemli bir çalışma olmaya devam etmektedir. Çoğu zaman ücret  geliri seviyesi ile yapılması zorunlu harcama tutarı arasındaki fark,  çalışanların içinde bulunduğu geçim şartlarını açıkça ortaya  koymaktadır. 

TÜRK-İŞ Araştırmasının Ağustos 2021 ayı sonucuna göre:

Dört kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi  için yapması gereken aylık gıda harcaması tutarı (açlık sınırı) 2.926,72 TL, gıda harcaması ile birlikte giyim, konut (kira, elektrik, su, yakıt),  ulaşım, eğitim, sağlık ve benzeri ihtiyaçlar için yapılması zorunlu  diğer aylık harcamalarının toplam tutarı ise (yoksulluk sınırı) 9.533,28 TL, bekâr bir çalışanın ‘yaşama maliyeti’ ise aylık 3.572,79 TL olmuştur.

Halen yürürlükte olan aylık net 2.825,90 TL asgari ücret yine açlık  sınırının altındadır. Asgari ücret ile bir kişinin yaşam maliyeti olan 3.573 TL arasındaki fark bu ay itibariyle 747 TL olarak  hesaplanmaktadır. (2020 yılının Ağustos ayı itibariyle net asgari  ücret 2.324,70 TL ve aynı ay itibariyle bir kişinin aylık yaşama  maliyeti ise 2.892 TL’dir). 

Dört kişilik bir ailenin sadece gıda harcaması (mutfak masrafı) geçen  aya göre 23 TL, yılbaşına göre 337 TL ve geçen yıla göre 543 TL  artmıştır. Yapılması gereken toplam harcama tutarı (aile bütçesi) ise  aylık 76 TL, sekiz aylık 1.097 TL ve yıllık 1.769 TL tutarında  artmıştır.   

TÜRK-İŞ’in verileri temel alındığında “mutfak enflasyonu”ndaki değişim Ağustos 2021  itibariyle şu şekilde gelişti:   
         
Ankara’da yaşayan dört kişilik bir ailenin “gıda için” yapması gereken  asgari harcama tutarı bir önceki aya göre yüzde 0,80 oranında artış  gösterdi.   
                     

Yılın ilk sekiz ayı itibariyle fiyatlardaki artış yüzde 13,0 oranında  gerçekleşti.
                       
Gıda enflasyonunda son on iki ay itibariyle artış oranı yüzde 22,78  oldu.     
   
Yıllık ortalama artış oranı ise yüzde 19,06 olarak hesaplandı.   

TÜRK-İŞ ile TÜİK tarafından hesaplanan gıda fiyatları endeksindeki  değişim, TÜİK Tüketici Fiyatları Endeksiyle birlikte aşağıdadır. Yaz  mevsimine rağmen gıda fiyatlarındaki artış dikkati çekmektedir. TÜRK-İŞ hesaplamasına temel alınan gıda ürünlerinin, doğrudan  piyasadan derlenen fiyatlarında Ağustos 2021 itibariyle gözlenen  değişim -harcama grupları itibariyle- şu şekilde olmuştur:

Süt, yoğurt, peynir grubunda  geçen ay fiyatı artan süt ve  yoğurtun ardından bu ay da peynir fiyatı artış gösterdi. Bu arada  dikkati çeken bir husus, neredeyse tüm ürünlerin 500 gramlık kutu  içinde satışa sunulmaya başlaması oldu. Ancak 700-800-900 gramlık  kutularda da satış devam ediyor.         

Et, tavuk, balık, sakatat, bakliyat ürünlerinin bulunduğu  grupta  et ve sakatat fiyatı aynı kaldı ve fakat tavuk kilogram fiyatı  geriledi. Av sezonunun açılmasının beklendiği balıkta, satışta olan ve  ağırlıkla kültür balıklarının fiyatı fazla değişmedi. Yumurta fiyatı  bu ay yine arttı. Bakliyat ürünleri (kuru fasulye, kırmızı-yeşil  mercimek, nohut, barbunya vb.) fiyatı bu ayın ikinci yarısından  itibaren artmaya başladı.       
Yaş sebze-meyve fiyatlarında beklenen ucuzluk bu ay da  görülmedi. Ülkemizde görülen yangınların olumsuz etkisi sebze-meyve  üretim bölgelerinde ortaya çıktı. Esnaf, ürün tedarikinde sıkıntı  olduğunu ve bu durumun -mevsim şartlarına rağmen- fiyat artışlarına  yol açtığını ifade etti. Geçen ay kilogramı ortalama 7,33 TL olarak  hesaplanan taze sebze-meyve ortalama kilogram fiyatı bu ay biraz  yükselerek 7,50 TL oldu. Ortalama sebze kilogram fiyatı bu ay 6,67 TL (geçen ay 6,31 TL) olarak hesaplandı. Ortalama kilogram meyve fiyatı  da bu ay yükseldi ve 8,64 TL (geçen ay 8,55 TL) oldu.   

Bu ay, 15 sebze ve 11 meyve olmak üzere toplamda 26 üründeki fiyat  değişimi hesaplamada dikkate alındı. Hesaplama yapılırken -her zaman  olduğu gibi- pazarda yaygın bulunan mevsim ürünleri (örneğin bamya,  börülce, yemiş, kayısı vb. az ve nispeten pahalı gıda maddeleri  hesaplamaya dahil edilmedi) esas alındı. Ürünlerin tek tek ağırlığı  yerine harcama sepetindeki meyve-sebzenin toplam miktarından hareket  edildi.

Ekmek, pirinç, un, makarna, bulgur, irmik gibi ürünlerin  bulunduğu grupta  geçen ay fiyatı artan ekmekte bir değişiklik söz  konusu olmazken, un ve irmik fiyatı ile bulgur fiyatı değişmedi, ancak  pirinç fiyatında yine artış görüldü.     

Son grup içinde yer alan gıda maddelerinden  tereyağı,  zeytinyağı ve ayçiçek yağı fiyatı geçen aya göre değişmezken, margarin  fiyatı arttı. Siyah ve yeşil zeytin fiyatı ayrı ayrı arttı. Yağlı  tohum (ceviz, fındık, fıstık, ayçekirdeği vb.) ürünlerde fiyat pek  değişmedi, sadece ceviz ve fındık fiyatı biraz geriledi. Baharat  ürünlerinden (kimyon, nane, karabiber vb.) nane fiyatı arttı,  diğerleri aynı kaldı. Ihlamur fiyatı da değişmezken çay fiyatı arttı. Bal, şeker, tuz, pekmez, salça fiyatı değişmedi, ancak reçel fiyatında  artış tespit edildi."

Borsalarda boğa piyasası durdurulamıyor

Almanlar enflasyon korkusuyla altına koştu

Altında aşağı yönlü baskı arttı