Gelişmekte olan ülkelerin gerçek yüzü

Financial Times’ta yayımlanan bir analizde, yatırımcıların büyük ilgi gösterdiği BRIC ülkelerine (Brezilya, Rusya, Çin ve Hindistan) yönelik bilinmeyen noktalara dikkat çekildi. Eskiden yatırımcıların beklenmedik bir sorun yaşanması halinde yakalarını kurtaramayacaklarını düşündükleri gelişmekte olan piyasalar son zamanlarda çok popüler oldu. Danışmanlar bu piyasalarda yatırım yapmayı şiddetle önerirken, ortak fon yatırımcıları paralarını gelişmiş piyasalardan çekip Çin ve Rusya gibi gelişmekte olan piyasalara aktarıyor. Ancak bu mutlu tabloda yanlış çok şey var. Piyasalar üzerine yapılan akademik çalışmalar, ülkelerin GSYİH'lerindeki büyümeyle, o ülkedeki borsaların yatırımcılara getirisi arasında doğru orantı olmadığını, hatta zaman zaman iki rakam arasında ters orantı olabileceğini ortaya koydu. Örneğin Florida Üniversitesi'nden Jay Ritter, 16 farklı ülkenin 100 yıllık verilerini inceleyerek yaptığı araştırmasında şu sonuca varmıştı: “Güçlü büyüme olaslığı olan ülkelerin piyasaları, yükselme potansiyeli olan hisseler dışında sağlam yatırım fırsatları sunmuyor." Çünkü yatırımcılar, GSYİH denen istatistik değerleri değil, gerçek hayattaki şirketlerin hisselerini satın alıyor. Bununla birlikte, analizde gelişmekte olan ekonomilerde istikrarlı nakit akışlarına pek rastlanmadığına dikkat çekilirken, bu piyasalarda öne çıkan şirketlerin bile, büyümelerini yeni sermaye akışlarıyla finanse ettikleri vurgulandı. Bu durum, yatırdıkları paraların geri dönüşü yüksek olmayan hissedarların zararına oluyor. Duruma daha geniş bir çerçeveden bakıldığında, gelişmekte olan ekonomiler yeterince kullanılmayan tasarruf oranlarına ve insan kaynağına sahip gibi görünüyor. Analizde, bu tasarruf ve kaynakların kullanıma açılmasının gelişmekte olan ülkelerin başarısı için bir gereklilik olduğu ancak yatırımcılar için vasat geri dönüşler anlamına geldiği belirtiliyor. ÇİN TEHLİKELİ BÜYÜYOR BRIC ülkeleri içinde en dikkat çekeni şüphesiz Çin. Ülkede üst düzey şirketlerin hisselerinin toplandığı Şangay A endeksi, gerçek değerinin yedi katı üzerinde bir seviyeden işlem görüyor. Öte yandan, Çin'in gayrimenkul sektörü daha da hızlı büyüdü. Analizde bu temelsiz büyümenin yatırımcıların arasında balon korkusu yarattığına dikkat çekilirken, olası bir varlık krizinin er ya da geç ekonominin geneline etki edeceği vurgulandı. Hızlı yükselen piyasaların bir noktadan sonra mutlaka düşüşe geçeceği fikrinin altı çizilen analizde, Çin kaynaklı bir ekonomik krizin domino etkisi yaratacağı ve emtia ihracatçılarıyla diğer gelişmekte olan ülkeleri derinden sarsacağı dile getirildi. Çin fazla kapasitesi dünya genelinde hissedileceği ve özellikle BRIC'in diğer ülkelerinin bu durumdan fazlasıyla etkileneceğine dikkat çekildi. Makalenin sonunda Warren Buffet’ın “Şu anda ekonomide gerçekleşen şeyleri dikkate alarak yatırım yapmak korkunç bir hata” sözleri hatırlatıldı ve bu sözün hem güçlü ekonomiler hem de zayıf ekonomiler için geçerli olduğuna işaret edildi.