Gelişen ülkeler bankasını kuruyor

BRICS ülkeleri geçtiğimiz hafta The New Development Bank adında bir kalkınma bankası kurma kararı aldılar. Bu kurulacak bankanın  merkezi Şanghay'da olacak.

Batılılar İslam Kalkınma Bankası'nı örnek vererek bu yeni bankanın da başarılı olacağına inanmıyorlar ama Milliyet'ten Yaman Törüner'e göre Türkiye'de bu oluşumun içerisinde yer almalı.

Törüner bugunkü köşesinde yeni bankanın oluşumlarını ve Türkiye açısından olumlu yönlerini yazdı. İşte Törüner'in o yazısı;

Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika liderleri geçen hafta Rio de Janeiro’da bir araya geldiler ve Dünya Bankası ile IMF’nin yerini alacak bir kalkınma bankası kurma kararı aldılar. Kurulacak bankanın adı (sonradan değiştirilmezse), The New Development Bank (Yeni kalkınma Bankası - “Banka”) olacak.

50 milyar dolar sermaye ile işe başlayacak olan Banka’nın merkezinin Şanghay, ilk başkanının Hintli olması; diğer üst kademe yöneticilerin Rusya ve Brezilya tarafından seçilmesi kararlaştırıldı. Banka, bir ekonomik kriz sırasında üye ülkelerin 100 milyar dolara kadar olan döviz rezervlerini de kullanabilecek.

Fed hâkimiyeti azalabilir

Brezilya Cumhurbaşkanı Dilma Rousseff, Amerikan Merkez  Bankası’nın (Fed) kendi ekonomisini desteklerken, diğer ekonomileri göz ardı ettiğini; yeni oluşumun Fed’in politikalarını gözden geçirmesi ve faizleri bir an önce yükseltmesi için bir baskı oluşturacağını söyledi. Halen kurucu ülkelerin hepsinde, Dünya Bankası kaynaklarının üstünde kaynak kullandırabilen kalkınma bankaları da var. Bunlarla da işbirliği yapılabilecek.

70 yıl önce oluşturulan IMF ve Dünya Bankası sistemi artık dünya ülkelerinin ihtiyaçlarını karşılayamıyor. Bu bankaların sürekli ABD’nin istekleri doğrultusunda “reçete” yazmaları da gelişmekte olan ülkeleri yeni arayışlar içine soktu.

Çin için çıkış yolu

Çin ekonomisinin halihazır büyüklüğü, Banka’nın kurucusu olan ülkeler ekonomileri toplamının yüzde 70’ini buluyor. Yeni oluşum, Çin’in üye ülkelerle olan ticaretini de artıracak. Çin, bu yapılaşma sayesinde ABD ile yarışacak bir ekonomik yapı     oluşturmayı da hedefliyor.

ABD Amerikalar Konseyi (the Council of Americas) Başkanı Farnsworth ise, bu yapılaşmanın     aslında yalnızca Çin’in çıkarlarını koruyacağı iddiasında. Eski Goldman Sachs yöneticisi Jim O’neill de, ne yaparsa yapsın Brezilya’nın eskiden olduğu gibi yüzde 5’ler ortalamasında bir büyümeyi sağlayamayacağı görüşünü bildiriyor.

Politik riskler önemli

Banka’yı kurma girişiminde bulunan ülke nüfusları, toplam dünya nüfusunun yarısına yakınını temsil ediyor. Bu yönüyle Banka, ciddi bir kurum olacak. Ancak, IMF - Dünya Bankası sistemini yakalayabilmek için, daha geniş katılım, kontrol edilebilecek rating (derecelendirme) kuruluşları, araştırma birimleri ve faiz belirleme metodolojisi gibi ek sistematik ikna mekanizmaları oluşturulması gerekiyor.

Öte yandan, gelişmekte olan ülkelerde politik yapı tam oturmamış vaziyette ve siyasi karmaşalara açık. Her türlü savaş ortamı da bu ülkelerin sınırlarında gelişiyor. Yani, gelişmemiş olmak yüzünden, gelişilemiyor. Bu nedenle, batılılar bu yeni oluşuma “başarılı olacak” görüşüyle yaklaşmıyor ve İslam Kalkınma Bankası örneğini veriyorlar.
Her ne olursa olsun, Türkiye’nin de bu oluşum içinde yer almasının doğru olacağını düşünüyorum.