Gelişmiş ülkeler ucuz gıda fiyatlarından şikayetçi!

FINANSGUNDEM.COM – DIŞ HABERLER SERVİSİ

Küresel salgının neden olduğu ticari aksaklıkların ve kıtlık gelişmiş ülkelerde ortak bir sorunu tetikliyor. Tüketicilere daha düşük fiyatlar sağlamak amacıyla güç kullanan alıcılar baskın hale gelerek üreticileri zorluyor. Gelişmiş ülkelerdeki hane halkları onlarca yıldır ürünlere olması gerekenden ucuz fiyatlarla ulaşıp bu dengesizliğin tadını çıkarıyordu. Ancak pandemi krizinin derinleşmesiyle birlikte gizli maliyet de ortaya çıkmaya başladı.

Financial Times yazarı Sarah O’Connor İngiltere’de gıda tedarik zincirinin her adımında talep baskısının ve göçmen işçilerin evlerine gitmesiyle tetiklenen işgücü kıtlığının hissedildiğini belirtiyor. Ülkede tarım, gıda işleme ve taşımacılık sektörlerindeki işverenlerin hepsi aynı temel nedeni suçluyor. Zira işverenler büyük süpermarketlerin talep ettiği düşük fiyatları sunmak için işçilik maliyetlerini sıkıştırmak zorunda kaldıklarını ve bunun için de göçmen işçilere güvendiklerini belirtiyorlar.

O’Connor İngiltere’de asgari ücretin 2008 ve 2018 yılları arasında yüzde 37 oranında artmasına karşın çilek için ödenen fiyatların neredeyse aynı kaldığını örnek gösteriyor. Almanya’da ise çiftçiler düşük fiyatlar konusunda o kadar tepkililer ki süpermarketleri traktörleriyle ablukaya alıyorlar.

İngiltere merkezli bir çiftçi konuyla ilgili açıklamasında, “Eğer süpermarket alıcıları size gelip fiyatınızı yüzde 10 oranında düşürmeniz gerektiğini söylerse, benzeri hacmin başka biri tarafından teklif edildiği belirtilirse bütün işinizi bu tedariki sağlamaya bağlı olan siz ne yaparsınız?” ifadelerine yer veriyor.

İngiliz Kasaplar Birliği'nin Baş Yöneticisi Nick Allen, süpermarket baskısının sektörde konsolidasyona neden olduğunu söylüyor: Küçük ve yerel mezbahalar, yerel işçilerin ulaşması için genellikle sakıncalı olan yerlerde bulunan büyük mezbahalarla değiştiriliyor. Tarım ve Bahçe Bitkileri Geliştirme Kurulu verilerine göre, İngiltere'deki domuz mezbahalarının sayısı 2000 yılından bu yana yarıya inerek 93'e düştü. En büyük 11 mezbaha tesisi ülkedeki domuzların %92’sini öldürüyor.

Finansgundem.com'un derlediği bilgilere göre güçlü alıcılar oluşturduğu baskı sadece gıda endüstrisine de özgü değil. İngiltere’de birçok büyük giyim perakendecisi, talepteki düşüşün maliyetini tedarikçilere yansıttı. Giyim perakendecisi New Look, tedarikçilere olan borçların ödemelerini süresiz olarak askıya aldığını açıkladı. Bangladeş'te yapılan bir araştırma, konfeksiyon tedarikçilerinin siparişlerinin büyük kısmının veya tamamını hali hazırda bitirdikleri halde, iptal edildiğini ortaya koydu. Araştırmaya göre alıcıların %72’si daha önce satın almayı taahhüt ettiği kumaş gibi hammaddeler için ödeme yapmayı reddetti.

O’Connor’a göre süpermarketlerin tedarik zincirini boğarak yüksek kârlar elde ettiğini düşünmek de pek doğru değil. İngiltere borsasında listelenen süpermarketler Sainsbury’s, Tesco ve Wm Morrison’ın faaliyet marjları yüzde 0 ila 3 arasında kalıyor. Şirketlerin hisse performansları on yıldan uzun bir süredir FTSE 100’ün genel ortalamasının altında kaldı.

Söz konusu gidişat değişiyor olabilir. Almanya hükümeti işçilerin sefil koşullarda çalışmasına yol açan ve Kovid-19 vakalarının da şiddetlenmesine yol açan mezbahalardaki taşeron istihdamını kıskaç altına alıyor. Almanya Tarım Bakanı Julia Klöckner, “Et fazla ucuz” diyerek süpermarketlerin tedarikçilerle ilişkisine yeni kurallar getirileceğini açıkladı. ABD’de Federal Ticaret Komisyonu Başkanı Lina Khan da anti tröst düzenlemelerine ilişkin bakış açılarını değiştirmek istiyor. Khan açıklamasında, “Tüketici refahına aşırı derecede odaklanmak zarar verebilecek diğer yolları göz ardı etmemize sebep olabilir. Firmaların tedarikçileri ve üreticileri sıkıştırmasını sağlar ve sistemdeki istikrarı tehlikeye atar” dedi.

Düşük fiyatlar tüketiciler için, özellikle de düşük gelirliler için oldukça önemli. Ancak O’Connor yazısının sonunda sadece bu hedefi takip ederek verimliliğe önem verilmemelerinin cezasını çektiklerini söyledi.

ABD'de perakende satışlar artış kaydetti

Gıda fiyatlarındaki artış küresel ekonomiyi zorluyor