Gıda fiyatları düşüyor, enflasyon baskısı azalıyor

FINANSGUNDEM.COM – DIŞ HABERLER SERVİSİ

Tarım piyasaları savaş ve sıcak hava nedeniyle dalgalı seyretmeye devam ediyor ancak buğday ve mısır gibi emtiaların fiyatında yaşanan düşüş tüketici gıda fiyatlarındaki artışları yavaşlatabilir. Bu durum, ABD’de market faturaları üzerinde oluşan artışı da sönümlendirebilir.

Ancak ekonomistler, zafer ilan etmek için çok erken olduğu konusunda uyarıyor. Tarım piyasaları dalgalı seyretmeye devam ediyor ve Ukrayna’da devam eden savaşın yanı sıra Avrupa’da ve ABD’nin bazı bölgelerinde yaşanan alışılmadık derecede sıcak ve kuru hava da dikkate alındığında, bu olumsuzlukların gıda tedarikinde yeni aksamalara neden olabileceği düşünülüyor.

Fiyatlarda düzeltme sürecek

The Wall Street Journal’dan David Harrison’ın haberine göre, Uluslararası Gıda Politikaları Araştırma Enstitüsü Ekonomisti Rob Vos, “Fiyatlarda kısa vadede kesinlikle ayarlamalar göreceğiz" diyor. Vos, “İşlerin istikrara kavuştuğuna ve daha iyiye gittiğine dair büyük tahminlerde bulunurken çok dikkatli olmak gerekir çünkü ekonomiye hala oldukça zor ve sıkı bir atmosfer hakim” şeklinde konuşuyor.

Finansgundem.com’un derlediği bilgilere göre, pandeminin neden olduğu arz sorunları geçen yıl gıda fiyatlarının yükselmesine neden olmuştu. Şubat ayında başlayan Ukrayna Savaşı da bu durumu alevlendirdi. Rusya ve Ukrayna, 2021 yılı verilerine göre küresel buğday ihracatının yüzde 28’ini, mısır ihracatının ise yüzde 15’ini oluşturuyordu. Ayrıca iki ülkeden Rusya önemli bir tarımsal gübre ihracatçısıyken Ukrayna da ayçiçek yağı ihracatında dünya lideri konumunda bulunuyor.

Rusya ve Ukrayna, 2021 yılı verilerine göre küresel buğday ihracatının yüzde 28’ini, mısır ihracatının ise yüzde 15’ini oluşturuyordu.

Buğday fiyatları savaştan önceki seviyelerinde

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü'ne göre, Mart ayında başlayan Ukrayna Savaşı, küresel gıda fiyatlarını bir önceki aya göre yüzde 13 oranında artırdı. Fiyatlar Mart ayından beri ise düşüyor. Gıda fiyatları Haziran ayında, savaş başlamadan önceki seviyesinden yukarısında seyretse de Mart ayı seviyesinin yaklaşık yüzde 3 oranında altına gerilemiş durumda.

Vadeli işlem piyasaları fiyat düşüşlerinin devam edeceğini gösteriyor. Vadeli işlem piyasasında buğday fiyatları şu anda kabaca Ukrayna Savaşı’nın başladığı tarih olan 24 Şubat’tan önceki seviyelerine gelmiş durumda. Mısır fiyatları ise bu yılın en düşük seviyesinde seyrediyor.

Rusya ve Ukrayna arasında buğday ihracatına izin veren yakın tarihli anlaşmanın da küresel boyutta fiyatların soğumasına katkı sağlaması bekleniyordu. Ancak anlaşma imzalandıktan kısa süre sonra Rusya’nın Odessa ve Mykolaiv’e saldırması, Rusya’nın anlaşmaya olan bağlılığı konusunda şüphe uyandırıyor.

Tüketici fiyatlarına yansımaya başladı

Emtia fiyatlarında yaşanan son düşüş, bazı ülkelerde tüketici fiyatlarına şimdiden yansımış durumda. Ekonomistler önümüzdeki aylarda piyasada daha ılımlı bir hava esmesini bekliyor.

ABD hükümetinin yayınladığı verilere göre, Kolombiya’da yıllık gıda enflasyonu tarihsel olarak yüksek kalmasına rağmen Nisan ayındaki zirvesinden hafifledi. Hükümet verileri, Mısır’da ise gıda fiyatlarının Haziran ayında aylık bazda düştüğünü gösteriyor.

ABD’de bir restoran zinciri olan Wingstop Yönetim Kurulu Başkanı Michael Skipworth, tavuk fiyatlarında düşüş gözlediklerini belirtiyor. Skipworth, kemikli kanatlılarda anlamlı bir deflasyondan yararlandıklarını söylüyor.

Gelişmekte olan piyasalar avantajlı

JPMorgan ekonomistleri de küresel gıda enflasyon oranının yılın ikinci çeyreğindeki yüzde 13’lük orandan yılın dördüncü çeyreğinde yarı yarıya düşerek yaklaşık yüzde 5,5 ya da yüzde 6 seviyelerine gerileyeceğini tahmin ediyor.

Bu gerilemenin, gıda ürünlerinin gelişmiş ekonomilere kıyasla tüketici harcamalarında daha büyük bir paya sahip olduğu gelişmekte olan piyasalarda daha belirgin bir fark yaratması öngörülüyor. JPMorgan, gıda enflasyonundaki gevşemenin, enflasyonu küresel bazda 1,5 puan, gelişmekte olan piyasalarda ise 2 puan aşağı çekebileceğini tahmine diyor. Bu durumun merkez bankaları üzerindeki baskıyı da hafifletmesi bekleniyor.

Tüketiciler ucuz markalara geçiyor

ABD’de de gıda fiyatlarında bir düzeltme yaşanması bekleniyor. Ancak tarım ekonomistleri ABD pazarındaki etkinin düşük seyredebileceğini belirtiyor. Purdue Üniversitesi Tarım Ekonomisti Jayson Lusk, emtiaların perakende gıda maliyetlerinin yalnızca yüzde 15’ine katkıda bulunduğunu, asıl katkının ise işçilik, nakliye, paketleme, reklam ve kar marjlarından geldiğinin altını çiziyor.

ABD Çalışma Bakanlığı verilerine göre hem marketlerdeki hem restoranlardaki gıda fiyatları, Haziran ayında bir önceki yıla göre yüzde 10,4 oranında artarak son kırk yılın en yüksek seviyesine ulaştı. Çalışma Bakanlığı’na göre gıda enflasyonu Haziran ayındaki yüzde 9,1’lik genel enflasyon oranının kabaca 1,4 puanını oluşturdu.

Yüksek fiyatlar, bazı tüketicilerin harcamalarının düşmesine ya da daha ucuz markalara geçmesine neden oluyor. Büyük gıda markalarından Unilever PLC ve Kraft Heinz, yüksek emtia maliyetlerinin bazı müşterilerini kaybetmek anlamına gelse de fiyatları yükseltmeye zorladığını bildiriyor.

Güçlü ABD Doları etkisi

Vos ise gıda emtia fiyatlarının yanlış nedenlerle düştüğü görüşünde. Vos, fiyatlardaki düşüşün arz kısıtlamalarının hafiflediğinin bir işareti olmak yerine ABD Doları’nın gücünün bir yansıması ve küresel ekonomide yaşanan yavaşlamanın talebi düşüreceği beklentisiyle düştüğünü belirtiyor. Vos, emtialar ABD Doları cinsinden fiyatlandığından, doların değerindeki bir artışın emtia fiyatını aşağı çekme eğiliminde olduğunu söylüyor.

Emtialar ABD Doları cinsinden fiyatlandığından, doların değerindeki bir artış emtia fiyatlarını aşağı çekme eğilimi gösteriyor.

Pirinç fiyatlarında artış bekleniyor

Missouri Üniversitesi Tarım Ekonomisti Scott Brown ise ufukta daha yüksek gıda fiyatlarıyla karşılaşma ihtimalinin hala geçerliliğini koruduğunun altını çiziyor. Savaş ve hava şartları gibi nedenlerin ise bunun başlıca nedenleri olduğunu söyleyen Brown, özellikle sıcak havanın gelecek yıl pirinç üretimini sekteye uğratacağını ve bunun da pirinç fiyatlarını artırabileceğini tahmin ediyor.

ABD Tarım Bakanlığı verilerine göre ise küresel buğday ve mısır üretiminin gelecek yıl sırasıyla yüzde 1 ve yüzde 2,6 oranında düşeceği öngörülüyor. Brown, şu anda çok fazla belirsizlik var diyor. Brown, “Bir tüketici olsaydım kısa ve orta vadede gıda fiyatlarında yüksek volatilite beklerdim” şeklinde konuşuyor.

Gıda fiyatlarında yeni tehlike

Sıcak hava enflasyonu: Ucuz gıda dönemi sona eriyor

Fed üyesinden enflasyon açıklaması

ABD'de enflasyon göstergesi 40 yılın zirvesinde

Elon Musk'tan yeni enflasyon tahmini